حل نمونه سوالات امتحان نهایی و کنکور
حل نمونه سوالات امتحان نهایی و کنکور 5 از 5 عربی یازدهم
خلاصه ویدیو آموزشی حل نمونه سوالات امتحان نهایی و کنکور 5 از 5 از کتاب عربی پایه یازدهم رشته انسانی با تدریس جناب آقای صادق رزبان از اساتید برتر عربی.
اسلوب استثناء
زمانی که یک حکم کلی داریم و فرد یا چیزی را از آن حکم کلی استثنا می‌کنیم، از «اسلوب استثناء» استفاده می‌کنیم. در زبان عربی این اسلوب با حرف «إلّا» ساخته می‌شود.
نکته: حرف «إلّا» را با «ألا» که در ابتدای جمله آمده و به معنی «آگاه باش» یا «هشیار باش» است، و همچنین با «ألّا» که ترکیب «أن + لا» است و قبل از فعل می‌آید، اشتباه نگیرید.
ساختار اسلوب استثناء
جمله‌ای که مستثنی منه در آن قرار دارد + «إلّا» + مستثنی
- مستثنی به چیزی یا کسی گفته می‌شود که بعد از «إلّا» آمده و از حکم کلی جدا می‌شود.
- مستثنی منه همان حکم کلی است که مستثنی از آن جدا می‌شود. معمولاً مستثنی منه به صورت جمع آمده یا با کلماتی مانند «کلّ»، «جمیع» و ... ظاهر می‌شود. همچنین باید از نظر معنایی با مستثنی مطابقت داشته باشد.
مثال:
{کُلُّ وِعاءِ یَضیقُ بما جُعِلَ فیهِ إلّا وِعاءَ العِلم!}
در این مثال، «کُلُّ» مستثنی منه و «وِعاء» مستثنی است.
نکته: مستثنی مانند مبتدا، خبر، فاعل، مفعول و... نقش دستوری دارد و معمولاً منصوب است، اما مستثنی منه نقش دستوری ندارد.
اسلوب حصر
در اسلوب حصر، «إلّا» برای استثناء به کار نمی‌رود، بلکه برای اختصاص و حصر استفاده می‌شود.
اسلوب حصر به سه روش ساخته می‌شود:
۱) حذف مستثنی منه
زمانی که در اسلوب استثناء، مستثنی منه حذف شود، این اسلوب به اسلوب حصر تبدیل می‌شود. برای تشخیص محذوف بودن مستثنی منه باید به نکات زیر توجه کنیم:
- جمله قبل از «إلّا» ناقص باشد، به‌گونه‌ای که فاعل یا مفعول نداشته باشد.
- مستثنی منه فقط در جملات سوالی و منفی می‌تواند حذف شود، بنابراین در جملات مثبت اسلوب حصر نخواهیم داشت.
مثال‌ها:
- ما جاءَ أحدٌ إلّا أباکَ: این جمله اسلوب استثناء است که در آن «أحدٌ» مستثنی منه و نقش فاعل دارد، و «أباکَ» مستثنی است.
- ما جاءَ إلّا أبوکَ: این جمله اسلوب حصر است زیرا جمله قبل از «إلّا» ناقص است و فاعل ندارد. همچنین «أبوکَ» مرفوع است و جمله منفی است.
۲) استفاده از کلمه «إنّما» که به معنی «تنها» یا «فقط» است.
مثال: إنّما المومنون إخوةٌ
۳) استفاده از کلمه «فقط» که کاربردی مشابه زبان فارسی دارد.
مثال: کانَت فی المَدرسة سبورةٌ فقط.
نکته: برای تعیین نقش مستثنی در اسلوب حصر باید به جمله قبل از «إلّا» دقت کنیم و هر نقشی که از آن جمله حذف شده باشد، همان نقش را به مستثنی بدهیم.
مثال: ما رایتُ فی البیت إلّا الاُمّ.
در این مثال، چون فعل «رأی» متعدی است و جمله قبل از «إلّا» مفعول ندارد، بنابراین نقش «أُمّ» مفعول است.
نکته: اسلوب حصر می‌تواند به دو صورت ترجمه شود:
ما جاءَ إلی المدرسة إلّا الطالب:
1. نیامد به مدرسه جز دانش‌آموز
2. فقط دانش‌آموز به مدرسه آمد (ترجمه مثبت و موکد)
تمرین
اسلوب حصر و استثناء را تعیین کنید.
- لَم یُجلِس عِندَهُ إلّا الإبنَ
- هی لا تقدرُ أن تدیر إلّا رأسها.
- کلّ شیء یرخُص إذا کثُر إلّا الأدبَ.
- لیس للمعلّم هدفٌ إلّا تعلیم الناس.
- إنّما ولیکُم الله
- ما شاهد المعلّمون الطّلّاب إلّا معَلّماً واحداً.
پاسخ تمرین
- اسلوب حصر - نقش «الإبن» مفعول
- اسلوب حصر - نقش «رأس» مفعول
- اسلوب استثناء - «الأدب» مستثنی - «کلّ شیء» مستثنی منه و مبتدا
- اسلوب استثناء - «تعلیم» مستثنی - «هدفٌ» مستثنی منه و اسم فعل ناقصه
- اسلوب حصر
- اسلوب استثناء - «معلّماً» مستثنی - «المعلّمون» مستثنی منه و فاعل
تست
الف) عین المستثنی منه که محذوف نشده است:
- هل کانت نتیجة أعمالک إلّا ما رأیناه؟!
- ما عرفت إخوانی إلّا بعد حوادث الدهر!
- أ تنبض دقّات قلبک لأحد إلّا لتلامیذک!
- لا تسقط ورقة واحدة من شجرة إلّا بإذن الله!
پاسخ: در گزینه ۳، «أحد» مستثنی منه است. در سایر گزینه‌ها، مستثنی منه محذوف است.
ب) عین المستثنی منه که محل اعراب آن متفاوت است:
- إنّ هذه الطبیبة الحاذقة وصفت الأدویة لأُختی إلّا الحبوب!
- لا یقدر علی الإنتفاع من العلوم المختلفة أحد منّا إلّا أخی!
- أنا ما فهمتُ الدّروس الّتی درّسها المعلّم إلّا هذا الأُسلوب!
- لم یکتب الزّملاء تمارینهم إلّا التّمرین الأوّل!
پاسخ:
- در گزینه ۱، «الأدویة» مستثنی منه است و نقش مفعول دارد.
- در گزینه ۲، «أحد» مستثنی منه است که نقش فاعل دارد.
- در گزینه ۳، «الدروس» مستثنی منه است که نقش مفعول دارد.
- در گزینه ۴، «تمارین» مستثنی منه است که نقش مفعول دارد. بنابراین پاسخ گزینه ۲ صحیح است.
نکته: ضمیری که مرجع آن در جمله ذکر شده است، نمی‌تواند مستثنی منه باشد. بلکه مرجع آن ضمیر، مستثنی منه است. گاهی نیز ضمیر مستتر، مستثنی منه است.
ج- عین ما فیه أداة الاستثناء:
- أنصحکم الّا تعتمدوا علی أحد الّا والدیکم!
- نصحَک أبی مرّتینِ الّا تؤجّل اُمورک أبداً!
- لاننصح هؤلاء الطّلّاب بالمثابرة الّا المتکاسل!
- نصحتُ الجمیع بالإمتناع عن الأکل الّا واحداً منهم!
پاسخ:
- در گزینه ۱، «الّا» اول «أن+لا» و «الّا» دوم ابزار استثناء است.
- در گزینه ۲، «الّا» «أن+لا» است.
- در گزینه ۳ و ۴، «الّا» ابزار استثناء است. بنابراین جواب گزینه ۲ صحیح است.
در ویدیو آموزشی بعدی به بررسی "قواعد افعال ناقصه ۱ از ۲" خواهیم پرداخت، با مدرسه مجازی آی نو همراه باشید.
درباره مدرسه مجازی آی نو چه می دانید؟
مدرسه مجازی آی نو همواره در تلاش است با ارائه ویدیوهای آموزشی حل نمونه سوالات امتحان نهایی و کنکور 5 از 5 از کتاب عربی، زبان قرآن یازدهم انسانی، به دانش‌آموزان عزیز کمک کند که بتوانند بهترین نتیجه را در امتحانات و کنکور کسب نمایند. در واقع هدف ما در مدرسه مجازی آی نو این است که بهترین و باکیفیت‌ترین ویدیوهای آموزشی و ویدیوهای حل تمرین، جمع بندی دروس و بسیاری خدمات آموزشی دیگر را در اختیار شما قرار دهیم. در آینده نزدیک سعی داریم با آماده کردن جزوات درسی و برگزاری امتحان آنلاین حل نمونه سوالات امتحان نهایی و کنکور 5 از 5، زمینه را برای شبیه‌سازی آزمون فراهم نماییم تا دانش‌آموزان به‌نوعی بتوانند قبل از فرا رسیدن روز امتحان، میزان تسلط خود را بر مفاهیم درسی بسنجند.
