قواعد افعال ناقصه ( ۱ از ۲)
قواعد افعال ناقصه ۱ از ۲ عربی یازدهم رشته انسانی
خلاصه ویدیو آموزشی قواعد افعال ناقصه ۱ از ۲ از کتاب عربی پایه یازدهم رشته انسانی با تدریس جناب آقای صادق رزبان از اساتید برتر عربی.
افعال ناقصه
افعال ناقصه افعالی هستند که در جملات اسمیه به کار می‌روند و با ورود آن‌ها به جمله، تغییراتی در اعراب جملات اسمیه به وجود می‌آید. به عبارت دیگر، این افعال بر سر جملات اسمیه آمده و باعث می‌شوند که خبر جمله از حالت رفع به حالت نصب تغییر کند. مثال‌ها عبارتند از:
- اَلرَّبِیعُ لَطِیفٌ (جمله اسمیه): بهار لطیف است.
- كَانَ الرَّبِیعُ لَطِیفاً (جمله اسمیه): بهار لطیف بود.
در این مثال، فعل ناقصه کَانَ بر سر جمله اسمیه آمده و باعث شده که خبر جمله (که در اینجا «لطیف» است) به حالت نصب (یعنی لطیفاً) تغییر کند. همچنین اسم فعل ناقصه (در اینجا «الرَّبِیعُ») در حالت رفع باقی می‌ماند.
نکته مهم:
با ورود یک فعل ناقصه مانند کَانَ به جمله اسمیه، خبر آن فعل (که در مثال بالا «لطیفاً» است) به حالت نصب تغییر می‌کند، در حالی که اسم فعل ناقصه (که در این مثال «الرَّبِیعُ» است) در حالت رفع باقی می‌ماند.
ویژگی های افعال ناقصه
افعال ناقصه افعالی هستند که در ابتدای جملات اسمیه می‌آیند و مبتدا را در حالت رفع باقی می‌گذارند و خبر را نصب می‌کنند. به عبارت دیگر، این افعال نقش رافع مبتدا و ناصب خبر را دارند. مانند:
کَانَ الرَّجُلُ حَلِیماً: مرد صبور و بردبار بود.
در اینجا:
- اسم کَانَ (که در اینجا «الرَّجُلُ» است) در حالت رفع قرار دارد.
- خبر کَانَ (که در اینجا «حَلِیماً» است) در حالت نصب قرار دارد.
مهم‌ترین افعال ناقصه
افعال ناقصه‌ای که مشابه کَانَ عمل می‌کنند عبارتند از:
- صَارَ (شد)
- لَیْسَ (نیست)
- أَصْبَحَ (گردید)
- مَادَامَ (مادامی که، تا وقتی که)
نکته مهم:
همان‌طور که در نکته قبلی ذکر شد، رابطه افعال ناقصه با اسم خود مشابه رابطه فعل و فاعل است. اسم افعال ناقصه همانند فاعل به سه صورت می‌آید:
اسم ظاهر
لَیْسَ الْمُسْلِمُ كَاذِباً
(فعل ناقصه: لَیْسَ، اسم لَیْسَ: الْمُسْلِمُ و مرفوع، خبر لَیْسَ: كَاذِباً و منصوب)
ضمیر بارز
كُنتَ تِلْمِیذاً نَشِیْطاً
(فعل ناقصه: كُنتَ، اسم کَان: تِلْمِیذاً و مرفوع، خبر کَان: نَشِیْطاً و منصوب)
ضمیر مستتر
كُنْ صَادِقاً
(فعل ناقصه: كُنْ، اسم کَان (ضمیر مستتر): أنتَ و مرفوع، خبر کَان: صَادِقاً و منصوب)
انواع خبر افعال ناقصه
خبر افعال ناقصه در سه نوع مختلف می‌آید:
خبر مفرد
كَانَ الْمُسَافِرُ جَالِساً
(خبر مفرد و منصوب)
خبر جمله فعلیه
كَانَ الْمُسَافِرُ یَذْهَبُ إِلَى الْمَوْقِفِ
(خبر جمله فعلیه و محلاً منصوب)
خبر شبه جمله
كَانَ الْمُسَافِرُ فِی السَّیَّارَةِ
(خبر شبه جمله (جار و مجرور) و محلاً منصوب)
نکات اضافی
1) خبر افعال ناقصه در صورتی که شبه جمله (جار و مجرور) باشد، گاهی بر اسم مقدم می‌شود:
- لَیْسَ فِی الْبَیْتِ رَجُلٌ
(خبر مقدم لَیْسَ محلاً منصوب، اسم لَیْسَ مرفوع)
2) افعال ناقصه از نظر جنس و عدد با اسم خود مطابقت می‌کنند (مانند مبتدا و خبر):
- مذکر- صَارَ عَلِیٌّ مُؤْمِناً: علی مؤمن شد
- مونث- صَارَتْ فَاطِمَةُ مُؤْمِنَةً: فاطمه مؤمنه شد.
- مذکر (جمع)- یَكُونُ التِّلْمِذَانِ نَاجِحَیْنِ: دانش‌آموزان موفق خواهند شد.
- مونث (جمع)- تَكُونُ التِّلْمِذَتَانِ نَاجِحَتَیْنِ: دانش‌آموزان دختر موفق خواهند شد.
- مذکر (جمع)- یَكُونُ التَّلَامِیذُ نَاجِحِینَ: دانش‌آموزان موفق خواهند شد.
- مونث (جمع)- تَكُونُ التِّلْمِذَاتُ نَاجِحَاتٍ: دانش‌آموزان دختر موفق خواهند شد.
در نهایت، افعال ناقصه نقشی مهم در جمله‌های اسمیه دارند و با تغییراتی که در اعراب جمله به وجود می‌آورند، باعث ایجاد معناهای مختلف و دلالت‌های زمانی می‌شوند.
در ویدیو آموزشی بعدی به بررسی "قواعد افعال ناقصه ۲ از ۲ حل تمارین" خواهیم پرداخت، با مدرسه مجازی آی نو همراه باشید.
درباره مدرسه مجازی آی نو چه می دانید؟
مدرسه مجازی آی نو همواره در تلاش است با ارائه ویدیوهای آموزشی قواعد افعال ناقصه ۱ از ۲ از کتاب عربی، زبان قرآن یازدهم انسانی، به دانش‌آموزان عزیز کمک کند که بتوانند بهترین نتیجه را در امتحانات و کنکور کسب نمایند. در واقع هدف ما در مدرسه مجازی آی نو این است که بهترین و باکیفیت‌ترین ویدیوهای آموزشی و ویدیوهای حل تمرین، جمع بندی دروس و بسیاری خدمات آموزشی دیگر را در اختیار شما قرار دهیم. در آینده نزدیک سعی داریم با آماده کردن جزوات درسی و برگزاری امتحان آنلاین قواعد افعال ناقصه ۱ از ۲، زمینه را برای شبیه‌سازی آزمون فراهم نماییم تا دانش‌آموزان به‌نوعی بتوانند قبل از فرا رسیدن روز امتحان، میزان تسلط خود را بر مفاهیم درسی بسنجند.
