خلاصه درس احساس توجه ادراک
در بررسی دروس کتاب روانشناسی یازدهم به ارائه‌ی چکیده مبحث احساس توجه ادراک، میرسیم. این سه عنصر قادرند ما را به شناخت عالی از جهان پیرامونمان برسانند. از این رو مطالعه‌ی آن در کتاب روان شناسی از اهمیت بسیاری برخوردار می‌باشد.
در شروع درس احساس توجه ادراک، طبق روال دروس روان شناسی از دانش‌آموز انتظار می‌رود که در پایان درس بتواند:
- فرآیند شناخت و مراحل آن را در ارتباط با یکی از موضوعات زندگی خود مورد تحلیل قرار دهد.
- با استفاده از حواس خود، شناخت حسی و عوامل موثر بر آن را نشان دهد.
- پس از درک مفاهیم احساس، توجه و ادراک، توضیح دهد در کدام یک امکان خطا بیشتر است و چرا؟
- در یادگیری یک موضوع درسی، نقش توجه و کارکردهای آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
- در یادگیری مفاهیم و مهارت‌های ورزشی، نقش ادراک و خطاهای آن را ارزیابی نماید.
در مقدمه‌ی درس تاکید بر این است که در طول تدریس احساس توجه ادراک، قادر باشیم با توجه به مفاهیم این سه عنصر توجه، احساس و ادراک)، به سه پرسش زیر پاسخ دهیم:
- محرک‌های محیط را چگونه حس کنیم؟
- دریافت‌های حسی را چگونه انتخاب کنیم؟
- دریافت‌های حسی انتخاب شده را چگونه تفسیر کنیم؟
مقدمه درس سوم روان شناسی یازدهم
در شروع درس سوم: احساس توجه ادراک، ابتدا به بررسی حواس مختلف می‌پردازیم و سپس از توجه و ادراک، اطلاعات بسیار با ارزشی کسب می‌نماییم.
حواس مختلف
با این‌که طبقه‌بندی‌های متفاوتی برای حواس وجود دارد، اما مهم‌ترین حواس شامل بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و لامسه شده و این حواس توسط گیرنده‌های حسی تحریک می‌شوند. تحریک حواس به شدت محرک بستگی دارد. تحریک باید به اندازه‌ی معینی برسد تا عضو حسی تحریک شود. به عنوان مثال صدا باید با شدت خاصی به گوش برسد تا گوش ما آن را بشنود.
توجه
فرآیند انتخاب یک یا چند محرک از بین محرک‌های مختلف حسی را «توجه» می‌نامیم. اگر این توجه به صورت مداوم و پایدار باشد، تمرکز خوانده می‌شود.
منابع توجه
در ادامه درس احساس توجه ادراک درباره منابع توجه صحبت می‌کنیم. منابع توجه تحت تاثیر سه عامل زیر می‌باشند:
- حواس ما
- اطلاعات موجود در حافظه
- سبک پردازش افراد و انتظارات آن‌ها
به عنوان مثال یک دندانپزشک بیشتر به وضعیت دندان‌های افراد توجه می‌کند، در حالی که یک مکانیک در بیشتر مواقع به ابزارآلات مکانیکی توجه دارد.
آیا به همه آن چه توجه داریم آگاهی کامل داریم؟
ما به همه آن‌چه در دامنه‌ی توجه ما قرار می‌گیرند، آگاهی کامل نداریم. فقط به چیز‌هایی می‌توانیم آگاهی داشته باشیم که در زمینه آن، آماده سازی شده باشیم. آماده سازی زمانی اتفاق می‌افتد که شناخت محرک معینی، تحت تاثیر ارائه پیشین همان محرک یا شبیه آن قرار می‌گیرد. در پدیده آماده سازی، ارائه پیشین محرک، دریافت بعدی را آسان می‌کند.
چگونه می توانیم تمرکز ایجاد کنیم؟
بزرگی گفته است که «تنها عادتی که خوب است این است که عادت کنید که عادت نکنید!». عادت کردن به یک محرک خاص سبب می‌شود که لحظه به لحظه محرک از اهمیت کم‌تری برخوردار شود. از این رو همواره خوگیری به عنوان آفت تمرکز شناخته می‌شود. برای مشاهده ویدیوهای آموزشی روانشناسی یازدهم انسانی کافیست روی لینک زیر کلیک کنید.
برخی از موانع تمرکز
در ادامه درس احساس توجه ادراک به برخی از موانع تمرکز اشاره می‌شود:
- یکنواختی و ثبات نسبی سبب می‌شود فرد به موضوع خو بگیرد و در نتیجه، ابعاد جدید آن را در نمی‌یابد. برای ترک ثبات و یکنواختی، راه‌های متفاوتی وجود دارد. به عنوان مثال در هنگام مطالعه، خط کشیدن زیر واژگان مهم، راهی برای خارج شدن از یکنواختی است.
- آشنایی نسبی با محرک و موضوع مورد توجه سبب می‌شود که تمرکز از میان برود. برای رفع این مشکل سعی کنید موضوع مورد مطالعه را به صورت‌های مختلف ببینید. به عنوان مثال به جای مطالعه موانع تمرکز به عوامل ایجاد تمرکز بپردازید.
عوامل ایجاد تمرکز
در ادامه احساس توجه ادراک درباره عوامل ایجاد تمرکز صحبت خواهیم کرد. عوامل ایجاد تمرکز را می‌توان در موارد زیر برشمرد:
- تغییرات درونی محرک‌ها: در این روش از عناصر زیبا شناختی مانند رنگ و تصاویر جذاب می‌توان در محرک تغییراتی ایجاد نمود که سبب تمرکز شود.
- درگیری و انگیختگی ذهنی: انگیختگی ذهنی تحت تاثیر عوامل فیزیولوژیکی و روان شناختی مانند، تغذیه و تامین نیازهای زیستی دیگر و ایجاد هدف و اهمیت دهی به آن، ایجاد خواهد شد. در صورت استفاده از این انگیختگی‌های ذهنی می‌توان تمرکز ایجاد نمود.
کارکردهای توجه
درس احساس توجه ادراک، با کارکردهای توجه ادامه می‌یابد. با این کارکردها می‌توانیم محرک‌های هدف را به موقع شناسایی کنیم. به این ترتیب باید اجازه ندهیم که محرک‌های مختلف، این کارکردها را تحت تاثیر قرار دهند. این کارکردها عبارتند از:
ردیابی درست علامت
علامت‌های پیرامون ما یا علامت‌های هدف یا علائم انحرافی هستند. منظور از علامت هدف علامتی است که شخص باید برگزیند و علائم انحرافی همیشه وجود دارند تا مانع انتخاب درست هدف شوند. با ردیابی درست علامت‌ها می‌توانید در موقع لزوم، با اصابت به آن‌ها، تصمیم درست را اتخاذ نمایید.
در این مسیر همیشه باید حاضر باشید زیرا در صورت غیبت نمی‌توانید گزارش درستی از علامات داشته باشید و با دادن گزارش عامات غایب، دچار هشدار کاذب می‌شوید.
گوش به زنگی
یکی از کارکردهای مهم توجه، گوش به زنگی است. گوش به زنگی به توانایی فرد برای یافتن محرک هدف در یک دوره طولانی گفته می‌شود.
جست و جو
کارکرد سوم توجه، جستجو نام دارد. در جستجو به دنبال یافتن یک محرک مکانی در زمینه یا بافت مکانی هستیم، اما نمی‌دانیم در چه مکانی! پیدا کردن محرک هدف در این جا تابع تعداد عوامل انحرافی است و ویژگی منحصر به فرد آن هدف است.
سامان دهی توجه
یکی از نکات احساس توجه ادراک، سامان‌دهی توجه است. برای این‌که به توجه سامان دهیم می‌توانیم از روش‌های زیر استفاده نماییم:
- با افزایش آگاهی و ارادی‌تر کردن توجه
- خودداری از انجام فعالیت در ساعات طولانی مدت
- استفاده از انواع حواس خود برای انجام تکالیف (در این صورت توجه متمرکز ایجاد می‌شود)
- انجام دادن چند تکلیف به طور همزمان (به شرطی که دو تکلیف به هم شبیه نباشند، فرد از مهارت‌های لازم برخوردار باشد و تکالیف خیلی دشوار نباشند)
با آموزش ویدیویی احساس توجه ادراک مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم امتحانی این درس آشنا شوید.
ادراک: محرک های محیطی را چگونه تفسیر کنیم؟
بیان خلاصه احساس توجه ادراک در این بخش با ادراک و تفسیر محرک‌های محیطی ادامه می‌یابد. همه‌ی آن‌چه را که احساس می‌کنیم، تفسیر نمی‌شوند. به دلیل وجود خطاهای ادراکی، در بعضی از موارد، چیزی را که وجود دارد را ادراک نمی‌کنیم یا چیزی که وجود ندارد را ادراک می‌کنیم. به طور خلاصه وجود خطا در ادراک سبب می‌شود:
- آن چه را احساس می‌کنیم الزاما چیزی نباشد که ادراک می‌کنیم.
- هر چه خطا بیشتر باشد به عنوان یک خطای شناختی، وارد نظام ذهنی فرد می‌شود و نتایج وخیمی را به همراه دارد.
گشتالت
گشتالت یک واژه آلمانی به معنی کل و هیئت است. به اعتقاد روان‌شناسان گشتالتی، ادراک از اهمیت زیادی برخوردار است. آن‌ها اعتقاد داشتند که کل بیشتر از مجموع اجزا است زیرا علاوه بر مجموع اجزا شامل روابط بین اجزا هم می‌شود. در ادامه آموزش احساس توجه ادراک، تعدادی از اصول گشتالت، بررسی می‌شوند:
- اصل شکل و زمینه: منظور از این واژه، تغییر ادراک ما از یک شکل در زمینه‌های متفاوت است.
- مجاورت: منظور از مجاورت، تمایل به دیدن اشیا به صورت گروه به جای تکی می‌باشد.
- مشابهت: این واژه بر تمایل به دیدن اشیای جفت به جای تکی، دلالت دارد.
- استمرار: ما بیشتر مواقع گرایش به دیدن اشیای متصل به جای منقطع داریم.
- تکمیل: بیشتر افراد تمایل به دیدن کامل اشیا به جای ناقص دیدن آن‌ها دارند.
در نهایت به شما پیشنهاد می‌شود که ویدیو آموزشی احساس توجه ادراک مدرسه مجازی آی نو را مشاهده کنید. در این ویدیوها صفر تا صد مفاهیم درسی آموزش داده شده‌اند و این فیلم‌های آموزشی به صورت رایگان در اختیار شما قرار گرفته‌اند. از طرفی محدودیت زمانی یا مکانی نیز برای تماشا‌ی آن‌ها نخواهید داشت و می‌توانید بدون محدودیت در تعداد دفعات پخش، این ویدیوهای آموزشی را مشاهده کنید.
