اختلال یادگیری چیست؟
یکی از مسائل و مشکلاتی که در زمینه یادگیری در کودکان به چشم می‌خورد به یک بیماری عصبی به نام «اختلال در یادگیری» مربوط می‌شود. اما اینکه اختلال یادگیری چیست و چه علائم و نشانه‌هایی دارد موضوعی است که در این مقاله به آن می‌پردازیم.
ممکن است کودک شما بسیار باهوش باشد، اما نتواند به خوبی صحبت کند، از روی یک متن بخواند یا در درک مطالب ریاضی با مشکل مواجه شود. بسیاری از والدین ممکن است به اشتباه فکر کنند که کودکشان بازیگوش است یا از روی لجبازی رفتار می‌کند. گاهی هم ممکن است این تفکر ایجاد شود که کودک علاقه‌ای به یادگیری ندارد. اما این‌ها فرضیات اشتباهی است که می‌تواند کودک را از مسیر رشد و شکوفایی دور کند.
اختلال در یادگیری چطور مانع از رشد کودک می‌شود؟
تمام کودکان به ذات بازیگوش و کنجکاو هستند. کنجکاوی کودکان موتور حرکت و رشد آن‌ها به شمار می‌رود و از این رو بسیار ارزشمند است. به همین دلیل نباید این موضوع را با اختلال در یادگیری اشتباه گرفت. اختلال در یادگیری را با نام «ناتوانی یادگیری» هم می‌شناسند و به این موضوع اشاره می‌کند که کودک در یادگیری آموزشهای مختلف دچار مشکل است.
وقتی شما با علائم اختلال یادگیری در کودکتان مواجه شدید باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید تا بتوانید با کنترل علائم در جهت درمان این اختلال قدم بردارید. متاسفانه اگر این مشکل را رها کنید و نسبت به آن بی اعتنا باشید، خودش را در تمام جنبه‌های زندگی کودک نشان می‌دهد و اختلال یادگیری در دانش آموزان باعث می‌شود کودک در مسیر رشد و شکوفایی قرار نگیرد.
اما سوال اینجا است که علائم و نشانه های اختلال یادگیری شامل چه مواردی می‌شود. به طور کلی می‌توان گفت اختلال در یادگیری شامل بروز مشکل در زبان، گفتار و نوشتار است که به دلیل مشکل در ارسال و دریافت اطلاعات به مغز ایجاد می‌شود. اما خبر خوب این است که می‌توان این اختلال را درمان و کنترل کرد. به طور معمول کودکانی که درگیر این اختلال هستند علائم و نشانه‌هایی را از خودشان به نمایش می‌گذارند که والدین و مربیان می‌توانند با بررسی آن نشانه‌ها، این اختلال را شناسایی کنند. علائم اولیه به این شکل خودش را نشان می‌دهد.
- مشکل در تمرکز برای فواصل زمانی کوتاه
- مشکل در رعایت و پیروی از قواعد و دستور العمل‌ها
- مشکل در حفظ کردن روزهای هفته
- مشکل در پیدا کردن کلمات به دلیل محدود بودن دایره واژگان
- مشکل در درک مفاهیم جدید و حل تمرینات ریاضی
- توانایی کم در خواندن متون مختلف
- مشکل در یادگیری الفبا
- هماهنگی ضعیف در عملکرد همزمان دست، چشم و پا (که باعث عکس العمل‌های ضعیف می‌شود)
- مشکل در صحبت کردن
- مشکل در به خاطر آوردن مطالب
به طور کلی این‌ها نشانه‌ها و علائم اولیه این اختلال می‌باشد و به هیچ عنوان به هوش کودک ارتباطی ندارد. جالب است بدانید طی بررسی‌های انجام شده، بسیاری از کودکانی که از مشکل اختلال یادگیری رنج می‌برند هوشی در محدوده‌ی نرمال و بالاتر از آن دارند. از این رو مراقب باشید که به کودکان خود برچسب نزنید.
تشخیص اختلالات یادگیری به چه صورت انجام می‌شود؟
در درجه‌ی اول نزدیک‌ترین افراد به کودک که در حقیقت والدین و مربیان می‌باشند، می‌توانند متوجه بروز علائم و نشانه‌ها شوند. اما تشخیص و درمان بر عهده‌ی روانشناسان و در صورت نیاز روانپزشکان می‌باشد. برای اینکه بتوانید مراحل درمان این اختلال را طی کنید لازم است ابتدا شناختی از انواع این اختلال داشته باشید.
آشنایی با انواع ناتوانی یادگیری رایج در بین کودکان
اختلالات یادگیری در دانش آموزان انواع مختلفی دارد و خودش را با نشانه‌ها و علائم مختلفی نشان می‌دهد که کار تشخیص و درمان آن بر عهده‌ی روانشناسان است. اما برای اینکه بتوانید با این موارد آشنا شوید در ادامه‌ی مطلب به بررسی انواع اختلال یادگیری پرداخته‌ایم.
نارساخوانی
یکی از مهم‌ترین نشانه‌های اختلال در یادگیری، مشکل در خواندن از روی کتاب است که با عنوان نارساخوانی نیز شناخته می‌شود. این مشکل همان طور که از نامش پیدا است، کودک را در خواندن هر متنی با مشکل مواجه می‌کند. به این شکل که درک رابطه بین حروف، صداها و کلمات برای کودک مشکل می‌شود و نمی‌تواند بهم پیوستگی بین این موارد را درک کند و به همین دلیل نمی‌تواند مانند کودکان عادی کلمات را درست ادا کند. آمار نشان می‌دهد که حدود ۸۵ درصد از کودکانی که دارای اختلال یادگیری هستند درگیر مشکل نارساخوانی می‌باشند.
دیسکالکولی (Dyscalculia)
این اصطلاح به مشکل در درک مطالب ریاضی اشاره دارد که مشکلی بسیار شایع در بین کودکان مبتلا به اختلال یادگیری می‌باشد. ضعف در درک مفهوم عدد و مشکل در به کارگیری مطالب و فرمول‌ها برای حل مسائل ریاضی به دیسکالکولی مربوط می‌شود.
دیسگرافی (Dysgraphia)
اکثر دانش آموزانی که درگیر اختلال در یادگیری هستند، در نوشتن درست کلمات دچار مشکل خواهند بود. املای ضعیف، دست خط بد و مشکلات اینچنینی به اصطلاح دیسگرافی نامیده می‌شود و به مشکل در تمرکز و آوردن افکار روی کاغذ اشاره دارد.
دیسپراکسی (Dyspraxia)
اگر به کودکان و دانش آموزانی که مشکل اختلال یادگیری دارند نگاه کنید، متوجه می‌شوید که نوعی عدم هماهنگی در رفتار و حرکات آن‌ها وجود دارد. در حقیقت هماهنگی بین حرکات دست‌ها، پاها و چشم‌ها در این کودکان با مشکل رو‌به‌رو است و اصطلاح دیسپراکسی نیز به همین موضوع اشاره دارد.
مشکلات شنوایی و دیداری
یکی از مهم‌ترین ابزارها در امر یادگیری، چشم‌ها و گوش‌ها هستند که نقش بسیار مهمی در آموزش دارند. اگر کودک در این زمینه دچار ضعف باشد، به طور خودکار در امر یادگیری دچار مشکل می‌شود. دانش‌آموزان دانش‌آموزان و کودکانی که دچار اختلال در یادگیری هستند در زمینه‌ی بینایی و شنوایی مشکلی ندارند. اما نمی‌توانند از این حواس خود استفاده‌ی درستی داشته باشند و از این رو نمی‌توانند از تمام پتانسیل خود برای یادگیری مطالب استفاده کنند.
آیا اختلالات یادگیری در کودکان و دانش آموزان قابل درمان است؟
بسیاری از والدین در مورد درمان اختلال یادگیری کودکشان دچار نگرانی و اضطراب می‌شوند. اما راه‌هایی وجود دارد که می‌تواند به کودکان درگیر این اختلال کمک کند تا بتوانند اختلال خود را درمان یا کنترل کنند. در بعضی موارد، پزشک درمانگر تشخیص می‌دهد که مصرف دارو می‌تواند باعث افزایش تمرکز و کاهش علائم شود که انتظار می‌رود والدین در این زمینه با پزشک همکاری داشته باشند.
همچنین روش‌هایی مانند تکه تکه کردن مطالب درسی، آموزش خصوصی و سازمان دهی اطلاعات به صورت بصری از روش‌هایی است که برای آموزش به این کودکان استفاده می‌شود.
داروهای موثر در عدم توانایی یادگیری
با توجه به تحقیقات و مطالعات انجام شده، مشخص است که دروهایی مانند بنزودیازپین‌ها و داروهای ضد افسردگی می‌توانند در بهبود علائم افراد مبتلا به اختلال یادگیری موثر باشند. با توجه به اینکه داروها صرفا و به طور اختصاصی برای درمان علائم بیماری تجویز می‌شوند حتما باید زیر نظر پزشک مصرف شوند. همچنین بروز علائمی مانند رفتارهای پرخاشگرانه نیز دور از انتظار نخواهد بود که در صورت مشاهده باید با پزشک معالج کودکتان صحبت کنید.
آیا کودکان مبتلا مهارت‌های عاطفی و اجتماعی را می‌آموزند؟
وقتی کودک شما درگیر مشکل اختلال یادگیری باشد، تفاوت‌هایی با سایر دانش آموزان خواهد داشت. کودک شما متوجه این تفاوت‌ها و عدم توانایی‌اش در یادگیری می‌شود و این موضوع می‌تواند در روحیه‌ی کودک و در نتیجه، در رفتار کودک تاثیر زیادی بگذارد. لحظات بسیاری وجود دارد که کودک شما به خاطر این مشکل احساس سرخوردگی و ناراحتی را تجربه می‌کند. این تجربیات می‌تواند کودک را منزوی و گوشه گیر کند. از این رو، نقش والدین و مربی بسیار پررنگ و پر اهمیت می‌باشد.
استفاده از روش‌های صحیح آموزش که مخصوص کودکان مبتلا به اختلال در یادگیری می‌باشد، می‌تواند تا حد زیادی به کودک شما کمک کند تا در یادگیری مهارت‌های عاطفی و اجتماعی موفق شود. همچنین کودک شما باید زیر نظر روانشناس، مراحل درمان خود را کامل کند و در صورت نیاز، کمک‌های گفتاردرمانی و کاردرمانی هم دریافت نماید.
علل ایجاد اختلال در یادگیری چیست؟ آیا این مشکل ارثی است؟
علل متفاوتی برای ایجاد اختلال یادگیری بیان شده است و مطالعات نشان داده است که بخش زیادی از این مشکل به صورت ارثی و ژنتیکی به کودک منتقل می‌شود. علل ژنتیکی که می‌تواند باعث ایجاد این مشکل شود نیز متعدد است. همچنین مواردی مانند مصرف مواد مخدر در دوران بارداری، مصرف الکل در دوران بارداری، ضربه‌های فیزیکی به شکم مادر در طول دوران بارداری، رشد ضعیف جنین در شکم مادر، وزن کم در هنگام تولد و زایمان زودرس نیز می‌تواند باعث ایجاد اختلال در یادگیری شود.
آیا اختلال در یادگیری ارتباطی با بیش فعالی دارد؟
ممکن است شما اختلال در یادگیری را با بیش فعالی اشتباه بگیرید و از این رو، درمان کودک خود را به تعویق بیندازید. اما باید بدانید با وجود شباهت‌هایی که در نشانه‌ها و علائم این دو اختلال مشاهده می‌شود، تفاوت‌های بزرگ و البته ظریفی نیز بین این دو اختلال وجود دارد. اکثر کودکانی که مبتلا به بیش فعالی هستند ، مشکلاتی در رابطه با کنترل تکانه‌های هیجانی و احساسات خود خواهند داشت.
اما کودکانی که از عدم توانایی در یادگیری رنج می‌برند در خواندن یک پارگراف دچار مشکل هستند و نمی‌توانند حروف، صداها و کلمات را بهم مرتبط کنند. همچنین حل کردن مسائل ریاضی برای آنان مانند کابوس است زیرا درک درستی از مفاهیم و مطالب ریاضی ندارند و نمی‌توانند آموخته‌های خود را به درستی به یاد بیاورند. این کودکان اساسا با مفهوم اعداد مشکل دارند و از این رو لازم است آموزشهای اختصاصی و ویژه دریافت کنند.
عوارض عدم درمان در کودکان مبتلا به اختلال در یادگیری
گاهی اوقات ممکن است مشکلات مربوط به اختلال یادگیری، ساده به نظر بیاید یا والدین فکر کنند که این مشکلات در طول زمان برطرف می‌شود و از این رو به پزشک یا مشاور مراجعه نمی‌کنند. اما باید به این نکته توجه کنید که این اختلال به خودی خود درمان نمی‌شود و تاخیر در درمان می‌تواند مشکلات بسیار جدی و بزرگی را در پی داشته باشد.
آموزش در دوران کودکی موضوعی بسیار مهم خواهد بود و اگر کودک شما مبتلا به اختلال در یادگیری است، نباید وقت را هدر بدهید. بهترین کار، کنترل و درمان بیماری است و هرچه زودتر این کار را انجام دهید، کودک شادتری خواهید داشت.
