آموزش جامع فصل ادبیات تعلیمی فارسی ۱

نکات مبحث ادبیات تعلیمی فارسی ۱

در فصل اول: ادبیات تعلیمی فارسی ۱، دو درس «چشمه» و «از آموختن، ننگ مدار» مطرح شده است. علاوه بر این در این فصل به کارگاه متن پژوهی نیز برخواهیم خورد و گنج حکمت پیرایه‌ی خرد را مورد بررسی قرار خواهیم داد. در انتهای فصل نیز نکات روان خوانی دیوار را بیان خواهیم نمود.

درس اول: چشمه

در اولین گام از آموزش ادبیات تعلیمی فارسی ۱، درس چشمه را مورد بررسی قرار خواهیم داد. چشمه که شعری از علی اسفندیاری (ملقب به نیما یوشیج است) در قالب شعر نو سروده شده است. برای این که بتوانید بر این درس تسلط یابید لازم است تا ابتدا یک دور این شعر را بخوانید و سعی کنید معنی که از آن برداشت می‌کنید را بیان نمایید.

در گام بعد باید مجدد به ابتدای متن بازگردید و این بار هر بیت را از نظر معنای واژگان، ساختار دستوری و آرایه‌های ادبی به دقت مورد بررسی قرار دهید.

یادگیری واژگان درس اول

از بهترین راه‌ها برای این که بتوانید معنای واژگان فصل ادبیات تعلیمی فارسی ۱ را به خاطر بسپارید این است که آن‌ها را در جملات مختلف به کار ببرید. البته یک راه دیگر موثر هم نوشتن واژه روی یک کاغذ کوچک و یادداشت کردن معنای آن در پشت آن برگه خواهد بود. به این ترتیب در طول روز می‌توانید بارها، معنای واژگان را مرور کنید. در جدول زیر می‌توانید معنای برخی از واژگان این درس را مشاهده کنید:

واژه	معنا	واژه	معنا
گشت	شد	دوش	شانه
غلغله زن	شور و غوغا کنان	چون	هنگامی که
تیزپا	تیزرو، تندرو	بگشایم	باز کنم
گه گاه	زمانی	شکن	پیچ و خم زلف
چو، چون	مانند	درافتد	بیفتد
معرکه	میدان جنگ	زو	از او
یکتا	بی همتا	دمیدن	جوانه زدن
گلبن	بوته یا درخت گل	بس	بسیار
آغوش	بغل	گهر	جواهر، گوهر
تابناک	تابنده	بر	آغوش

برای یادگیری کامل درس ادبیات تعلیمی فارسی ۱، می‌توانید ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو را بدون هیچ محدودیت در تعداد دفعات مشاهده، تماشا کنید.

نکات دستوری و آرایه های ادبی درس اول

در امتحانات، از آرایه‌های ادبی سوالاتی مطرح می‌شوند. به همین منظور بهترین کار این است که از ابتدای سال تحصیلی، هر بیت را از نظر حضور آرایه‌های ادبی و نکات دستوری به دقت مورد ارزیابی قرار دهید.

به عنوان مثال در بیت «چون بدوم، سبزه در آغوش من/ بوسه زند بر سر و بر دوش من»، عبارت سبزه در آغوش من، جانبخشی دارد. از طرفی بوسه زدن کنایه از احترام و بزرگداشت است. آغوش، سر و دوش نیز تناسب دارند.

با ویدیو آموزشی ادبیات تعلیمی فارسی ۱ مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات امتحانی این فصل آشنا شوید.

قلمرو ادبی درس اول

در این بخش از کتاب فارسی دهم انسانی، در رابطه با مفهوم «حس آمیزی»، «مجاز» و «حقیقت» صحبت خواهیم کرد. مطابق تعریف کتاب، حس آمیزی عبارت است از «آمیختن دو یا چند حس و یا یک حس با پدیده‌ای ذهنی (انتزاعی) در کلام».

به مثال زیر دقت کنید:

«لیک چنان خیره و خاموش ماند/ کز همه شیرین سخنی گوش ماند»

در این بیت، «شیرین سخنی» علاوه بر این که کنایه از خوش سخنی است، حس آمیزی نیز در آن مشاهده می‌شود.

آرایه مجاز

از طرفی هر واژه‌ای ممکن است در معنای حقیقی یا غیر حقیقی خود به کار رود. اگر معنای حقیق واژه مد نظر باشد «حقیقت» است و به معنای غیر حقیقی آن «مجاز» می‌گویند.

در واقع حقیقت اولین و رایج‌ترین معنایی است که درباره‌ی یک واژه در ذهن داریم و مجاز، استفاده از یک واژه در معنایی غیر حقیقی است. به مثال زیر توجه کنید:

«قطره باران، که درافتد به خاک/ زو بدمد بس گهر تابناک»

در این بیت خاک اگرچه معنای مشخصی دارد ولی در این بیت مجاز از زمین است.

در آموزش ویدیویی ادبیات تعلیمی فارسی ۱ مدرسه مجازی آی نو به بررسی نکات مهم این فصل پرداخته‌ایم.

درس دوم: از آموختن ننگ مدار

متن درس از آموختن ننگ مدار فصل ادبیات تعلیمی فارسی ۱، اثری از قابوس نامه عنصر المعالی کیکاووس بن اسکندر بن قابوس بن وشمگیر است. کیکاووس سعی نموده تا پند و اندرز‌هایی به فرزند خود را در قالب یک کتاب ارائه دهد.

یادگیری واژگان درس دوم

در ادامه‌ی ارائه‌ی نکات ادبیات تعلیمی فارسی ۱ به بررسی واژگان درس دوم می‌رسیم. در جدول زیر می‌توانید برخی از مهم‌ترین واژگان این درس را مشاهده نمایید:

واژه	معنا	واژه	معنا
آسودن	استراحت کردن	میاسا	دست بر ندار، توقف نکن
نمودن	نشان دادن	چون	هنگامی که
اندر	در	داد	حق و انصاف
که	زیرا	هر که	هر کس
داور	قاضی، دادرس	مستغنی	بی نیاز
تیمار	غم، توجه، حمایت و نگاهداشت	نهاد	ذات
محال	ناممکن	بنگردی	عوض نشوی
شمردن	به حساب آوردن	بسته	وابسه
ضایع	تباه	به‌سزا	شایسته
خاصه	به ویژه	قرابت	خویشاوندی

برای یادگیری کامل واژگان درس ادبیات تعلیمی کتاب فارسی ۱، می‌توانید ویدیو آموزشی مدرسه مجازی آی نو را مشاهده و واژگان را به صورت پیوسته مرور کنید.

نکات دستوری و آرایه های ادبی درس دوم

در این درس از فصل ادبیات تعلیمی فارسی ۱ نیز نکات دستوری و آرایه‌های ادبی متعددی به چشم می‌خورند. به عنوان مثال در بخشی از متن با عبارت «از جای شدن» رو‌به‌رو می‌شویم که کنایه از «از کوره در رفتن» است.

تضاد‌های مختلفی مانند امید و ناامیدی، غم و شادی، حق و باطل، نا ایمن و ایمن، هنر و عیب و … نیز در طول متن بیان شده‌اند. ضمن این که ضرب المثلی مانند «تا گندم نمای جو فروش نباشی» هم مطرح شده است.

برای آگاهی از آرایه‌های ادبی فصل ادبیات تعلیمی فارسی ۱ کافیست ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو را مشاهده کنید.

 قلمرو زبانی درس دوم

در ادامه‌ی تدریس ادبیات تعلیمی فارسی ۱، به قلمرو زبانی درس دوم می‌رسیم. در این بخش در رابطه با حذف به «قرینه‌ی لفظی و قرینه‌ی معنایی» صحبت خواهیم کرد. به عبارت‌های زیر دقت کنید:

• هم‌نشین نیک بهتر از تنهایی است و تنهایی بهتر از هم نشین بد.
• آرزو گفت «از نمایشگاه کتاب چه خبر؟»

در عبارت اول، همان‌طور که مشاهده می‌کنید، فعل جمله‌ی دوم بیان نشده است اما خواننده می‌تواند بر اساس فعل جمله‌ی اول به فعل جمله‌ی دوم پی ببرد. به این حالت حذف فعل به قرینه لفظی گفته می‌شود.

در جمله دوم، بایستی از فعل «دارید» استفاده می‌شد و هیچ نشانه‌ای هم در جمله وجود ندارد که فرد بفهمد باید از این فعل استفاده می‌کرد. اما مفهوم جمله به نحوی است که می‌توان از معنا متوجه شد که این فعل از جمله حذف شده است. به این حالت، حذف فعل به قرینه معنایی گفته می‌شود.

مزایای ویدیوهای آموزشی فارسی ۱ آی نو

یکی از بهترین روش‌ها برای این که بتوانید صفر تا صد کتاب فارسی دهم را فرا بگیرید، مشاهده‌ی ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو است. در این ویدیوها سعی شده است تا تمامی نکات مهم این کتاب، مورد بررسی قرار گیرد. از طرفی کیفیت بالای ضبط و همراهی اساتید با تجربه موجب شده تا ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو بسیار پرطرفدار باشند. برای مشاهده‌ی این فیلم‌های آموزشی تنها به اینترنت و یک گوشی هوشمند یا لپ‌تاپ نیاز خواهید داشت.

از طرفی این ویدیوها را می‌توانید در هر مکانی که به اینترنت متصل است، در 24 ساعت شبانه‌روز تماشا کنید و دیگر نگران دیر رسیدن یا در ترافیک ماندن برای رسیدن به کلاس فوق العاده و از دست دادن جلسات درسی، نخواهید بود. همچنین با توجه به این که محدودیتی برای توقف یا پخش مجدد این فیلم‌های آموزشی وجود ندارد شما می‌توانید در حین مشاهده ویدیو آموزشی، خلاصه ادبیات تعلیمی فارسی ۱ را نیز یادداشت نمایید.