درس دوازدهم: از ریشه تا برگ علوم پنجم
در درس یازدهم علوم پنجم دانستیم که خاک، آب، هوا و نور از عوامل مورد نیاز برای رشد گیاهان می‌باشند. اما این عوامل چگونه در رشد گیاهان موثر هستند؟ در درس دوازدهم: از ریشه تا برگ علوم پنجم، چگونگی جذب آب و مواد موجود در خاک (به وسیله‌ی ریشه) و همچنین نور و هوا توسط برگ‌های گیاه را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
از خاک تا ریشه
پس از کاشته شدن و جوانه زدن دانه، اولین قسمت که شروع به روییدن می‌کند، ریشه است. ریشه رشد می‌کند و به کار تخصصی خود یعنی جذب مواد مورد نیاز گیاه از خاک می‌پردازد. برای درک بهتر کار ریشه، در درس از ریشه تا برگ علوم پنجم، کاوشگری زیر برای شما در نظر گرفته شده است.
کاوشگری 1
در این کاوشگری برای این که بدانید چگونه ریشه قادر به جذب مواد غذایی از خاک است باید طبق مراحل زیر پیش روید:
- دو ظرف شفاف درب‌دار تهیه نمایید.
- ظرف‌ها را شماره گذاری کنید.
- در ته هر ظرف، یک تکه پارچه‌ی نخی خیس قرار دهید.
- در هر ظرف پنج دانه‌ی گندم بگذارید و درب آن را ببندید.
- ظرف‌ها را پشت پنجره و در کنار هم قرار دهید تا شرایط آن‌ها از نظر نور یکسان باشد.
- هر روز به ظرف‌ها سر بزنید و در صورت نیاز به آن‌ها آب دهید تا پارچه‌ی زیر دانه‌ها خشک نشود.
وقتی جوانه‌ها ریشه زدند باید به روش زیر عمل نمایید:
- دانه‌ها را با ذره بین مشاهده نمایید. چه می‌بینید؟
- تارهای ریزی را که روی ریشه‌های گیاه ظرف شماره‌ی 2 روییده است، به آرامی از روی ریشه جدا کنید. مراقب باشید به ریشه‌ها آسیبی نرسد.
- درب ظرف شماره‌ی 2 را ببندید و آن را کنار ظرف شماره‌ی 1 قرار دهید.
- پس از چند روز گیاهان دو ظرف را با یکدیگر مقایسه نمایید.
نتیجه‌ی به دست آمده چیست؟
نتیجه کاوشگری 1
پس از سبز شدن دانه و روییدن جوانه، ریشه شروع به رشد می‌نماید. روی ریشه، تارهای ریزی به نام تارهای کشنده وجود دارد. این تارها آب و مواد غذایی را برای رشد گیاه از خاک می‌گیرند. در صورتی‌که تارهای کشنده دچار آسیب شوند (مانند تارهای کشنده‌ی گیاه ظرف شماره‌ی 2)، گیاه قادر به تامین آب و مواد غذایی برای رشد نیست. در نتیجه رشد گیاه کند یا متوقف می‌شود.
اکنون متوجه می‌شویم که چرا برخی گیاهان هنگام جابه‌جا شدن در گلدان جدید خشک می‌شوند. هنگام تغییر جای گیاه باید گیاه را با خاک کنار ریشه جابه‌جا کرد تا تارهای کشنده‌ی ریشه دچار آسیب نشوند.
با مشاهده‌ی ویدیو آموزشی از ریشه تا برگ علوم پنجم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم این درس آشنا شوید.
از ریشه تا ساقه
در کاوشگری 1 آموزش از ریشه تا برگ علوم پنجم، به این نتیجه رسیدیم که آب و مواد غذایی از طریق تارهای کشنده وارد ریشه‌ی گیاهان می‌شوند. اما این مواد مورد نیاز گیاه چگونه به قسمت‌های دیگر مانند ساقه و برگ‌ها می‌رسند؟ برای اطلاع از چگونگی انتقال مواد غذایی و آب از ریشه به ساقه لازم است تا فعالیت زیر را انجام دهید.
فعالیت 1
در ادامه‌ی درس از ریشه تا برگ علوم پنجم، شما با انجام یک فعالیت می‌توانید از چگونگی انتقال مواد غذایی و آب به ساقه و برگ‌های گیاهان آگاه شوید.
برای انجام این فعالیت باید طبق مراحل زیر پیش روید:
- ساقه‌های برگ دار جعفری را تمیز بشویید.
- جعفری‌ها را دو قسمت کنید.
- انتهای چند ساقه جعفری را به طور مایل ببرید.
- از چند جعفری به عنوان شاهد استفاده کنید.
- ساقه‌های بریده شده را داخل محلول آب و قند بگذارید.
- پیش‌بینی کنید آیا مزه‌ی برگ‌های جعفری‌های داخل آب قند با جعفری‌های دیگر تفاوت دارد؟
- برای بررسی دقیق‌تر از هر دو نوع جعفری میل کنید و نتیجه بگیرید.
نتیجه فعالیت 1
لوله‌های باریکی در داخل ساقه و برگ‌های گیاه وجود دارد. مواد غذایی و آب از طریق این لوله‌های باریک که در ساقه آوند نام دارند و در برگ به رگ‌برگ معروفند از ریشه تا برگ انتقال می‌یابند. اکنون می‌توانید گل‌های سفید میخک را به رنگ‌های دلخواه درآورید.
راه ورود هوا به گیاه
در خلاصه از ریشه تا برگ علوم پنجم به این نتیجه رسیدیم که هوا یکی از نیاز‌های ضروری هر گیاه است. اکنون می‌خواهیم بدانیم هوا از چه راهی به گیاه وارد می‌شود؟ برای این امر پیشنهاد می‌کنیم سری به ویدیوهای آموزشی علوم تجربی پنجم مدرسه مجازی آی نو بزنید.
فعالیت 2
در ادامه‌ی تدریس از ریشه تا برگ علوم پنجم ابتدایی با انجام این فعالیت شما می‌توانید راه ورود هوا به گیاه را توسط میکروسکوپ مشاهده نمایید. این فعالیت را می‌توانید با طی مراحل زیر انجام دهید:
- برگ تره را بشکنید.
- لایه‌ی نازک روی برگ را جدا کنید و روی تیغه‌ی میکروسکوپ (لام) قرار دهید.
- یک قطره آب روی این لایه بریزید.
- تیغک (لامل) میکروسکوپ را روی آن بگذارید.
- نمونه را زیر میکروسکوپ مشاهده نمایید.
به چه نتیجه‌ای می‌رسید؟
نتیجه فعالیت 2
با دیدن منافذ روی برگ تره، متوجه می‌شویم که در رو و پشت برگ‌ها سوراخ‌هایی وجود دارد. هوا از طریق این سوراخ‌ها وارد گیاه می‌شود زیرا گیاه هم موجودی زنده است و نیاز به اکسیژن برای تنفس دارد. گیاهان از طریق سوراخ‌های موجود در برگ به جذب و دفع اکسیژن و دی‌اکسید کربن می‌پردازند.
اکنون می‌توانید به این سوال پاسخ دهید:
«در صورتی که به پشت برگ‌های گیاه شمعدانی وازلین بمالیم، چه اتفاقی می‌افتد؟»
با بررسی نکات از ریشه تا برگ علوم پنجم به انتهای کتاب علوم پنجم می‌رسیم. برای بررسی هر چه دقیق‌تر این مبحث بهتر است از آموزش ویدیویی از ریشه تا برگ علوم پنجم مدرسه مجازی آی نو استفاده نمایید. این ویدیوی با کیفیت توسط دبیران ممتاز علوم تجربی تدوین و در اختیار شما قرار داده شده است.
یادگیری آسان با ویدیوهای آی نو
یکی از بهترین شیوه‌ها برای تثبیت مطالب در ذهن، استفاده از حواس می‌باشد. ویدیوهای آموزشی از ابزار‌های بسیار مهم در یادگیری از طریق مشاهده به شمار می‌آید. از مهم‌ترین مزایای ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- امکان دسترسی به ویدیوها در هر مکانی و هر زمانی (به شرط اتصال به اینترنت و دارا بودن یک تلفن همراه هوشمند، لپ‌تاپ یا تبلت)
- امکان خلاصه برداری و یادداشت جزوه
- عدم محدودیت در تعداد دفعات پخش ویدیو تدریس از ریشه تا برگ علوم پنجم
