مروری جامع بر مبحث جانوران مهره دار علوم نهم

1

8 ماه پیش

فهرست

خلاصه فصل جانوران مهره دار علوم نهم

در پیرامون ما انواع مختلفی از جانوران حضور دارند. در فصل جانوران مهره دار علوم نهم، به طور جامع در رابطه با جانوران با ستون مهره شامل ماهی‌ها، دوزیستان، خزندگان (مارها، لاک پشت‌ها، سوسمار‌ها و کروکودیل‌ها)، پرندگان، پستانداران شیرخوار (پلاتی پوس و کانگورو) و پستانداران جفت دار (گیاهخوار، گوشت‌خوار و همه‌چیز خوار) صحبت خواهیم کرد.

جانوران با ستون مهره

یکی از مواردی که با استفاده از آن می‌توان جانوران را طبقه‌بندی نمود، حضور یا عدم حضور مهره در ساختار اسکلت آن‌ها است. در جانوران مهره‌دار، در قسمتی از استخوانگان (اسکلت) داخل بدن، ستونی از مهره‌ها یافت می‌شود که سایر قسمت‌های اسکلت به آن متصل هستند. این ویژگی منجر شده است تا قدرت و اندازه‌ی بدن مهره‌داران در مقایسه با بی مهرگان متفاوت باشد.

به طور کلی می‌توانیم جانوران با ستون مهره را در 5 گروه، ماهی‌ها، دوزیستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران مورد بررسی قرار دهیم.

ماهی ها

در اولین بخش از آموزش جانوران مهره دار علوم نهم به سراغ ماهی‌ها می‌رویم. ماهی‌ها در انواع و رنگ‌های مختلفی حضور دارند. شکل بدن اکثر آن‌ها دوکی است و این بدان معنا می‌باشد که میانه‌ی بدن این جانوران پهن و قسمت ابتدایی شامل سر و بخش انتهایی شامل دم آن‌ها باریک و کشیده است. لغزنده بودن سطح بدن هم یکی دیگر از ویژگی‌های ماهی‌ها است.

از جمله ویژگی‌های متمایز کننده‌ی این گروه با سایرین، این است که در سطح بدن اکثر ماهی‌ها، پولک (فلس) وجود دارد. ضمن این که جالب است بدانید قسمتی از هر پولک جلویی روی پولک عقبی قرار می‌گیرد. حضور آبشش و باله نیز از دیگر ویژگی‌های ماهی‌ها است. در واقع ماهی‌ها به دلیل دارا بودن آبشش و باله می‌توانند در آب زیست کنند. مویرگ‌های خونی متعدد موجود در آبشش موجب می‌شود که با عبور جریان آب از روی آن‌ها، گاز‌های موجود در آب و خون، تبادل شوند.

از طرفی باله‌ها انواع مختلف داشته و اکثر ماهی‌ها معمولا در سطح بدن، باله‌های سینه‌ای، شکمی، پشتی و دمی دارند. وظایف هر کدام از این باله‌ها متفاوت است و بر اساس موقعیت قرار گرفتن در سطح بدن، در تغییر سرعت یا جهت حرکت و به طور کلی در ایجاد حرکت نقش دارند.

تفاوت ماهیان غضروفی و استخوانی

یکی از مواردی که در فصل چهاردهم: جانوران مهره دار علوم نهم به آن پرداخته شده است، تقاوت ماهیان غضروفی و استخوانی است. به طور کلی دانشمندان ماهیان را بر اساس نوع اسکلت، طبقه‌بندی می‌نمایند. از مهم‌ترین گروه‌های ماهیان می‌توانیم به ماهیان غضروفی (مانند کوسه، اره ماهی و خاویاری) و استخوانی (ماهی شیر و قزل‌آلا) اشاره کنیم.

در مقایسه ماهیان غضروفی با استخوانی می‌توانیم این گونه بیان کنیم که دهان در ماهیان غضروفی در سطح شکم و در ماهیان استخوانی در جلوی بدن وجود دارد. از طرفی دم ماهیان غضروفی نامتقارن بوده، در حالی که دم ماهیان استخوانی، متقارن است. یکی دیگر از تفاوت‌ها این است که ماهیان غضروفی سرپوش آبششی ندارند در حالی که سرپوش آبششی یکی از ویژگی‌های مهم ماهیان استخوانی است.

با آموزش ویدیویی جانوران مهره دار علوم نهم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید نکات مهم هر خط از کتاب علوم تجربی نهم را به جذاب‌ترین شیوه‌ی ممکن بیاموزید.

دوزیستان

از مشهورترین انواع دوزیستان، می‌توانیم به قورباغه‌ها اشاره کنیم. این گروه از جانوران قسمتی از زندگی خود را در آب و قسمتی دیگر را در خشکی سپری می‌کنند.

نوزاد قورباغه بعد از آن که از تخم خارج شد از طریق آبشش تنفس و از گیاهان موجود در آب و جلبک‌ها تغذیه می‌کند. به این ترتیب نوزاد قورباغه در آب به این دنیا پا می‌گذارد و مراحل اولیه‌ی رشد و نمو خود را در آب می‌گذراند. همزمان با بلوغ قورباغه، آبشش به شش تبدیل می‌شود و به این ترتیب قورباغه از آب به خشکی نقل مکان می‌کند.

غذای اصلی قورباغه‌ها، حشرات هستند و یکی از ویژگی‌های جالب این گروه از جانوران دوزیست این است که آن‌ها تنفس پوستی دارند و این امر به دلیل داشتن پوستی نازک، بدون پولک و مرطوب است. از دیگر دوزیستان مشهور می‌توانیم به وزغ‌ها و سمندرها اشاره کنیم. سمندرها در گروه دوزیستان دم دار و وزغ و قورباغه در گروه دوزیستان بدون دم قرار می‌گیرند.

با تدریس جانوران مهره دار علوم نهم از طریق ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو می‌توانید بر تمامی نکات امتحانی این درس، مسلط شوید.

خزندگان

از جمله ویژگی‌های اصلی گروه خزندگان این است که روی پوست این جانوران، پولک‌های ضخیم یا صفحات استخوانی سخت وجود دارد. در واقع این ویژگی خزندگان را از نیاز بسیار به آب، مصون می‌دارد و موجب می‌شود که آب موجود در بدن جانور، از دست نرود. در 200 میلیون سال پیش، دایناسورها به عنوان بزرگ‌ترین گروه مهره داران در زمین شناخته می‌شدند. این روزها تنوع خزندگان بسیار محدود شده و شاید بتوان مارها، سوسمارها، لاک پشت‌ها و کروکودیل‌ها را به عنوان پر جمعیت‌ترین اعضای این گروه معرفی نمود.

مارها

دست و پا ندارند و برخی از آن‌ها در آب و برخی در خشکی زندگی می‌کنند. در انواع سمی و غیر سمی حضور دارند و از سم بعضی از آن‌ها برای تولید داروهای ضد سرطان و خونریزی و داروهای قلبی استفاده می‌شود.

لاک پشت ها

این موجودات نیز در انواع خشکی زی و آبزی یافت می‌شوند. لاک سخت و محکم و حرکت کند و سنگین از جمله ویژگی‌های بارز آن‌ها است. با ویدیو آموزشی جانوران مهره دار علوم نهم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید تمامی نکات امتحانی کتاب علوم تجربی نهم را به خوبی بیاموزید و آن‌ها را بارها مرور کنید.

سوسمار‌ها

از مشهورترین سوسمارها می‌توانیم به آفتاب پرست و مارمولک اشاره کنیم. این دو موجود از حشرات تغذیه می‌نمایند و بنابراین در کنترل میزان جمعیت حشرات بسیار موثر هستند.

کروکودیل ها

در ادامه‌ی درس جانوران مهره دار کتاب علوم تجربی نهم به کروکودیل‌ها خواهیم پرداخت. جثه‌ی کروکودیل‌ها بسیار بزرگ است و این جانوران معمولا در آب‌های کم عمق زیست می‌کنند. از ویژگی‌های مهم آن‌ها، حضور چشم‌ها روی سر و وجود سوراخ‌های بینی روی پوزه‌ی دراز است. این خصوصیات موجب می‌شوند که کروکودیل‌ها به راحتی در وضعیت استتار در آب شنا نمایند. از مشهورترین کروکودیل‌ها می‌توانیم به تمساح اشاره کنیم.

پرندگان

از ویژگی‌های بارز پرندگان، پوشیده شدن بدن از پر، تبدیل اندام حرکتی جلویی به بال، ودارا بودن کیسه‌های هوادار علاوه بر شش به منظور جذب بهتر اکسیژن است. برای پرندگانی که قابلیت پرواز دارند نیز استخوان‌های تو خالی و محکم، عدم داشتن مثانه و بدن دوکی شکل از ویژگی‌های مهم است. کرک‌پر، پوش‌پر و شاه‌پر از جمله انواع پرهای پرندگان هستند. معمولا پرندگان را بر اساس شکل منقار و پاها طبقه‌بندی می‌نمایند.

پستانداران

در ادامه‌ی بررسی نکات جانوران مهره دار علوم نهم به پستانداران می‌رسیم. این جانوران غدد شیری دارند، بدن آن‌ها از مو یا پشم پوشیده شده و نوزاد آن‌ها معمولا دوره‌ی جنینی را در بدن مادر می‌گذراند. پستانداران بر اساس نحوه پرورش جنین و نوزاد در سه دسته تخم‌گذار (مانند پلاتی پوس)، کیسه‌دار (مانند کانگورو) و جفت‌دار (مانند انسان) طبقه‌بندی می‌شوند.