معرفی مدرک دیپلم رسمی آموزش و پرورش و انواع آن

صفر تا صد مدرک دیپلم رسمی

داشتن مدرک تحصیلی یکی از ضروریت‌های زندگی امروزی است. اخذ مدرک دیپلم رسمی آموزش و پرورش به دلیل شرط قبولی در بسیاری از رشته‌های دانشگاهی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در واقع داشتن مدرک دیپلم، پایه‌ای برای تحصیلات عالی به شمار می‌رود. در ادامه‌ی این مقاله قصد داریم تا با معرفی مدرک دیپلم رسمی آموزش و پرورش، شما را با این مدرک آشنا نماییم.

مدرک دیپلم چیست؟

این مدرک، طبق سیستم جدید آموزشی، مدرکی است که پس از گذراندن 12 سال یعنی 6 سال ابتدایی و 6 سال متوسطه (3 سال متوسطه اول و 3 سال متوسطه دوم) به دانش‌آموزان اعطا می‎‌شود. البته باید این گونه بیان کرد که بزرگسالان هم مانند دانش‌آموزان روزانه، امکان دریافت مدرک دیپلم را با همین شرایط دارا هستند.

دیپلم رسمی آموزش و پروش

این مدرک به مدرکی گفته می‎شود که:

• دانش‌آموزان آن را با طی 6 سال دوره‌ی دبیرستان، از سال 1341 تا سال 1353 اخذ نموده باشند.
• دانش‌آموزان آن را با طی 4 سال دوران دبیرستان، از سال 1353 تا سال 1378 اخذ نموده باشند.
• دانش‌آموزان آن را با طی 3 سال دوره‌ی متوسطه، از سال 1373 تا سال 1399 اخذ نموده باشند.
• دانش‌آموزان از سال 1392، آن را با طی 6 سال دوره‌ی متوسطه 1 و 2، از سال 1398 تا کنون اخذ نموده باشند.

انواع دیپلم

در راستای معرفی مدارک تحصیلی دانشگاهی در ابتدا لازم است تا به بررسی انواع دیپلم بپردازیم. اگر دانش‌آموزان طی دوران تحصیل به طور منظم در کلاس‌های مدرسه ثبت‌نام کنند و با موفقیت 9 سال تحصیلی را پشت سر بگذرانند، در ابتدای سال دهم تحصیلی می‌توانند اقدام به انتخاب رشته مورد نظر خود نمایند. این انتخاب از میان رشته‌های متعدد  نظری، فنی و حرفه‌ای و کاردانش خواهد بود.

این دانش‌آموزان پس از سه سال تحصیلی، می‌توانند در رشته‌ی انتخابی، به اخذ مدرک رسمی نایل شوند. البته به دلیل تغییرات دائمی در نظام آموزشی ایران طی سی سال اخیر، افراد مختلف دارای انواع دیپلم هستند. در ادامه به معرفی انواع دیپلم موجود اشاره می‌نماییم.

دیپلم نظام قدیم

صدور مدرک نظام جدید از مهرماه سال 1392 آغاز شده است. از این رو تمامی دیپلم‌های سال‌های قبل از 1398، نظام قدیم محسوب می‌شوند. به این ترتیب، مدرک تمام دانش‌آموزان شامل دوره‌های زیر، «نظام قدیم» خواهد بود:

• تمامی دانش‌آموزانی که دوره‌ی شش ساله‌ی متوسطه (6-6) را (که از مهرماه 1336 آغاز شده است)، گذرانده باشند.
• تمامی دانش‌آموزانی که دوره‌ی 4 ساله‌ی متوسطه (5-3-4) را (که از مهرماه 1353 آغاز شده است)، گذرانده باشند.
• تمامی دانش‌آموزانی که دوره‌ی 3 ساله به شیوه‌ی نیم سالی- واحدی (5-3-3) را (که از سال 1371 آغاز شده است)، گذرانده باشند. این دانش‌آموزان الزاماً برای قبولی در دانشگاه، ناچار به گذراندن یک سال در دوره پیش دانشگاهی بودند.
• تمامی دانش‌آموزانی که دوره‌ی سه ساله‌ی متوسطه به شیوه‌ی سالی – واحدی ( 5-3-3-) را (که از سال 1378 به اجرا در آمده است) گذرانده باشند. این دانش‌آموزان برای ورود به دانشگاه الزاما باید یک سال تحصیلی پیش دانشگاهی را می‌گذراندند.

می‌توان این گونه بیان کرد که تمامی مدارک صادر شده تا تاریخ 1398، به عنوان نظام قدیم محسوب می‌شوند.

دیپلم نظام جدید

نظام جدید آموزشی در ایران از مهرماه سال 1392 آغاز شده است. این نظام با پذیرش دانش‌آموزان ششم ابتدایی در مقطع متوسطه در سال 1392 ایجاد شد. به این ترتیب، دیپلم‌هایی که شش سال بعد (یعنی از سال 1398) به بعد صادر شده‌اند، نظام جدید محسوب می‌شوند.

در نظام جدید آموزشی 6 سال ابتدایی، 3 سال متوسطه‌ی اول و 3 سال متوسطه‌ی دوم به طول می‌انجامد و دانش‌آموزان پس از فارغ‌التحصیلی، به اخذ مدرک نظام جدید نائل می‌گردند. این نظام توانسته است پس از سال‌ها به هم ریختگی آموزشی، یک نظام آموزشی یکپارچه را برای تحصیل همه‌ی دانش‌آموزان طراحی نماید. مدرک نظام جدید در شاخه‌های زیر پس از گذراندن 12 سال دوره‌ی تحصیل صادر می‌شود.

• شاخه نظری: شامل رشته ریاضی فیزیک، رشته علوم تجربی، رشته علوم انسانی و رشته علوم و معارف اسلامی
• شاخه فنی حرفه‌ای: شامل هنر، مدیریت و خدمات، صنعت و کشاورزی
• شاخه کاردانش شامل هنر، کشاورزی، خدمات و صنعت
• شاخه علوم و معارف اسلامی

دیپلم نظری

دیپلم نظری یکی از مدارک معتبر آموزش و پرورش است که تا سال 1398 برای دانش‌آموزانی که در رشته‌های ریاضی فیزیک، علوم تجربی و علوم انسانی موفق به گذراندن دوره‌ی دبیرستان می‌شدند، صادر می‌شد.

تا پیش از 1379، دانش‌آموزان در رشته ‌های ریاضی، علوم تجربی و علوم انسانی، دوره‌ی 4 ساله‌ی دبیرستان را سپری می‌کردند. مشکل این نظام تحصیلی این بود که دانش‌آموزانی که حتی یک درس را در سال چهارم دبیرستان مردود می‌شدند، مجبور بودند با مدرک سیکل به سربازی بروند.  اما از سال 1379 به بعد، با نظام ترمی واحدی و سالی واحدی، این مشکل برطرف شد و قرار بر این شد که دانش‌آموزان پس از طی 3 سال دوره‌ی دبیرستان، موفق به اخذ دیپلم شوند و در صورت قبولی در دانشگاه، یک سال دوره‌ی پیش دانشگاهی را بگذرانند.

دیپلم فنی و حرفه‌ای

این مدرک یکی از مدارک رسمی و معتبرآموزش و پرورش است که به فارغ‌التحصیلان پس از پایان دوره‌ی تحصیلی در حوزه‌ی فنی و حرفه‌ای اهدا می‌شود. این دیپلم به طور کلی، دانش و مهارت‌های علمی و تخصصی در حوزه‌های مختلف را به فارغ‌التحصیلان ارائه می‌دهد. دیپلم رسمی فنی و حرفه‌ای برای استخدام، ارتقای شغلی، مهاجرت و اخذ جواز کسب، از اعتبار برخوردار می‌باشد.

تا پیش از سال 1398، این مدرک پس از طی دو سال تحصیل در هنرستان به دانش‌آموزان اعطا می‌شد. اما در نظام جدید تحصیلی، دانش‌آموزان پس از انتخاب رشته در شاخه‌ی فنی حرفه‌ای، در مدت سه سال موفق به اخذ مدرک نظام جدید در شاخه فنی حرفه‌ای می‌شوند.

دیپلم کاردانش

دیپلم کاردانش یکی از مدارک رسمی آموزش و پرورش است که در نظام جدید آموزشی پس از طی دوره‌ی سه ساله‌ی متوسطه دوم، در مدارس کار و دانش به دانش‌آموزان ارائه می‌شود. بیشتر کلاس‌های شاخه کاردانش، به صورت عملی و در کارگاه و آزمایشگاه برگزار می‌شود و کلاس‌های تئوری کم‌تری برای دانش‌آموزان رشته‌های کار دانش در نظر گرفته شده است.

افراد تا قبل از سال 1398 در این شاخه، دو سال را در دوره‌ی متوسطه‌ی دوم سپری می‌کردند و موفق به اخذ مدرک کارودانش می‌شدند اما در نظام جدید آموزشی، دانش‌آموزان پس از انتخاب رشته‌‌های کارودانش، موظف به گذراندن سه سال تحصیلی برای دریافت مدرک نظام جدید در شاخه‌ی کارودانش می‌باشند.

مجموعه‌ی کاردانش دارای حدود 160 رشته‌ی مهارتی و فنی است. دانش‌آموزان در طول دوران تحصیلی خود با یک مهارت عملی و کاربردی آشنا شده، آن را فرا می‌گیرند و می‌توانند جذب بازار کار شوند.

تفاوت دیپلم نظام قدیم و نظام جدید

تفاوت دیپلم نظام قدیم و جدید را می‌توان در موارد زیر بررسی نمود:

زمان دریافت این مدرک

همان‌طور که قبلا ذکر شد، تا سال 1379 دانش‌آموزان دبیرستانی یا هنرستانی، 4 سال تحصیل می‌کردند و پس از آن، به این دانش‌آموزان مدرک دیپلم داده می‌شد. از سال 1379 تا سال 1392 دوره‌ی دبیرستان به 3 سال کاهش پیدا کرد.

در این نظام‌های تحصیلی، ابتدایی 5 سال، راهنمایی 3 سال و دبیرستان نیز با طی دوره‌ی سه ساله، به اتمام می‌رسید و این مدرک برای دانش‌آموزان صادر می‌شد.

اما در نظام جدید، دوره‌ی ابتدایی 6 سال و دوره‌ی متوسطه هم 6 سال (سه سال دوره متوسطه یک و سه سال دوره متوسطه دو ) است. این دوره‌ها برای تمامی شاخه‌های تحصیلی به یک صورت می‌باشد. به طور کلی می‌توان این گونه بیان کرد که دانش‌آموزان با نظام قدیم در طول یازده سال، دیپلم می‌گرفتند اما با نظام جدید، دانش‌آموزان با 12 سال تحصیل، موفق به اخذ این مدرک می‌شوند.

تفاوت در کتاب‌های درسی برای دیپلم‌های قدیم و جدید

بسیاری از کتاب‌های درسی نظام جدید با دروس نظام قدیم تفاوت دارد. در واقع می‌توان این گونه بیان کرد که کتاب‌های درسی نظام جدید کم حجم‌تر شده‌اند. رویکرد آن‌ها و مولفان این کتاب‌ها نیز تغییر کرده‌اند.

فهرست برخی از کتاب‌هایی که با تغییرات همراه بوده‌اند، به صورت زیر است:

• کتاب زیست شناسی
• کتاب شیمی
• کتاب ریاضی
• کتاب فیزیک
• کتاب ادبیات
• کتاب عربی
• کتاب دین و زندگی
• کتاب زبان انگلیسی

گواهی موقت دیپلم

گواهی موقت دیپلم یکی از مدارک ضروری برای داوطلبان شرکت در کنکور می‌باشد. این گواهی تا زمان اخذ گواهی برای تکمیل مدارک، لازم بوده و به عنوان اثبات پایان تحصیلات متوسطه برای ادامه‌ی تحصیل و موارد دیگر مورد نیاز است. جهت اخذ گواهی موقت باید شخصاً به اداره‌ی آموزش و پرورش مراجعه نمایید.

• این گواهی فقط به نام ارگانی که نیاز است، صادر می‌شود.
• برای صدور گواهی موقت، مدرک تحصیلی شما باید بدون نقص بوده و مراحل تسویه به طور کامل انجام شده باشد.
• صدور این مدرک نشان دهنده‌ی اتمام دوره‌ی متوسطه نیست.
• گواهی موقت دارای تاریخ اعتبار است و حداکثر شش ماه از اعتبار برخوردار می‌باشد.
• پس از صدور اصل مدرک، گواهی موقت صادر نخواهد شد.
• این گواهی تا پایان مدت اعتبار شش ماهه، در صورت مفقود شدن دوباره، صادر می‌شود.

شرایط اخذ مجدد دیپلم

بعضی افراد تمایل دارند تا دوباره در یک رشته‌ی دیگر، به غیر از رشته‌ای که قبلاً در آن دیپلم گرفته‌اند، این مدرک تحصیلی را اخذ نمایند. نظام آموزشی در ایران برای چنین افرادی، اخذ مجدد را در نظر گرفته است.

این افراد در صورت تمایل برای اخذ مجدد (در رشته‌های غیر متناظر) در شاخه‌های نظری یا کاردانش، می‌توانند به ادارات آموزش و پرورش شهرستان، منطقه و ناحیه‌ی محل تحصیل خود مراجعه نمایند. متقاضیان اخذ مدرک مجدد، می‌توانند به صورت داوطلب آزاد برای اخذ مدرک مجدد اقدام کنند. زمان این امتحانات معمولاً از ابتدای مهرماه آغاز می‌شود و تا آخر آبان ماه ادامه دارد. برای کسب اطلاعات بیش‌تر می‌توانید به مقاله شرایط اخذ دیپلم مجدد سر بزنید.

شرایط اخذ دیپلم غیر متناظر در شاخه کاردانش

این داوطلبان دو راه زیر را در پیش رو دارند:

• فارغ‌التحصیلان دوره‌های شش ساله و چهار ساله متوسطه مجبور به گذراندن دروس مهارتی و شایستگی‌های غیر فنی رشته‌ی مورد نظر خود می‌باشند.
• فارغ‌التحصیلان دیپلم‌های سه ساله ترمی- واحدی و سالی واحدی متوسطه، باید در امتحان دروس پایه دوازدهم رشته‌ی مورد نظر خود شرکت کنند و از آن نمره‌ی قبولی را به دست آورند. سپس باید گواهینامه‏‌های دروس مهارتی را اخذ نمایند، دروس شایستگی‌های غیر فنی رشته‌ی مورد نظر خود را بگذرانند و با کسب نمره‌ی قبولی، مدرک با معدل دریافت کنند.

شرایط اخذ دیپلم غیر متناظر در شاخه نظری

این داوطلبان لازم است تا به طریق زیر عمل نمایند:

• در امتحانات تمام دروس پایه دوازدهم، در رشته‌ی مورد نظر شرکت کنند.
• در صورت کسب نمرات حد نصاب قبولی، می‌توانند مدرک خود را دریافت نمایند.

لازم به ذكر است که دروس پایه یازدهم و دهم با درج علامت ضربدر (قبولی بدون نمره با ثبت كد 96 در رایانه) از این متقاضیان پذیرفته می‌شود. در اخذ مجدد این مدرک، نکات باریک‌تر از مو وجود دارد که در توضیحات این مقاله نمی‌گنجد به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم برای کسب اطلاعات بیش‌تر، به سایت آموزش و پرورش مراجعه نمایید.

صدور دیپلم المثنی

گم شدن مدارک، دغدغه‌ی بزرگی است که معمولاً ممکن است برای هر فردی پیش آید. مدرک دیپلم یکی از مدارکی است که برای ثبت‌نام در مقاطع مختلف، به شدت مورد نیاز می‌باشد. بسیاری از افراد برای ارائه به سازمان‌ها و نهاد‌ها، به این مدرک نیاز دارند. اما در صورت مفقود شدن این مدرک که روی آن ذکر شده است «المثنی صادر نخواهد شد!» چه باید کرد؟

البته وزارت آموزش و پرورش اعلام نموده است که در صورت دارا بودن دلایل موجه برای مفقود شدن این مدرک مهم، اجازه‌ی صدور المثنی داده می‌شود. بنابراین با ارائه‌ی یک دلیل محکم و درخواست کتبی متقاضی متوسط ادارات محل تحصیل، می‌توان پس از رسیدگی مقامات مربوطه و تایید ایشان، المثنی دیپلم مفقودی را دریافت نمود.