مبحث سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱
در ابتدای درس هشتم: سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱ درباره‌ی جغرافیای تمدنی ایران صحبت می‌کنیم و سپس به سراغ ایران در دوران پیش از تاریخ می‌رویم. در نهایت نیز نیم نگاهی به دوران تاریخی و تمدن ایلام خواهیم انداخت.
جغرافیای تمدنی ایران
در این بخش از درس سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱ به این موضوع می‌پردازیم که فلات ایران از سمت شمال به دریای مازندران (خزر) و دریاچه‌ی آرال، از جنوب به خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند، از غرب به جلگه‌ی بین‌النهرین و از شرق به جلگه‌ی سند می‌رسد. از طرفی رشته کوه‌ها و کوه‌های کوچک و بزرگی فلات ایران را در بر گرفته‌اند و البته دشت‌ها و جلگه‌هایی که آب و هوای متفاوتی دارند نیز در این میان شکل گرفته‌اند.
از دیگر نواحی در فلات ایران، مناطق کوهپایه‌ای و سرزمین‌های پست هستند که بر اساس میزان رطوبت و بارندگی توانسته‌اند به مکان مناسبی برای ایجاد محیط زیست شهری و روستایی تبدیل شوند.
در ادامهی درس سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱ می‌آموزیم که موقعیتی که درباره‌ی فلات ایران شرح دادیم، تاثیر بسیار زیادی بر تمدن و تاریخ کشورمان گذاشته است. ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی که مطرح نمودیم در واقع به عنوان یک پل ارتباطی غرب و شرق جهان باستان را به هم متصل می‌نمود. در این عصر، راه‌های ارتباط دریایی و زمینی مهم که موجب اتصال کشور‌ها و تمدن‌های بزرگ می‌شد از ایران می‌گذشتند و همواره دریای عمان (مکران) و خلیج فارس نقش مهمی را در ایجاد ارتباط فرهنگی، سیاسی، نظامی و تجاری مابین سرزمین‌های آن دوران ایفا می‌کردند.
ایران به عنوان کانون مبادلات
با توجه به مواردی که در رابطه با موقعیت جغرافیایی ایران ذکر کردیم، ایران در آن زمان به کانون مبادلات اقتصادی، فرهنگی و هنری تبدیل شده بود و در نتیجه ایرانیان در توسعه‌ی فرهنگ و تمدن نقش بسیار موثری داشتند.
البته این موقعیت جغرافیایی خاص در برخی موارد مشکل‌ساز هم بود زیرا فلات ایران همواره در معرض هجوم پیاپی اقوام مختلف و حکومت‌های خارجی و همچنین مهاجرت‌ها قرار می‌گرفت که البته این عوامل تاثیر بسیاری بر جنبه‌های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و فکری ایرانیان در طول تاریخ گذاشت.
با ویدیو آموزشی سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱ مدرسه مجازی آی نو می‌توانید این مبحث را به شیوه‌ای جذاب بیاموزید.
ایران در دوران پیش از تاریخ
اگرچه نمی‌توان به طور دقیق راجع به سابقه‌ی حضور انسان‌ها در فلات ایران، اظهار نظر کرد، اما این گونه به نظر می‌رسد که گروه‌هایی از جمعیت‌های انسانی از آسیای مرکزی، آفریقا، شبه قاره‌ی هند و قفقاز در زمان پارینه سنگی به ایران هجرت کرده‌اند. آنچه مشامی از حضور انسان در ایران می‌باشد، بستر کشف رود است که در نزدیکی مشهد وجود دارد، به طوری که قذم ابزار‌های سنگی کشف شده در آن را به حدود یک میلیون سال، تخمین زده‌اند.
به طور کلی به نظر می‌رسد که تا ۱۲ هزار سال قبل، در دشت‌ها و نواحی کوهپایه‌ای فلات ایران، اقوامی زندگی می‌کردند که به جمع‌آوری گیاهان و شکار جانوران مشغول بودند.
از نخستین روستاها تا نخستین شهرها
همان‌طور که در درس چهارم هم بیان نمودیم، این گونه به نظر می‌رسد که با بررسی‌ها در محوطه‌ی باستانی چغاگلان در شهرستان مهران، افرادی که در نواحی کوهپایه‌ای زاگرس زیست می‌کردند، نخستین افرادی بودند که در حدود دوازده هزار سال پیش به کاشتن گیاهانی مانند گندم و جو و اهلی نمودن جاندارانی مانند گوسفند و بز اقدام کردند. این دوران به عنوان ورود انسان از دوره‌ی شکارگری و گردآوری غذا به دوره‌ی تولید خوراک در نظر گرفته می‌شود.
به تدریج با مشغول شدن انسان‌ها به دامپروری و کشاورزی، سکونتگاه‌ها و روستاها ابتدا در بخش غربی و سپس در سایر بخش‌های ایران پدید آمدند. شاید جالب باشد که بدانید در این زمان، ساکنان این مناطق به تدریج پیشرفت کردند و در توانستند در زمینه‌ی صنایع و هنر‌هایی مانند بافندگی، سفالگری، خانه سازی و فلزکاری به پیشرفت‌های بسیار زیادی دست پیدا کنند.
با آموزش ویدیویی سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱ مدرسه مجازی آی نو می‌توانید این درس را به شیوه‌ای آسان بیاموزید.
سفالگری
در ادامهی درس سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱ در رابطه با سفالگری صحبت خواهیم کرد. مردم در ایران از حدود هشت هزار سال قبل همواره در ساخت ابزار و ظروف سفالی سرآمد بودند. به تدریج، چرخ سفالگری اختراع شد و در نتیجه تحولی عظیم در این صنعت ایجاد شد.
فلزکاری
با توجه به یافته‌های باستان شناسی این گونه به نظر می‌رسد که مردم در ایران به فلزکاری بسیار علاقه داشته‌اند و از حدود هشت هزار سال پیش، با انجام چکش کاری روی رگه‌های طبیعی مس می‌توانستند برخی از ابزار‌ها (مانند زیورآلات مسی) را بسازند.
از جمله شواهدی که بیان می‌دارند مردم در حدود ۵ تا ۷ هزار سال پیش به فنون ذوب و قالب‌گیری مس دست پیدا کرده بودند، می‌توانیم به باقی مانده‌های کوره‌های ذوب و قالب گیری مس در بعضی از سکونت‌گاه‌های قدیمی مانند تل ابلیس، شهداد و تپه یحیی در کرمان و تپه زاغه در قزوین اشاره کنیم.
از دیگر دستاورد‌هایی که در صنعت فلزکاری در فلات ایران می‌توانیم به آن اشاره کنیم ساختن اشیا و ابزار‌های مفرغی بود که این ابزار‌ها را از طریق ترکیب مس با قلع می‌ساختند. مفرغ‌های لرستان در این زمینه بسیار شهرت دارند. همچنین از دیگر مصنوعات افرادی که در مناطقی مانند تپه یحیی و جیرفت زندگی می‌کردند می‌توانیم به اشیا و ظروف سنگ صابونی اشاره کنیم.
خانه سازی
در ادامهی آموزش سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱ در رابطه با خانه سازی در ایران باستان صحبت می‌کنیم. شواهد بیانگر این است که ساکنان فلات ایران مانند سایر مناطق در آن جهان، پس از یکجانشینی به فکر ساخت کلبه و سرپناه‌هایی از جنس چوب، سنگ و شاخ و برگ درختان و گیاهان بودند.
آن‌ها سپس کمی روند خانه سازی خود را توسعه دادند و از سنگ و گل و در نهایت از خشت استفاده کردند. آن‌ها در نهایت از کاهگل برای پوشاندن سطح دیوار‌ها و گاهی برای رنگ‌آمیزی استفاده می‌نمودند. سقف این خانه‌ها نیز معمولا با به کار بردن تیر‌های چوبی پوشانده می‌شدند.
در ادامهی درس سپیده دم تمدن ایرانی کتاب تاریخ (۱) نحوه‌ی پدید آمدن شهرها را مورد بررسی قرار خواهیم داد. شما می‌توانید با تماشای ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو با نکات مهم این بخش آشنا شوید.
پدید آمدن شهرها
در کتاب تاریخ دهم بیان شده است که در حدود پنج هزار سال قبل، اولین شهرها در فلات ایران شکل گرفتند. «چغامیش» و «شوش» در خوزستان، «جیرفت» و «شهداد» در کرمان، «شهر سوخته» در سیستان و «سیلک» در کاشان از مهم‌ترین این شهرها بوده‌اند.
دوران تاریخی و تمدن ایلام
در ادامهی تدریس سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱ به صحبت درباره‌ی تمدن ایلام خواهیم پرداخت. در حقیقت می‌توانیم این گونه بیان کنیم که دوران تاریخی فلات ایران با تاریخ ایلام که درباره‌ی ان اطلاعات مکتوب وجود دارد، شروع می‌شود.
ایلامیان در سرزمینی زندگی می‌کردند که شامل مناطق کوهستانی زاگرس جنوبی و میانی و جلگه‌ی خوزستان بود. با توجه به این که اقتصاد بین‌النهرین تا حد بسیاری به منابع طبیعی و معدنی موجود در فلات ایران وابسته بود، افراد حاکم اکدی و سومری به صورت مستمر به ایلام یورش می‌بردند که حمله‌های پیاپی در نهایت موجب شد تا حاکمان مستقل و کوچ ایلامی با هم متحد شوند و در سال ۲۶۰۰ قبل از میلاد، پادشاهی ایلام را بنا نمایند.
در ادامهی بررسی نکات سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱ به این موضوع می‌پردازیم که ایلامیان همواره با سومریان، بابلیان، اکدیان و آشوریان ارتباطات فرهنگی، سیاسی و تجاری داشتند. ایلام همچنین با مناطق دیگر فلات ایران و مجاور آن مانند هند و آسیای صغیر نیز ارتباطات تجاری داشت. به این ترتیب این ارتباطات سیاسی و تجاری موجب ایجاد ارتباطات فرهنگی نیز شد و در نتیجه خط و زبان، دین و فرهنگ میان این سرزمین‌ها تحت تاثیر قرار گرفت.
شهر و شهرنشینی
در ادامهی درس سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱ می‌خوانیم که شهرنشینی همواره در ایلام رونق داشته است. شوش که در مرکز جلگه‌ی خوزستان قرار گرفته بوده است، به عنوان یکی از پایتخت‌های ایلامیان در نظر گرفته شده بود. ایلامیان در قسمت شرقی قلمرو خود نیز پایتخت دیگری با نام «انشان» یا «انزان» تاسیس کرده بودند.
معماری نیز در دوران ایلامیان، رشد چشم‌گیری کرد و در این دوران از آجر برای بنا‌ها استفاده می‌شد. معبد چغازنبیل در نزدیکی شهر شوش، به عنوان یکی از شاهکار‌های معماری آن دوران در نظر گرفته می‌شود.
دین و اعتقادات
ایلامی‌ها به خدایان متعدد ایمان داشتند و همواره از آن‌ها می‌خواستند که در پیشرفت امورشان آن‌ها را یاری کنند. به عقیده‌ی آن‌ها این خدایان دارای قدرتی ماوراءالطبیعه بودند. از محبوب‌ترین خدایان ایلامی‌ها می‌توانیم به اینشوشیناک (خدای شهر شوش) نام ببریم.
مزایای آموزش تاریخ دهم با آی نو
اگرچه راه‌های مختلفی برای فراگیری درس تاریخ وجود دارد اما تماشای ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو می‌تواند تجربه‌ی هیجان انگیزی برای شما باشد. این ویدیوهای آموزشی در اختیار شما قرار گرفته‌اند و شما می‌توانید در هر ساعتی بدون محدودیت زمانی، آن‌ها را مشاهده کنید. از طرفی اگر به اینترنت اتصال داشته باشید، می‌توانید با یک تلفن همراه هوشمند از هر مکانی به این ویدیوها دسترسی داشته باشید.
یکی دیگر از مزایای ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو این است که امکان تکرار مجدد و توقف پخش آن‌ها وجود دارد بنابراین دیگر نگران نوشتن جزوه نخواهید بود و در حین مشاهده‌ی این ویدیوها می‌توانید خلاصه سپیده دم تمدن ایرانی تاریخ ۱ را نیز یادداشت کنید.
