چگونه مطالعه اثربخش و پر بازدهی داشته باشیم؟
برای اینکه دانش‌آموزی با مطالعه اثربخش و سودمند باشید، باید روش‌هایی را یاد بگیرید؛ اما پیش از آن بهتر است بدانید که مطالعه‌ای همراه با یادگیری عمیق، نیاز به تفکر در ابعاد و جستوجو در منابع و ایده‌‌های انسان‌های مختلف دارد. برای اینکه بتوانید در این راه از پس فهمیدن و درک مناسب بربیایید، باید از طریق گفت‌و‌گو یا حتی جدل با صاحب‌نظران هر حوزه، به نتیجه نهایی برسید.
این را بدانید که در علم و دانش باید از پرسشی با سطح پایین‌تر به پرسشی با سطح بالاتر رسید و در‌واقع، پاسخی وجود ندارد که شما آن را باور داشته باشید. پس دست از تلاش برای درک بهتر برندارید. در این مقاله به‌سراغ روش‌هایی باکیفیت‌تر کردن زمان مطالعه اثربخش شما خواهیم رفت.
معرفی راهکارهای مطالعه اثربخش
بر اساس آمارهای منتشر شده تا سال ۱۳۸۷، حداكثر ميانگين ساعت مطالعه در روز برای هر فرد ایرانی ۱۸دقيقه اعلام شده است. به‌علاوه، بررسی ميزان سرانه مطالعه سال ۱۳۹۰ نيز مشخص كرد كه سرانه مطالعه آزاد هر ایرانی ۱۳ دقيقه در روز است. اين در شرايطي است كه سرانه مطالعه در جهان گاهی تا چند ساعت هم اعلام شده است. با این اوضاع نمی‌توان به مهارت مطالعه ما ایرانی‌ها اعتماد کرد.
در فرهنگ ما برای ایجاد عادت مؤثر مطالعه تلاش نشده است؛ در نتیجه، اگر کسی بخواهد برنامه مطالعاتی دقیق و منسجمی داشته باشد، باید ابتدا با انواع روش‌های مؤثر مطالعاتی آشنا شود، سپس یک یا چند‌روش مناسب خود را پیدا کند و به آن‌ها مسلط شود.
سازمان یونسکو نیز اعلام كرده است در قرن جديد تقاضای بی‌سابقه‌ای برای تجديدنظر در برنامه تحصیلی دانش‌آموزان ارائه شده است. آن‌ها خواستار تنظيم برنامه آموزشی تازه و مطابق با نسل جديد و همراه با آموزش مهارت‌های به‌روز برای دانش‌آموزان شده‌اند. پس لازم است مداخله‌ای صورت بگیرد و اين موضوع بايد از طريق ايجاد تغييرات در عوامل مختلفی مانند عادات مطالعه و نگرش به مطالعه و پيشرفت تحصيلی باشد.
برای یافتن راهکارهای مطالعه اثربخش در همه، به‌خصوص دانش‌آموزان، می‌توان چند نکته را رعایت کرد:
- مطالعه کتاب‌های عمومی و خارج از موضوع درس
- جستوجو در رابطه با روش‌های مطالعه
- ایجاد فضای مناسب مطالعه
- استفاده از فناوری‌های مرتبط با مطالعه
- ایجاد جلسات مناسب مطالعاتی
- تشویق به نوشتن خلاصه و مرور و حتی ایجاد نشریه مرتبط با کتاب
- شروع با سخت‌ترین قسمت‌های مطالعه
در ادامه، برخی از این موارد را شرح می‌دهیم.
تکنیک های مطالعه با تاثیر بالا
اگر می‌خواهید خواندن مؤثر و بهتری داشته باشید، بهتر است به‌دنبال یادگیری تکنیک های کاربردی مطالعه اثربخش باشید؛ زیرا این تکنیک‌ها هنگام نبود مهارت و تجربه به شما کمک می‌کنند تا دچار اضطراب و اهمال‌کاری و درک‌نکردن نشوید و شما را به‌سمت ارتباط با هر نوع متنی می‌برند؛ از جمله روش‌های مطالعه مؤثر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مطالعه آزاد و خارج از کتاب های درسی
ارائه کتاب‌هایی که با علاقه و تمایلِ دانش‌آموزان هم‌خوانی داشته باشد، می‌تواند موجب ترغیب بیشتر آن‌ها به مطالعه شود.
ایجاد گروه ها و جلسات خواندن کتاب
پدید آوردن جلسات متعدد کتاب‌خوانی، علاوه بر اینکه به ایجاد ارتباطات قوی میان افراد منجر می‌شود، قدرت تحلیل و روحیه انتقادی آنان را نیز افزایش می‌دهد.
استفاده از تکنولوژی
کتاب‌های الکترونیک و اپلیکیشن‌های متفاوت کتاب‌خوانی به ایجاد انگیزه برای مطالعه اثربخش کمک می‌کند.
ایجاد فضای مناسب مطالعه
نور و فضای دل‌باز و همچنین کتابخانه‌های عمومیِ سازمان‌دهی‌شده و پر از کتاب، باعث ایجاد شور و شوق مطالعه می‌شوند و انسان را به حال‌و‌هوای کتاب‌خواندن دعوت می‌کنند.
ترغیب به نوشتن خلاصه و بررسی کتاب
برای نوشتن مرور و خلاصه‌های جذاب از آنچه خوانده‌اید، نیاز به مهارت مختصر و مفیدِ نوشتن دارید. برای این مهارت باید تمرین کنید و همین مسئله به درست‌خواندن شما کمک می‌کند. همچنین با ایجاد نشریات و روزنامه‌دیواری و خبرنامه‌های مختلف در مدارس و در ادامه، حضور در جلسات مختلف کتاب‌خوانی، می‌توانید به راندمان بالاتری از مطالعه اثربخش برسید. البته از بهترین روش‌های مطالعه می‌توانیم به روش مطالعه SQ3R هم اشاره کنیم.
آشنایی با شیوه های جست و جو و پژوهش
این موضوع که هر شخص بتواند با آشنایی از طریق ابزارهای مختلفِ جستوجو به کندو‌کاو موضوعات محبوبش بپردازد، مهارتی است که تنها با بیشتر گشتن به‌دست می‌آید. برای اینکه بتوانید عمیق‌تر بخوانید، باید پژوهش‌کردن را بلد باشید و شیوه دسترسی به منابع دست‌اول را بدانید.
شروع از قسمت سخت مطالعه
شاید برایتان پیش آمده باشد که همیشه قسمتی از متنی را که باید بخوانید، سخت‌تر از قسمت‌های دیگر بدانید و به همین دلیل به‌سراغش نروید؛ اما واقعیت این است که براساس تحقیقات، با شروع مطالعه از همان قسمت‌ها می‌توانید کم‌کم و پس از ۲۵ دقیقه اول به تمرکز و عمق مطالعه مدنظرتان برسید.
آموزش دادن به دیگران
پژوهش‌ها ثابت کرده است که عمیق‌ترین مرحله یادگیری وقتی اتفاق می‌افتد که شما آموخته‌هایتان را به دیگران آموزش دهید. در این مرحله شما به درک کاملی از خود رسیده‌اید و می‌توانید با انتقال به فرد دیگری، به تثبیت مطالب بپردازید.
در پایان، بکوشید برای داشتن یک مطالعه اثربخش با آزمودن روش‌های مختلف، خود را در دل چالش بیندازید و از امتحان‌کردن روش‌های مختلف ناامید نشوید؛ زیرا در‌نهایت یکی از روش‌ها نتیجه می‌دهد و شما را به موفقیت خواهد رساند. مدرسه مجازی آی نو بستری برای تحول در تحصیل دانش آموزان فارسی زبان است، شما با ثبت‌نام در این مدرسه می‌توانید از هرجای ایران به تدریس بهترین اساتید بدون در نظر گرفتن محدودیت زمان و مکان دسترسی داشته باشید.
