صفر تا صد نوسان و موج فیزیک ۳
مبحث نوسان و موج فیزیک ۳ یکی از مباحث مهم و در عین حال پیچیده در فیزیک سال دوازدهم است. طبق تعریف موج عبارت است از انتقال اختلال از مکانی به مکان دیگر که در محیط اتفاق می‌افتد. این انتقال اختلال بدون انتقال ماده انرژی را از نقطه اول به نقطه دیگر منتقل می‌کند. هر نقطه از محیطی که در حال انتقال موج است به طور موقت جابه‌جا می‌شود و سپس به تعادل اصلی خود برمی‌گردد.
موج چیست؟
در فصل سوم: نوسان و موج فیزیک ۳ با مفهوم موج به طور کامل آشنا می‌شوید و یاد می‌گیرید که به جابه‌جایی اختلال تکرار شونده و متناوب از نقطه‌ای به نقطه دیگر در محیط موج گفته می‌شود. اما در این میان ویژگی‌ها و نکات زیادی وجود دارد که باید به آن‌ها توجه کنید.
محیط چیست؟
به ماده‌ای که موج را منتقل کند محیط گفته می‌شود. مثلا در یک اقیانوس محیط انتقال دهنده موج آب است و در یک فنر محیط انتقال دهنده موج حلقه‌های فنر است.
موج و انواع آن
موج‌ها به طور کلی به سه دسته تقسیم بندی می‌شوند که شامل امواج عرضی، امواج طولی و امواج سطحی می‌باشد. برای دسته بندی امواج یک راه وجود دارد و آن بر اساس جهت حرکت ذرات محیط نسبت به جهت انتقال موج است.
تعریف امواج عرضی
در نوسان و موج فیزیک ۳ یکی از امواج مطرح شده امواج عرضی می‌باشد. جهت حرکت ذرات محیط در موج عرضی در امتداد عمود بر جهت حرکت موج می‌باشد. امواج سطح آب و امواج الکترومغناطیس مانند نور و امواج رادیویی مثال‌هایی از امواج عرضی هستند.
تعریف امواج طولی
در این امواج ذرات در راستای موازی با جهت انتشار موج جابه‌جا می‌شوند. در حقیقت در این امواج، موج حرکتی در جهت عقب و جلو در محدوده نقطه تعادلی خود دارد. امواجی که به یک محیط جامد منتقل می‌شوند از نوع طولی یا عرضی هستند، اما امواجی که در سیالاتی مانند گاز یا مایع منتقل می‌شوند اغلب به صورت امواج طولی می‌باشند.
تعریف امواج الکترومغناطیس
این امواج قادر به انتقال انرژی در محیط خلاء هستند. تولید این امواج به واسطه نوسان ذرات باردار است. همان طور که مشاهده می‌کنید نکات نوسان و موج فیزیک ۳ بسیار زیاد است و برای تسلط به تمام این موارد باید درس هر روز را همان روز بخوانید و نکات مهم را در کتاب فیزیک دوازدهم علامت بزنید.
تعریف امواج سطحی
امواج در اقیانوس‌ها به صورت طولی منتقل می‌شوند و امواجی که روی سطح آب هستند از نوع امواج سطحی می‌باشند. ویژگی امواج سطحی این است که در یک موج سطحی ذرات دارای حرکت دایره‌ای هستند.
تعریف امواج مکانیکی
این امواج نمی‌توانند انرژی را در خلاء منتقل کنند و برای انتقال انرژي از مکانی به مکان دیگر نیاز به محیط دارند. موج مکانیکی یک مثال خوب از موج صوتی به شمار می‌رود.
آشنایی با مشخصه های موج
در درس نوسان و موج کتاب فیزیک ۳ می‌آموزید که هر موج با چهار مولفه شناسایی می‌شود. این چهار مولفه عبارتند از دامنه، طول موج، فرکانس و دوره تناوب. هر کدام از این مولفه‌ها دارای تعریف مشخص و ویژگی‌هایی هستند که باید به طور کامل آن‌ها را یاد بگیرید. اگر در این بخش دچار مشکل هستید می‌توانید از ویدیو آموزشی نوسان و موج فیزیک ۳ استفاده کنید و مفاهیم را همراه با حل نمونه سوال‌های متعدد بیاموزید.
تعریف دامنه موج
به حداکثر میزان جابه‌جایی ذره محیط از نقطه تعادل دامنه موج گفته می‌شود. به بیانی دیگر به فاصله نقطه تعادل از ماکزیمم و مینیمم دامنه موج گفته می‌شود.
تعریف طول موج
طول دوره کامل موج و شروع تکرار دوره بعدی طول موج می‌گویند. موج رفتاری تکرار شونده دارد و این رفتار را در فضا و زمان تکرار می‌کند.
تعریف فرکانس به زبان ساده
فرکانس یک موج با تعداد ارتعاشات ذره هنگام عبور موج از آن برابر است. به واحد فرکانس هرتز گفته می‌شود و بعد آن دور بر ثانیه یا ارتعاش بر ثانیه است.
تعریف دوره تناوب
یکی از مفاهیم مهم که در طول آموزش نوسان و موج فیزیک ۳ آن را یاد می‌گیرید دوره تناوب است که معمولا دانش آموزان این تعریف را با فرکانس اشتباه می‌گیرند. دوره تناوب به مدت زمانی می‌گویند که در آن زمان، طرح موج تکرار می‌شود.
تشدید یا رزونانس چیست؟
به افزایش دامنه نوسان میرا وقتی که فرکانس یک نیروی خارجی متناوب اعمالی به سیستم مساوی یا نزدیک به فرکانس طبیعی خود سیستم باشد، رزونانس گفته می‌شود. برای اینکه بتوانید به تمام این مفاهیم مسلط شوید و کاربرد آن‌ها را در حل مسائل مختلف بیاموزید باید پرسش ها و مسئله های فصل موج فیزیک ۳ را به طور کامل حل کنید.
حرکت هماهنگ ساده نوسان و موج فیزیک ۳
یک حرکت رفت و برگشتی روی خط راست که در آن از نیروهای مقاوم مانند اصطکاک صرف نظر شود حرکت هماهنگ ساده گفته می‌شود. در این حرکت هر رفت و برگشت یک نمودار سینوسی ساده است. برای محاسبه انرژی در حرکت هماهنگ ساده باید به دقت به توضیحات معلم در کلاس درس گوش کنید. اگر در حل مسائل در این بخش دچار مشکل بودید می‌توانید از آموزش ویدیویی نوسان و موج فیزیک ۳ استفاده کنید.
استفاده از ابزارهای کمک آموزشی
برای تسلط به مبحث دشوار موج شما می‌توانید از ابزارهای کمک آموزشی مانند کتاب‌های حل تمرین، جزوات آموزشی، کتاب‌های تست زنی، معلم خصوصی و ویدیوهای آموزشی استفاده کنید. هر کدام از این روش‌ها مزایایی دارد و شما باید متناسب با نیاز خود بهترین را انتخاب کنید. اما ویدیوهای آموزشی همیشه انتخاب رتبه‌های برتر کنکور و شاگردان اول بوده است و به شدت بر افزایش میزان بازدهی دانش آموزان تاثیر گذار است.
تدریس نوسان و موج فیزیک ۳ کار دشواری است. زیرا نکات این درس بسیار زیاد است و معلم در کلاس درس فرصت کافی برای حل تمرینات متعدد و زیاد را ندارد. به همین دلیل بسیاری از دانش آموزان نمی‌توانند در زمان محدود به تمام این مباحث مسلط شوند. در ویدیوهای آموزشی مباحث نوسان دوره ای و موج به طور کامل توضیح داده شده است. به شما توصیه می‌کنیم بعد از مشاهده ویدیوها هر چه یاد گرفته‌اید را با عنوان
خلاصه نوسان و موج فیزیک ۳ در یک دفتر بنویسید و یک جزوه عالی برای شب‌های امتحان تهیه کنید.
