آشنایی با آب ماده با ارزش علوم سوم
در علوم سوم ابتدایی با مواد بسیاری در زندگی انسان‌ها آشنا می‌شویم. در درس آب ماده با ارزش علوم سوم، در مورد آب به عنوان یکی از با ارزش‌ترین مواد لازم برای ادامه‌ی زندگی، صحبت می‌شود. درس پنجم با یک تصویر از چرخه‌ای با سه پیکان قرمز آغاز می‌شود. این پیکان‌ها نشان دهنده‌ی حرکت آب در کره زمین هستند. آب در این چرخه، بارها از حالتی به حالت دیگر درمی‌آید تا حیات روی کره زمین ادامه یابد.
درس پنجم: آب ماده با ارزش علوم پایه سوم
در خلاصه درس آب ماده با ارزش علوم سوم ابتدا از دانش‌آموزان خواسته می‌شود تا با دنبال کردن جهت پیکان‌ها روی شکل، داستان چرخه‌ی آب را تعریف کنند. این روند به صورت زیر خلاصه می‌شود:
- خورشید به آب دریا تابیده می‌شود و آب را با عمل تبخیر از حالت مایع به حالت بخار یا گاز در می‌آورد.
- گاز یا بخار در ارتفاعات به صورت ابر متراکم می‌شود و با سرد شدن دوباره به صورت باران باریده می‌شود. تبدیل بخار آب از حالت گاز به مایع آب را میعان می‌نامند.
- در ارتفاعات آب باران در اثر سرما به صورت برف و یخ، انجماد می‌یابد.
- دوباره با تغییر حالت ذوب در اثر گرم شدن، یخ به آب مایع تبدیل می‌شود.
- پس از جاری شدن رودخانه‌های حاصل از ذوب برف و بارش باران، دوباره آب به دریا برمی‌گردد.
در دنبال کردن پیکان‌ها، به یک تغییر حالت جدید آب (میعان) برمی‌خوریم. قبلا با سه نوع تغییر در حالت آب آشنا شدید، تبخیر، ذوب و انجماد. در این درس با طرح یک فعالیت با این تغییر حالت جدید آب آشنا می‌شوید.
فعالیت 1
این فعالیت ارائه شده در درس آب ماده با ارزش علوم سوم باید در حضور افراد بزرگسال (والدین و معلم) انجام شود زیرا احتمال سوختگی وجود دارد. برای انجام این فعالیت لازم است تا طبق روش زیر پیش بروید:
- داخل یک ظرف کمی آب داغ بریزید.
- ظرف را روی شعله حرارت دهید تا آب داخل آن بخار شود.
- در بالای ظرف آب در حال جوشیدن، درب یک قابلمه را طوری قرار دهید که بتوانید قطره‌های آب تشکیل شده روی در قابلمه را در یک ظرف جمع‌آوری کنید.
نتیجه فعالیت 1
در این فعالیت ارائه شده در درس آب ماده با ارزش علوم سوم، شما می‌توانید با سرد کردن بخار، آب را از حالت گاز به مایع تبدیل کنید. وقتی بخار آب با درب قابلمه سرد برخورد می‌کند، آب از حالت گاز به مایع تبدیل می‌شود. به این تغییر حالت آب میعان می‌گویند.
تدریس آب ماده با ارزش علوم سوم در حالی ادامه می‌یابد که دانش‌آموزان باید دو چالش زیر را با تفکر و مقایسه پاسخ دهند:
- در روزهای سرد زمستان، روی شیشه پنجره قطرات آب تشکیل می‌شود. در این پدیده چه تغییر حالتی وجود دارد؟ توضیح دهید.
پاسخ: با سرد شدن شیشه پنجره، بخار آب داخل خانه روی شیشه پنجره دچار تغییر حالت «میعان» و به مایع تبدیل می‌شود.
- آزمایشی که انجام داده‌اید را با چرخه‌ی آب در طبیعت مقایسه کنید و نتیجه را به کلاس ارائه دهید.
پاسخ: در ارتفاعات بالای کره زمین هوا سرد است به این ترتیب بخار آب با سرد شدن تبدیل به قطرات باران می‌شود. در این صورت تغییر حالت «میعان» اتفاق می‌افتد.
نتیجه میعان آب شور
یک بار دیگر فعالیت 1 ارائه شده در درس آب ماده با ارزش علوم سوم را با اضافه کردن نمک به آب دوباره انجام دهید. از آب جمع آوری شده بنوشید آیا شور است؟
پاسخ: آب جمع آوری شده شور نیست. نتیجه میگیریم که آب شور دریا در اثر عمل تبخیر و میعان به آب خالص تبدیل می‌شود. در حالی که آب دریا شور است و برای کشاورزی مناسب نیست از آب رودخانه‌ها و باران می‌توان برای کشاورزی استفاده کرد.
مقدار آب قابل آشامیدن ناچیز در زمین
در ادامه یکی از نکات آب ماده با ارزش علوم سوم را با مشاهده کره جغرافیایی زمین، مورد بررسی قرار می‌دهیم. با توجه به شکل کره جغرافیایی زمین متوجه می‌شویم که بیشتر سطح زمین از آب پوشیده شده است. پس چرا همواره توصیه می‌شود که در مصرف آب صرفه‌جویی کنید؟
در پاسخ باید این گونه بیان نمود که میزان آب شیرینی که ما برای فعالیت‌های روزمره مورد استفاده قرار می‌دهیم در کره زمین بسیار کم است. اگر فرض کنیم کل آب اقیانوس‌ها یک سطل بزرگ آب است، آب شیرین شامل آب رودخانه‌ها و آب شیرین ذخیره شده در زیر زمین به اندازه‌ی یک لیوان خواهد بود و به این ترتیب، آب شیرینی که قابل آشامیدن و قابل دسترس می‌باشد، فقط به اندازه یک قاشق چای خوری است.
در ادامه‌ی آموزش آب ماده با ارزش علوم سوم، دانش‌آموزان با انجام یک فعالیت درباره‌ی صرفه جویی در مصرف آب گفتگو می‌کنند و راه حل‌هایی را ارائه می‌دهند. دانش‌آموزان باید به مدت یک هفته به این راه حل عمل نمایند و نتیجه را به صورت گزارش به کلاس ارائه دهند.
آزمایش
آب ماده‌ای بسیار با ارزش است، از این رو با ارائه طرح‌هایی باید از مصرف بی‌رویه‌ی آن جلوگیری نمود. در درس آب ماده با ارزش علوم سوم کتاب علوم، در آزمایش زیر یکی از این طرح‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند. برای انجام آزمایش لازم است تا طبق مراحل زیر پیش بروید:
- در گلدانی که انتهای آن را سوراخ کرده‌اید، یک سنگ کوچک قرار دهید.
- مقداری خاک در گلدان بریزید.
- سه دانه لوبیا در گلدان بگذارید و روی آن‌ها خاک بریزید.
- به جای آبیاری با لیوان، یک بطری آب را همیشه در کنار آن قرار دهید و به صورت قطره‌ای، لوبیاها را آبیاری کنید.
در حال حاضر از این روش به عنوان یک راه حل مناسب برای صرفه‌جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی به طور گسترده، استفاده می‌شود.
با انجام فعالیت زیر می‌توان راه حل دیگری در صرفه جویی در مصرف آب یافت.
فعالیت 2
برای انجام این فعالیت می‌توانید طبق مراحل زیر پیش بروید:
- دو تکه پارچه یکسان و یک جنس را کاملا با آب خیس کنید.
- یکی از تکه پارچه‌ها را جلوی نور خورشید قرار دهید.
- تکه پارچه دوم را در سایه قرار دهید.
- بررسی کنید که کدام یک زودتر خشک می‌شود؟
در صورت نگه‌داری منابع آب در مکان‌هایی که تبخیر به میزان کم‌تری صورت می‌گیرد، می‌توان به حفظ منابع آب شیرین کمک کرد. به نظر شما در صحرا، تبخیر آب سریع‌تر انجام می‌شود یا در کوهستان سرد؟
در ادامه‌ی تدریس آب ماده با ارزش علوم سوم با یک ترفند، ابر را در یک ظرف شیشه‌ای تشکیل دهید.
ابر چگونه تشکیل می شود؟
این آزمایش باید با دقت بسیار زیاد در حضور والدین یا معلم کلاس انجام شود. آب داغ را به صورت تدریجی وارد ظرف شیشه‌ای بریزید. برای تشکیل ابر لازم است تا مطابق مراحل زیر پیش بروید:
- یک ظرف شیشه‌ای را از آب داغ پر کنید.
- مقدار زیادی از آب داغ را خالی نمایید.
- کمی آب در ته ظرف نگه دارید.
- بلافاصله یک کیسه نایلونی را با کش محکم به دهانه‌ی ظرف ببندید.
- یک تکه یخ را روی کیسه قرار دهید.
- ظرف را در مقابل نور خورشید یا لامپ قرار دهید.
- اتفاقی که مشاهده می‌کنید را به کلاس گزارش کنید.
تشکیل ابر در آسمان به همین طریق صورت می‌پذیرد. درباره انواع ابرها در آسمان تحقیق کنید.
بررسی دقیق علوم سوم با آی نو
استفاده از ویدیو آموزشی آب ماده با ارزش علوم سوم می‌تواند به شما در فهم این درس کمک بسیاری نماید. شما می‌توانید با آموزش ویدیویی آب ماده با ارزش علوم سوم مدرسه مجازی آی نو، با صفر تا صد مفاهیم این درس آشنا شوید.
