نکات مهم فصل آثاری از گذشته زمین علوم نهم
آثاری از گذشته زمین علوم نهم در فصل هفتم بیان شده و در آن به مباحثی مانند فسیل، شرایط لازم و راه‌های تشکیل آن، مفاهیمی مانند قالب خارجی و داخلی، کاربرد فسیل‌ها و فسیل راهنما پرداخته می‌شود. اگرچه در پایه پنجم، به طور مختصر با فسیل‌ها آشنا شدید اما در فصل هفتم: آثاری از گذشته زمین علوم نهم، اطلاعات جامعی را درباره‌ی فسیل‌ها خواهید آموخت.
مقدمه ای بر فسیل
در بخش ابتدایی درس آثاری از گذشته زمین علوم نهم، به این موضوع پرداخته شده که فسیل‌ها چگونه ایجاد شده‌اند؟ جانداران آبزی بسیاری از میلیون‌ها سال قبل تا امروز زیست کرده‌اند. با فرسایش یافتن سطح خشکی‌های کره‌ی زمین و جابه‌جایی ذرات فرسایش یافته به داخل آب‌های موجود در سطح و در نهایت ته نشین شدن آن‌ها، رسوبات شکل گرفتند.
همزمان با رسوبات که به صورت لایه لایه تشکیل شدند، اجساد موجودات آبزی نیز مابین این رسوبات دفن شده و با گذشت زمان مجموع رسوبات و اجساد دفن شده‌ی موجود در آن‌ها به سنگهای رسوبی فسیل‌دار تبدیل شدند. مطابق تعریف کتاب علوم تجربی نهم، «فسیل‌ها، آثار و بقایای اجساد جانداران قدیمی هستند که مابین مواد، رسوبات و سنگهای رسوبی پوسته‌ی زمین یافت می‌شوند». دانشمندان برای آگاهی از تاریخچه‌ی کره‌ی زمین، از فسیل‌ها بهره‌های بسیاری می‌برند.
با آموزش ویدیویی آثاری از گذشته زمین علوم نهم مدرسه مجازی آی نو، تمامی نکات این فصل را به جذاب‌ترین شیوه‌ی ممکن فرا خواهید گرفت.
شرایط لازم برای تشکیل فسیل
در ادامه‌ی بررسی نکات آثاری از گذشته زمین علوم نهم به مبحث شرایط لازم برای تشکیل فسیل می‌پردازیم. این گونه به نظر می‌رسد که یکی از شرایط لازم برای فسیل شدن، دارا بودن قسمت‌های سخت مانند دندان یا استخوان است. از طرف دیگر صدف‌های با پوسته‌ی سیلیسی یا آهکی هم در مقایسه با جانورانی که بخش‌های سخت در بدن خود ندارند، بیش‌تر فسیل شده‌اند. از جمله شرایط دیگر فسیل شدن می‌توان به ایمن ماندن جسد از فساد فوری اشاره کرد. از جمله مهم‌ترین عواملی که می‌توانند منجر به فساد جسد شوند می‌توان آب، اکسیژن هوا، باکتری‌ها و سایر موجودات زنده‌ی تجزیه کننده، گرما و … را نام برد.
به این ترتیب واضح است که شرایط ایجاد فسیل برای تمامی جانوران و در همه‌ی محیط‌ها وجود نداشته است. در مقایسه‌ی مابین محیط‌های دریایی و خشکی، محیط دریا‌ها برای تشکیل مناسب‌تر است اما نمی‌توان گفت که امکان تشکیل فسیل در خشکی‌ها وجود ندارد زیرا در محیط‌های غیر دریایی مانند خاکسترهای آتشفشانی، یخچال‌های طبیعی، دریاچه‌ها، باتلاق‌ها، صمغ گیاهان، مرداب‌ها، مواد نفتی و معادن نمک نیز فسیل‌هایی یافت شده است.
راه های تشکیل فسیل
در مسیر آموزش آثاری از گذشته زمین علوم نهم در رابطه با راه های تشکیل فسیل نیز صحبت خواهیم کرد. انواع مختلف راه‌های تشکیل فسیل را می‌توان به صورت زیر خلاصه نمود:
- مرگ موجود زنده و سپس تجزیه‌ی بخش‌های نرم توسط عوامل تجزیه کننده و پوشیده شدن بخش‌های سخت مانند استخوان، فلس و صدف توسط رسوبات و در نهایت تبدیل شدن این بخش‌ها به فسیل.
- مرگ جانور و قرار گرفتن جسد در محیطی دور از عوامل تجزیه کننده و در نهایت تبدیل تمامی قسمت‌ها (بخش‌های نرم و سفت) به فسیل. از مثال‌های این مورد می‌توانیم به فسیل ماموت‌ها در یخچال‌های طبیعی یا به فسیل حشرات در صمغ گیاهان اشاره کنیم.
نکته‌ی مهمی که بایستی در هنگام تدریس آثاری از گذشته زمین علوم نهم به آن دقت کنیم این است که با نفوذ آب‌های زیر زمینی، بخشی از جسد در آب حل می‌شود و به این ترتیب برخی از مولکول‌هایی که در آب‌های زیر زمینی یافت می‌شوند، جایگزین مواد موجود در جسد شده و به این ترتیب پس از سپری شدن زمان، به تدریج مواد معدنی بدون تغییر شکل ظاهری آن، جایگزین کامل بدن موجود می‌شود. این مواد معمولا از جنس آهک و سیلیس هستند.
در این بخش از درس آثاری از گذشته زمین علوم نهم مفاهیم قالب خارجی و داخلی هم مطرح می‌شوند. اگر فقط اجزا، شکل و برجستگی‌های سطح خارجی اسکلت یا صدف به فسیل تبدیل شود، قالب خارجی بوده و اگر با نفوذ رسوبات به داخل استخوان‌بندی یا صدف، سطح داخلی آن نشان از فسیل شدن داشته باشد، قالب داخلی خواهد بود.
با مشاهده‌ی ویدیو آموزشی آثاری از گذشته زمین علوم نهم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم امتحانی این فصل آشنا شوید.
کاربرد فسیل ها
در کتاب علوم تجربی نهم، فسیل‌ها به جعبه سیاه هواپیما تشبیه شده‌اند. در واقع از فسیل‌ها برای بررسی حوادث زمین شناسی استفاده می‌شود. البته نمی‌توان از تمامی فسیل‌ها برای این منظور استفاده کرد و تنها فسیل‌هایی که فسیل راهنما هستند، مناسب خواهند بود. از کاربردهای فسیل‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- از جمله مهم‌ترین کاربردهای فسیل‌ها می‌توان به شناسایی و کشف ذخایر نفت، گاز و زغال سنگ اشاره کرد. در این فرآیند در ابتدا پس از استفاده از عکس‌های هوایی، تصاویر ماهواره‌ای و شواهد زمین شناسی، محل این ذخایر مشخص شده و سپس با استفاده از روش‌های دورسنجی و امواج لرزه‌ای، میزان احتمال وجود این ذخایر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. در نهایت پس از اطمینان، به منظور بررسی کیفیت و کمیت ذخایر، چاه‌های اکتشافی حفر شده و به منظور مطالعه‌ی فسیل‌ها، نمونه‌برداری انجام می‌شود.
- از دیگر کاربردهای فسیل‌ها می‌توان به اثبات جابه‌جایی قاره‌ها اشاره کرد.
- از طرفی از فسیل‌های راهنما به منظور تعیین سن لایه‌های تشکیل دهنده‌ی پوسته‌ی زمین نیز استفاده می‌شود.
- همچنین از برخی فسیل‌ها برای مشخص نمودن آب و هوا در گذشته و همچنین عمق حوضه‌های دریایی استفاده می‌شود.
یادگیری آسان علوم نهم با ویدیوهای آی نو
در گذشته‌های نه چندان دور که ابزار‌های کمک آموزشی مانند ویدیوهای آموزشی پا به عرصه نگذاشته بودند، مطالعه‌ی دروس کار دشواری به نظر می‌رسید. این روز‌ها با وجود ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو می‌توانید به راحتی، در هر ساعتی از شبانه‌روز در هر کجا، مطالب کتاب‌های درسی را مطالعه کنید.
البته ما در مدرسه مجازی آی نو برای مرور شما هم فکر کرده‌ایم به همین منظور حتی اگر هزار بار هم بخواهید که یک ویدیو را مشاهده کنید، هیچ مانعی برای شما وجود نخواهد داشت. علاوه بر این شما می‌توانید با یادداشت نمودن خلاصه آثاری از گذشته زمین علوم نهم در هنگام مشاهده‌ی ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو، نکات مهم را پیوسته مرور کنید.
