آموزش حضوری یا آموزش سنتی
نحوه تدریس و آموزش در سال‌های گذشته معمولا به یک روش انجام می‌شد، آموزش حضوری یا همان آموزش در کلاس درس. در نتیجه منظور از آموزش حضوری، تدریس حضوری و فیزیکی استاد و معلم در کنار دانش آموز و دانشجو است. حتی کلاس‌های کنکور و کلاس‌های تقویتی نیز به صورت حضوری برگزار می‌شدند و کلاس‌ها زمان و محل مشخصی داشتند و برای یادگیری به ابزارهای فیزیکی مانند تخته سیاه و وایت برد نیاز بود. امروزه در مدارس و دانشگاه‌ها اکثر کلاس‌ها به صورت حضوری برگزار می‌شوند.
در آموزش حضوری معلم یا استاد با دانش آموزان خود تعامل رودررو دارد و دانش آموزان نیز می‌توانند با یکدیگر گروه‌های درسی تشکیل دهند و با هم درباره مبحثی از درس مطالعه و گفتگو کنند. همچنین استاد یا معلم در حضور تمام دانش آموزان مباحث را دوره و تمرین‌های مهم را مرور می‌کند. این سبک از تدریس تا پیش از شیوع ویروس کرونا در تمامی مراکز آموزشی انجام می‌شد. تا این که با ورود کرونا به کشور و شروع کلاس‌های مجازی، بسیاری از اساتید به این فکر افتادند که آموزش مجازی نیز به اندازه آموزش حضوری موثر و مفید است و می‌توان آن را جایگزینی برای آموزش حضوری دانست. در نتیجه آموزش مجازی به صورت گسترده و حرفه‌ای آغاز شد.
آموزش حضوری بهتر است یا آموزش مجازی؟
حال می‌خواهیم بدانیم آموزش حضوری و سنتی بهتر است یا آموزش مجازی و راه دور؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا باید بدانیم منظور از آموزش مجازی چه نوع آموزشی است؟ اولین تعریفی که از آموزش مجازی در ذهن هر فردی شکل می‌گیرد این است که آموزشی که بدون نیاز به حضور فیزیکی انجام شود، آموزش مجازی نام دارد. در این نوع آموزش استاد پشت یک سیستم نشسته است و هر یک از دانش آموزان و دانشجویان نیز به صورت مجزا پشت یک سیستم نشسته‌اند و همگی در یک ساعت مشخص در کلاس مجازی حاضر می‌شوند و از طریق ارتباط ویدیویی با استاد خود ارتباط برقرار می‌کنند و او را می‌بینند.
درست است. این نیز نوعی آموزش مجازی محسوب می‌شود. اما نوع دیگری از آموزش مجازی استفاده از ویدیوهای موجود در فضای مجازی است که توسط اساتید مجرب تولید شده است و در اختیار دانش آموزان و دانشجویان قرار می‌گیرد. مطالبی که برای آموزش مجازی تهیه می‌شوند با دقت بسیاری جمع آوری شده و به بهترین شکل ممکن برای دانش آموز توضیح داده می‌شوند. آموزش مجازی و آموزش حضوری یک هدف مشترک دارند و آن کمک به دانش آموزان و دانشجویان برای ارتقای سطح علم و دانش است. اما می‌خواهیم بدانیم کدام یک از این آموزش بهتر است؟
در آموزش مجازی شما میتوانید یک مطلب را بارها و بارها مرور کنید و ویدیوهای آموزشی را چندین بار نگاه کنید تا مطلب را خوب متوجه شوید. اما در آموزش حضوری این امکان وجود ندارد و نهایتا یکی دوبار بار میتوانید از استاد خود سوال کنید. توضیحات استاد شما دیگر از اول تکرار نخواهند شد. اما فایل‌های مجازی همیشه در دسترس هستند و هر زمانی که بخواهید میتوانید از آنها استفاده کنید.
در آموزش حضوری شما ناچار هستید پا به پای استاد پیش بروید و فرصتی نیست که به مطالب گذشته برگردید. اما در آموزش مجازی شما میتوانید بر اساس توانایی و سرعت مطالعه درس بخوانید و مطالب را خوب یاد بگیرید. در آموزش مجازی هیچ چیزی نیست که بتواند تمرکز شما را بر هم بریزد. حرکات همکلاسی، صحبت‌های دانش آموزان و … در کلاس مجازی وجود ندارد. کلاس مجازی مانند یک کلاس خصوصی است که در محل شخصی شما برگزار می‌شود و ساعت آغاز و پایان آن در دست شما است.
مقایسه آموزش حضوری و آموزش مجازی
تا اینجا دانستیم که آموزش مجازی از چندین جهت از آموزش حضوری بهتر است. آموزش مجازی فرصت‌های بهتری را برای دانش آموزان و دانشجویان فراهم می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد تا مطالب را با دقت و تمرکز بیشتری مطالعه کنند. حال می‌خواهیم این دو روش آموزش مجازی و آموزش حضوری یا سنتی را از چند جنبه دیگر با یکدیگر مقایسه کنیم.
هزینه آموزش مجازی چه تفاوتی با آموزش حضوری دارد؟
به طور کلی هزینه‌ای که برای کلاس‌های تقویتی و فوق العاده صرف می‌شود بسیار بیشتر از هزینه‌ای است که برای کلاس‌های مجازی در نظر گرفته شده است. علاوه بر هزینه کلاس‌ها باید هزینه رفت و آمد را نیز در نظر گرفت. هزینه‌ای که برای رفت و آمد به مرکز آموزشی صرف می‌شود شاید به اندازه چندین جلسه آموزش حضوری باشد.
اما در آموزش مجازی کافی است شما در منزل پشت رایانه بنشینید و یا با گوشی همراه خود وارد سایت شوید و آموزش‌های مجازی را دنبال کنید. بدون این که نیاز باشد از منزل خارج شوید و هزینه اضافی بابت رفت و آمد پرداخت کنید.لازم است بدانید مدرسه مجازی آی نو ویدیو های آموزشی که توسط بهترین اساتید حوزه آموزش ایران تهیه کرده و در اختیار شما عزیزان قرار داده است.
تفاوت آموزش مجازی و آموزش حضوری از نظر زمان یادگیری و ایجاد انگیزه در دانش آموز
در کلاس حضوری استاد بر اساس برنامه مشخصی که برای تدریس مباحث کتاب تعیین کرده است پیش می‌رود و اگر دانش آموزی از یک مبحث عقب افتاده باشد و یا آن بخش را متوجه نشده باشد امکان تکرار آموزش برای وی وجود ندارد. اما در آموزش مجازی دانش آموز می‌تواند بر اساس سرعت مطالعه و زمان بندی خود مباحث را مطالعه کند و درس را پیش ببرد. شاید یک مبحث به زمان بیشتری برای یادگیری نیاز داشته باشد و با سرعت کمتری پیش برود.
در کلاس حضوری دانش آموز نمی‌تواند مطالب را چندین بار مرور کند، زیرا تنها در زمان جمع بندی است که استاد بخش‌های مهم درس را تکرار می‌کند و چند نمونه سوال حل می‌کند. اما آموزش مجازی بدون محدودیت هر چند بار که دانش آموز بخواهد قابل پخش هستند و می‌توان یک ویدیویی آموزشی را چندین بار نگاه کرد. در نتیجه روحیه و انگیزه درس خواندن در دانش آموز بالا رفته و نتیجه بهتری را به دست خواهد آورد.
برنامه ریزی در آموزش مجازی راحت تر است یا آموزش حضوری؟
مهمترین تفاوت آموزش مجازی و آموزش حضوری نحوه برنامه ریزی برای مطالعه دروس است. در آموزش حضوری شما ناچار هستید با برنامه استاد پیش بروید و اگر تغییری در برنامه ایجاد کنید از مباحث درس عقب می‌مانید. اما در آموزش مجازی، محدودیتی برای برنامه ریزی ندارید و میتوانید بر اساس سختی یا راحتی هر مبحث زمان مشخصی را برای هر یک تعیین کنید. آموزش مجازی به شما کمک می‌کند تا برنامه ریزی دقیق‌تری داشته باشید و بر اساس توانایی و زمانی که در طول روز در اختیار دارید، مطالعه کنید.
آموزش مجازی در مقایسه با آموزش حضوری چه مزایایی دارد؟
در عصری که ما زندگی می‌کنیم، همه چیز الکترونیکی شده است و دیگر نیازی نیست بسیاری از کارها را به صورت حضوری انجام دهیم. آموزش و یادگیری نیز از این موضوع مستثنی نیست. با وجود آموزش‌های مجازی شرکت کردن در کلاس‌های پرجمعیت و شلوغ حضوری دیگر سخت و بی تاثیر خواهد بود. حال می‌خواهیم چند مزیت مهم و اصلی اموزش مجازی را یادآور شویم:
- در دسترس است
آموزش مجازی به آموزش 24/ 7 معروف است. به این معنی که در 24 ساعت شبانه روز و در 7 روز هفته در دسترس بوده و در هر زمان و مکانی که باشید میتوانید از آن استفاده کنید. یک کلاس مجازی بدون محدودیت زمانی و مکانی بهترین شرایطی است که یک دانش آموز می‌تواند تجربه کند. دانش آموز در هر جایی که باشد می‌تواند ویدیوهای آموزشی را دانلود کرده و مباحث را دنبال کند. اما در آموزش حضوری اگر شما یک جلسه غیبت داشته باشید از درس آن جلسه عقب خواهید ماند و راهی برای جبران وجود نخواهد داشت. اما اگر کلاس به صورت مجازی برگزار شود نیز میتوانید آن را ضبط کنید و بعدا در زمان مناسب آن را ببینید تا از درس جا نمانید.
- مقرون به صرفه است
برای شرکت در کلاس‌های مجازی و استفاده از ویدیوهای آموزش مجازی دیگر نیازی نیست هزینه‌ای را صرف رفت و آمد به مراکز آموزشی کرد. دانش آموز در هر مکانی که حضور داشته باشد می‌تواند تنها با استفاده از یک لپ تاپ یا گوشی همراه که به اینترنت متصل است در کلاس شرکت کند و از محتوای آموزشی استفاده نماید. بر اساس محاسبات انجام شده هزینه راه اندازی و هزینه شرکت در کلاس‌های مجازی از نصف هزینه آموزش حضوری کمتر است.
- آموزش انفرادی است
وقتی دانش آموز از آموزش مجازی استفاده می‌کند درست مانند این است که در یک کلاس خصوصی شرکت کرده است. در کلاس حضوری معمولا تعداد دانش آموزان باید به حد مشخصی برسد تا آموزش آغاز شود. اما در کلاس مجازی هیچ فرد دیگری در کنار شما حضور ندارد و شما میتوانید تمام تمرکز خود را متوجه استاد و درس کنید. حضور افراد دیگر در کلاس موجب هواس پرتی و عدم تمرکز دانش آموز می‌شود و آموزش نتیجه دلخواه را نخواهد داشت.
- تمامی مباحث در دسترس هستند
در آموزش مجازی این امکان برای دانش آموز وجود دارد که مباحث را چندین بار مرور کند و در صورتی که مبحثی را متوجه نشد، آن را دوباره پخش کرده و با دقت بیشتری به مطالب گوش کند. هر زمان که بخواهد می‌تواند ویدیو را نگه داشته، نکات را یادداشت کند و سپس ادامه مطلب را نگاه کند. اما در آموزش حضوری دانش آموز باید مطالب و نکات مهم را سریعا یادداشت کند و امکان برگشتن و مرور کردن توضیحات استاد وجود ندارد. به ندرت ممکن است استاد مطلبی را برای دومین بار برای دانش آموزان توضیح دهد زیرا زمان کافی برای توضیح دوباره وجود ندارد و باید در مدت زمان مشخصی درس به پایان برسد.
آموزش حضوری چه مشکلاتی دارد؟
آموزش حضوری در گذشته بهترین روش تدریس شناخته می‌شد. اما در سال‌های اخیر ثابت شد که آموزش مجازی بسیار مفید و موثرتر از آموزش حضوری بوده است و تاثیر بهتری بر یادگیری دانش آموزان داشته است. در آموزش حضوری دانش آموز باید در زمان و مکان تعیین شده حاضر شود و در صورتی که به موقع به کلاس درس نرسد، از مباحث آن جلسه عقب می‌ماند. آموزش حضوری به این دلیل که معلم و استاد با دانش آموز ارتباط مستقیم دارد خوب است اما معایب آن بیشتر از مزایا است.
آیا می‌دانید آموزش حضوری چه معایبی دارد؟
یکی از مهمترین معایب آموزش حضوری بالا بودن هزینه آموزش است. تشکیل کلاس، دستمزد اساتید، هزینه تجهیز کلاس و … همگی هزینه‌هایی هستند که در شهریه آموزش حضوری دخیل بوده و از دانش آموز گرفته می‌شود. بنابراین دانش آموز علاوه بر هزینه رفت و آمد باید هزینه کلاس حضوری را نیز پرداخت کند. خرید کتاب و جزوه نیز از دیگر هزینه‌های اضافی آموزش حضوری است. داشتن کتاب و جزو در جلسات آموزش حضوری الزامی است و دانش آموز بایستی در منزل از روی همین جزوات درس را مرور کند. اما در آموزش مجازی دیگر کتاب و جزوه مورد نیاز نیست و هر زمان که دانش آموز بخواهد درس را مرور کند می‌تواند ویدیوی آموزشی را تماشا کند و نکات مهم را یادداشت نماید. در ادامه سایز معایب آموزش حضوری را بر می‌شماریم.
- یادگیری غیر موثر در ساعت آموزش
در آموزش حضوری دانش آموز موظف است در ساعتی مشخص در کلاس حاضر شود. در این زمان امکان دارد دانش آموز خسته باشد و یا از نظر روحی آمادگی لازم برای یادگیری را نداشته باشد. بدین ترتیب آموزش تاثیر مناسبی نخواهد داشت و نتیجه مطلوبی نخواهد داشت. این اتفاقات ممکن است منجر به از دست رفتن علاقه دانش آموز نسبت به آموزش شود و پس از مدتی دانش آموز ترجیح می‌دهد در کلاس‌ها شرکت نکند.
- برخورد نادرست معلم یا استاد
از دیگر معایب آموزش حضوری برخورد جدی و نادرست استاد با دانش آموز است. برخی از اساتید در کلاس‌های حضوری بسیار جدی و سخت گیرانه رفتار می‌کنند و همین رفتار موجب می‌شود تا دانش آموز انگیزه و علاقه خود به درس را از دست بدهد. بسیاری از دانش آموزان به دلیل آسیب روحی که از رفتار نادرست اساتید ناشی می‌شود، نتیجه خوبی از آموزش‌ها کسب نکرده و نمرات قابل قبولی دریافت نمی‌کنند. اما در آموزش مجازی این نگرانی وجود ندارد زیرا استاد دیگر با دانش آموز خود رودررو نیست و فضای آموزش کاملا آرام و دوستانه است.
- ارزیابی نادرست یادگیری و پیشرفت دانش آموز
در آموزش حضوری روال این چنین است که پس از پایان هر فصل یا هر بخش از مبحث، از دانش آموزان آزمون گرفته می‌شود. این آزمون عملکرد دانش آموز و سطح یادگیری او را مشخص می‌کند. اما ممکن است دانش آموز در زمان آزمون به دلیل استرس و یا شرایط روحی نتواند سوال‌ها را به خوبی پاسخ دهد، در نتیجه استاد یا معلم این چنین برداشت می‌کند که دانش آموز مبحث را به خوبی یاد نگرفته و ضعیف است. این ارزیابی ناعادلانه موجب تضعیف روحیه دانش آموز می‌شود و در یادگیری وی تاثیر نامطلوبی خواهد داشت.
- اجبار در سازگاری با استاد یا معلم
وقتی آموزش حضوری باشد دانش آموز ناچار است با روش و نحوه رفتار استاد یا معلم خود کنار بیاید و روش تدریس او را تا پایان دوره آموزش تحمل کند. شاید این مساله به یک دغدغه اساسی برای دانش آموز تبدیل شود و مسلما در یادگیری وی تاثیر منفی خواهد داشت. بسیاری از دانش آموزان نمی‌توانند با استاد خود و نحوه تدریس وی ارتباط برقرار کنند و این اتفاق موجب می‌شود تا از آموزش و یادگیری آن درس دلسرد شوند.
منظور از آموزش ترکیبی چیست؟
آموزش ترکیبی یا تلفیقی یک روش جدید آموزش است که در آن آموزش حضوری یا سنتی با آموزش مجازی ترکیب شده است و دانش آموز از مزایای هر دو روش آموزشی بهره‌مند می‌شود. در آموزش ترکیبی دانش آموز با استاد خود به صورت حضوری آشنا می‌شود و استاد یا معلم نیز با دانش آموزان خود ارتباط مستقیم برقرار می‌کند. در این روش برخی از جلسات و دروس به صورت حضوری برگزار شده و برخی دیگر با استفاده از ابزارهای دیجیتال مانند رایانه یا گوشی همراه انجام می‌شوند. هر زمان که نیاز باشد دانش آموزان در کلاس‌های حضوری شرکت می‌کنند و هر زمان که امکان کلاس حضوری وجود نداشته باشد، کلاس‌ها به صورت آنلاین برگزار می‌شوند.
آموزش ترکیبی چه مزایایی دارد؟
این روش آموزش در مقایسه با آموزش حضوری مزایای بسیاری برای دانش آموزان به همراه دارد. آموزش‌هایی که صرفا به صورت حضوری یا سنتی برگزار می‌شوند پس از مدتی کارایی خود را از دست می‌دهند و دیگر همانند گذشته بر یادگیری دانش آموز تاثیر مثبتی ندارند. زیرا دانش آموز از حضور هر روزه و مداوم در مراکز آموزشی خسته می‌شود و این روند به مرور زمان موجب می‌شود تا علاقه دانش آموز به درس و یادگیری از بین برود. اما آموزش ترکیبی چندین مزیت دارد:
- دانش آموز می‌تواند برای ارتقای سطح یادگیری خود از روش‌های مختلف استفاده کند. در آموزش حضوری سوالات خود را از استاد بپرسد و در آموزش مجازی مباحث را مرور کند.
- دانش آموز می‌تواند منابع موجود در آموزش مجازی را هر چند بار و هر زمان که بخواهد مطالعه کند.
- در آموزش ترکیبی دانش آموزان می‌توانند از منابع بیشتری برای یادگیری استفاده کنند. منابع درسی مانند کتاب‌ها و جزوات و آموزش مجازی ویدیویی.
- آموزش ترکیبی در مقایسه با آموزش حضوری برای دانش آموزان جذابیت بیشتری دارد و می‌توانند با دوستان و اساتید خود ارتباط بهتر و بیشتری برقرار کنند.
- آموزش مجازی موجب می‌شود تا در هزینه و زمان صرفه جویی شود و از هزینه های اضافی کاسته می‌شود.
- از دیگر مزایای آموزش ترکیبی استفاده از محتوای سرگرم کننده و جذاب برای تفهیم مبحث به دانش آموزان است. در برخی از مباحث که نیاز است از انیمیشن استفاده شود می‌توان از ویدیوهای آموزشی استفاده کرد و مطلب را به خوبی به دانش آموزان یاد داد. چیزی که در آموزش حضوری به تنهایی امکان پذیر نیست.
آیا می‌توان آموزش مجازی را جایگزین آموزش حضوری کرد؟
درست است که آموزش مجازی مزایای بسیاری برای دانش آموزان به همراه دارد اما در این میان گاهی نیاز است که دانش آموزان در جلسات آموزشی حضوری نیز شرکت کنند و میزان مهارت و دانش خود را محک بزنند. یادگیری برخی از دروس تنها ار راه آموزش مجازی امکان پذیر نیست و نیاز است که برخی از جلسات به صورت حضوری برگزار شوند. به طور کلی آموزش مجازی نسبت به آموزش حضوری برتری بیشتری دارد اما شاید در حال حاضر نتوان آموزش مجازی را به طور کلی جایگزین آموزش حضوری یا سنتی کرد. اساتید معتقد هستند که آموزش مجازی ویدیویی مکمل آموزش‌های حضوری محسوب می‌شوند و دانش آموزان نیاز دارند که توسط یک استاد و معلم ارزیابی شوند تا نقاط ضعف و قدرت خود را در هر درس بدانند و بر روی آنها متمرکز شوند.
