آموزش معکوس، رویکردی نوین در آموزش آنلاین

بایدها و نبایدهای آموزش معکوس

یکی از روش‌های جدید آموزش، روش آموزش معکوس می‌باشد که رویکرد نوینی در آموزش آنلاین به شمار می‌رود. بعد از شیوع بیماری همه‌گیر کرونا، آموزش آنلاین جای خود را در منازل باز کرد و کودکان مجبور بودند به جای رفتن به کلاس درس در منزل بنشینند و با کمک موبایل یا لپ تاپ در فضای مجازی در کلاس درس خود شرکت کنند.

به این شکل دانش آموزان یاد گرفتند که چگونه با کمک فایل‌های آموزشی دروس خود را یاد بگیرند و بسیاری از فعالیت‌های خود را در کلاس تمرین کنند. به این صورت فعالیت‌هایی که به شکل سنتی در خانه دانش‌آموزان باید آنها را انجام می‌دادند، در کلاس و بر بستر اینترنت انجام گرفت و به همین دلیل نام آموزش معکوس را به آن دادند.

شکل‌ گیری کلاس با روش آموزش معکوس

ایده آموزش معکوس اولین بار در سال ۲۰۰۷ شکل گرفت که تفکر اولیه آن توسط دو معلم شیمی به نام‌های جاناتان برگمن و آرون سمز بود. این معلمان در دبیرستانی در شهر کلرادو مشغول به تدریس بودند، اما مشکلی که این دو معلم با آن مواجه شده بودند، غیبت‌های مکرر دانش آموزان به دلیل بیماری بود که باعث می‌شد جلسات زیادی از درس را از دست بدهند و آموزش برای دانش آموزان با مشکل زیادی مواجه شده بود.

این دو معلم تصمیم گرفتند روش جدیدی در امر آموزش را ابداع کنند که باعث شود همه دانش آموزان بتوانند تحت هر شرایطی آموزش‌هایی که در کلاس اتفاق می‌افتد را در اختیار داشته باشند و بدون استرس و نگرانی بابت عقب افتادن از درس‌های خود به راحتی مطالب کتاب آموزشی خود را یاد بگیرند.

به این شکل ایده روش آموزش معکوس شکل گرفت. این دو معلم تصمیم گرفتن که ویدیوهای آموزشی کلاس خود را ضبط کنند و فیلم‌های آموزشی را در اختیار همه دانش آموزان قرار دهند. به این شکل روش آموزش معکوس به شکل رسمی شروع به کار کرد و به عنوان یک رویکرد جدید در امر آموزش در بین سایر معلمان نیز محبوب شد.

وقتی معلمان مشغول به استفاده از این روش آموزشی شدند، به این حقیقت دست پیدا کردند که استفاده از روش آموزش معکوس به آنها این امکان را می‌دهد تا برای هر دانش‌آموزی وقت بیشتری در نظر بگیرند و بسیار بهتر و کامل‌تر به نیازهای فردی دانش‌آموزان پاسخ دهند.

دانش آموزان این امکان را دارند که به شکل آنلاین یا آفلاین ویدیوهای بارگذاری شده درسی را که معلم آنها را در وب سایت مدرسه در اختیار دانش آموزان قرار می‌دهد را بارها و بارها مشاهده کرده و هیچگونه محدودیت زمانی و مکانی برای استفاده از این فیلم‌های آموزشی وجود نخواهد داشت.

دانش آموزان می‌توانند به راحتی فقط با داشتن اینترنت و یک گوشی هوشمند در منزلشان بنشینند و در هر زمان که انرژی کافی برای یادگیری را در خودشان احساس می‌کردند، مشغول یادگیری دروس خود شده و از روش آموزش معکوس استفاده کنند. در روش یادگیری معکوس دانش آموزان نقش اول و اصلی را به عهده دارند. زیرا فعالیت‌ها به صورت مشارکتی و تعاملی بوده و معلم فقط نقش یک راهنما را به عهده خواهد داشت.

طبقه ‌بندی سطوح یادگیری در روش یادگیری معکوس

یکی دیگر از مواردی که در روش آموزش معکوس باید به آن اشاره کرد، طبقه‌بندی سطوح یادگیری می‌باشد. در روش آموزش معکوس فهمیدن و به یاد سپردن مطالب در خارج از کلاس و به واسطه استفاده از فایل‌های آموزشی صورت می‌گیرد و فعالیت‌هایی از جمله کاربرد، ابداع، تحلیل و نقد در فضای کلاس و به شکل مشارکت تیمی و با راهنمایی معلم صورت خواهد گرفت.

در مقابل روش آموزش معکوس روش آموزش سنتی را داریم که فعالیت‌های فهمیدن و به یاد سپردن مطالب در فضای داخل کلاس انجام می‌شود و سایر فعالیت‌ها از جمله کاربرد، تحلیل، نقد و ابداع در فضای خارج از کلاس و به عهده دانش‌آموزان خواهد بود.

معرفی چهار ستون کلاس معکوس ( F-L-I-P)

در آموزش معکوس چهار ستون وجود دارد که در ادامه شما را با آنها آشنا می‌کنیم.

محیط آموزشی انعطاف پذیر( F)

در روش آموزش معکوس محیط کلاس انعطاف پذیری بسیار بیشتری نسبت به روش آموزش سنتی دارد و معلم می‌تواند کلاس را به روش‌های متفاوتی سازماندهی کند. برای مثال چیدمان کلاس می‌تواند تغییر کند و به صورت گرد نیمکت‌ها چیده شود. به این شکل امکان فعالیت‌های گروهی بسیار بهتر خواهد شد.

فرهنگ یادگیری ( L)

فرهنگ یادگیری نیز در روش آموزش معکوس با روش آموزش سنتی تفاوت دارد. در روش یادگیری معکوس آموزش دانش‌آموز محور می‌باشد. اما در روش آموزش سنتی، آموزش، معلم محور بود. در روش آموزش معکوس سرعت و سبک یادگیری توسط دانش‌آموزان تعیین می‌شود، اما در روش آموزش سنتی تمامی این موارد را معلم تعیین می‌کرد .

در روش یادگیری معکوس معلم به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا با کمک مجموعه تمریناتی که در کلاس انجام می‌دهند، درک کامل و متفاوتی از مفاهیم مطرح شده در کتاب پیدا کنند که بسیار کاربردی‌تر از روش آموزش سنتی می‌باشد.

محتوای خودخواسته ( I)

در روش آموزش معکوس معلم می‌تواند زمان کلاس را به گونه‌ای مشخص کند که دانش‌آموزان بتوانند، بهترین فعالیت‌های گروهی و تیمی را برای درک مفاهیم مطرح شده در فایل‌های آموزشی را داشته باشند. در این روش آموزشی دروسی که به کمک انجام بحث‌های گروهی بازدهی بهتری دارند، در اولویت قرار می‌گیرند و یادگیری اولیه مطالب به وسیله فایل‌های آموزشی و به عهده دانش‌آموزان است و معلم می‌تواند به کمک روش‌هایی دانش‌آموزان را تشویق به یادگیری و انجام کارهای گروهی نماید.

مدرس حرفه‌ای  (P  )

در روش آموزش معکوس بهره‌مندی از مدرس حرفه‌ای نیز ضروری می‌باشد و تاثیر بسیار زیادی در یادگیری مطالب درسی دارد. معلمان باید با سبک‌های مختلف آموزش سازگار باشند و در عین حال مطالب را به گونه آموزش دهند که برای همه دانش‌آموزان قابل درک بوده و آنها را تشویق به انجام فعالیت‌های گروهی نماید.

در روش آموزش معکوس معلم به عنوان یک مشاهده‌گر و ناظر مشغول به کار می‌باشد. به جای اینکه معلم وقت خود را صرف توضیح دادن مباحث اولیه نماید، به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا بحث‌های پیچیده‌تر و تمرینات را حل کنند. به این شکل دانش‌آموزان می‌توانند آنچه را که در خانه یاد گرفته‌اند کامل‌تر کرده و مطالب را عمیق‌تر و بهتر درک کنند.

معرفی آموزش معکوس

اگر می‌خواهید بدانید که روش آموزش معکوس به چه معنا است، باید بگوییم که آموزش معکوس به معنای انتقال یادگیری مفاهیم درسی به کمک فایل‌های آموزشی و استفاده از زمان کلاس برای فعالیت‌های تعاملی می‌باشد. در روش آموزش معکوس والدین نیز نقش موثری در یادگیری خواهند داشت. در این روش آموزشی والدین نیز می‌توانند در آموزش مفاهیم اولیه به کودکان کمک کنند و سپس دانش آموزان باید در کلاس درس با کمک معلم و سایر همکلاسی‌های خود درک کامل‌تر و عمیق‌تری نسبت به مفاهیم کتاب پیدا کنند و شروع به حل مسائل نمایند.

در روش آموزش معکوس دانش آموزان فرصت بیشتری برای پرسش و پاسخ و حل مسائل پیچیده‌تر و درک کامل‌تر نکات درسی را پیدا خواهد کرد. در واقع روش آموزش معکوس به عنوان یک روش آموزشی جدید شناخته می‌شود که در مقابل روش سنتی آموزش قرار گرفته است. دانش آموزان در این روش آموزشی به طور معمول دروس خود را به کمک فایل‌های آموزشی و منابع آموزشی مختلف یاد می‌گیرند و سپس وقتی در کلاس درس قرار می‌گیرند یک پیش زمینه خوب نسبت به مفاهیم خواهند داشت و وقت کلاس صرف حل مسائل می‌شود.

به این شکل یادگیری بهتر و عمیق‌تر ایجاد می‌شود و از زمان استفاده بهتری خواهد شد. در روش‌های سنتی آموزش معلم به صورت متکلم وحده در کلاس، مشغول آموزش دروس مختلف می‌شد و دانش‌آموزان به صحبت‌های معلم گوش می‌دادند و باید در خانه مشغول یادگیری مفاهیم مختلف درس و سپس حل مسئله شده که اغلب در حل مسائل با مشکل مواجه می‌شدند.

اما در روش آموزش معکوس روال کار فرق می‌کند. به این شکل که در این روش آموزشی معلم باید محتوای آموزشی را در گروهی که دانش‌آموزان در آن عضو هستند، بارگذاری کند. علاوه بر آن، دانش‌آموزان می‌توانند از نرم‌افزارهای مختلف یادگیری، یوتیوب، آپارات یا سیستم آموزش‌های الکترونیک استفاده کنند و به این شکل مطالب کتاب را یاد بگیرند.

در واقع در روش آموزش معکوس یادگیری از طریق نرم‌افزار انجام می‌گیرد. به صورت معمول شما می‌توانید ۷ مرحله برای آموزش معکوس در نظر بگیرید که در ادامه شما را با آن آشنا کردیم.

آشنایی با مراحل آموزش معکوس

مراحل آموزش معکوس به شرح زیر است:

در قدم اول باید چند روز قبل از شروع آموزش، فیلمی از خودتان بگیرید که مربوط به تدریس درس جدید می‌باشد. سپس باید فیلم‌های آموزشی را در اختیار دانش آموزان قرار دهید. اگر دانش آموزان در کلاس حضور دارند، می‌توانید فیلم‌های آموزشی را روی دی‌وی‌دی یا فلش ذخیره کنید و به این شکل دانش‌آموزان از محتوای فیلم‌های آموزشی استفاده می‌کنند.

روش دیگری که برای انتقال فیلم‌های آموزشی در روش آموزش معکوس به کار می‌رود، بارگزاری فیلم‌ها در وب سایت مدرسه یا آپارات و فرستادن لینک برای دانش‌آموزان است. سپس باید به دانش‌آموزان بگویید که هر چند بار که تمایل دارند فیلم‌ها را تماشا کنند تا بتوانند به محتوای مطالب مطرح شده مسلط شوند. در روش آموزش معکوس برای تماشای فیلم‌های آموزشی محدودیت زمانی و مکانی وجود ندارد و این موضوع باعث می‌شود استرس دانش آموزان به شدت کاهش پیدا کند.

همچنین تمرین‌ها و تکالیفی که دانش آموزان باید به عنوان کار در خانه آنها را انجام دهند، از طریق نرم‌افزارهایی که مختص به آموزش و دریافت تکالیف دانش‌آموزان می‌باشد در اختیار آنها قرار خواهد گرفت و این مورد یکی دیگر از تفاوت‌های روش آموزش معکوس با روش آموزش سنتی است.

نکته مهمی که در روش آموزش معکوس به آن اشاره شده است این است که تکالیف باید خیلی کم باشد و برعکس روش سنتی که تکالیف زیادی به دانش‌آموزان داده می‌شد در این روش تمرکز روی انجام تکالیف در منزل وجود ندارد.

سپس در جلسه بعدی کلاس باید تمرکز خود را روی حل مسائل و تمرین‌های بیشتر بگذارید تا دانش‌آموزان به خوبی مطالب مطرح شده در کلاس را درک کرده و ارتباط آنها را با حل تمرین‌ها به خوبی یاد بگیرند.

در روش آموزش معکوس ممکن است دانش آموزی فیلم جلسه قبل را نگاه نکرده باشد و یا آن را درک نکرده باشد باید این اطمینان را به دانش‌آموز را بدهید که ایرادی ندارد و می‌تواند این عقب افتادگی را جبران کند. به این شکل که به کمک معلم و سایر همکلاسی‌ها، مطالب را برای دانش‌آموز شرح دهید و به او کمک کنید تا مطالب درس جدید را یاد بگیرد. ایجاد روش تعاملی در آموزش معکوس اهمیت زیادی داشته و این موضوع یکی دیگر از تفاوت‌های روش آموزش حضوری یا سنتی با آموزش معکوس به شمار می‌رود.

آخرین نکته‌ای که در مورد روش آموزش معکوس باید به آن اشاره کرد، این است که نیاز نیست معلم تمام مطالب کتاب را در یک جلسه تدریس کند، بلکه می‌توانید مطالب درسی را به صورت جلسه به جلسه ضبط کرده و در گروه بارگذاری کنید.

فقط کافیست یک یا دو جلسه از کلاس جلوتر باشید. به این شکل نه به معلم استرسی وارد خواهد شد و نه دانش‌آموزان با حجم انبوهی از فیلم‌های آموزشی در گروه مواجه می‌شوند. به این شکل دانش‌آموزان می‌توانند با کمک روش آموزش معکوس مطالب درسی خود را به خوبی یاد بگیرند.

به همین راحتی شما می‌توانید از روش تدریس معکوس برای آموزش به دانش‌آموزان خود استفاده کنید و هر محتوای آموزشی که مایل باشید از جمله محتوای آموزشی درس جدید، محتوای آزمون، متن و هر چیز دیگری را از طریق بارگذاری در وب‌سایت مدرسه در اختیار دانش‌آموزان قرار دهید و از روش آموزش معکوس به همین راحتی بهره‌مند شوید.

مزایای روش تدریس معکوس

شاید این سوال برای شما مطرح شود که مزایای روش آموزش معکوس چیست و آیا دانش آموزان می‌توانند با کمک این روش آموزشی نسبت به روش آموزش سنتی درک کامل‌تر و عمیق‌تری از مفاهیم درسی پیدا کنند یا خیر؟

در قدم اول باید به این موضوع اشاره کنیم که روش تدریس معکوس یک رویکرد آموزشی جدید به شمار می‌رود به گونه‌ای که نقش معلم و دانش‌آموز در آن بسیار متفاوت‌تر از تعریف نقش معلم و دانش آموز در روش سنتی می‌باشد.

دانش‌آموزان در روش تدریس معکوس قبل از اینکه به کلاس درس وارد شوند با تماشای فیلم‌های آموزشی مطالب جدید را یاد می‌گیرند و زمان کلاس به تدریس مفاهیم جدید اختصاص پیدا نمی‌کند. بلکه دانش آموزان می‌توانند با سایر همکلاسی‌های خود و معلم در مورد مطالبی که در فیلم‌های آموزشی یاد گرفته‌اند، بحث کرده و با حل مسئله درک خود را از مطالب جدید مطرح شده در ویدیوهای آموزشی کامل‌تر کنند.

باید درنظر داشت استفاده از این روش با وضع قوانین استفاده از موبایل بهترین نتیجه را خواهد داشت، اما مزایای روش آموزش معکوس برای دانش‌آموزان نسبت به روش‌های سنتی زیاد است که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

مدیریت بهتر زمان

یکی از اولین مواردی که می‌توان در هنگام استفاده از روش آموزش معکوس به آن اشاره کرد، مدیریت بهتر زمان است. زیرا دانش‌آموزان این فرصت را دارند تا در منزل با تماشای ویدیوهای آموزشی مطالب را یاد بگیرند و از آنجایی که توانایی یادگیری در دانش‌آموزان با هم فرق می‌کند، هر دانش‌آموزی می‌تواند با روش مورد نیاز و مورد علاقه خود و تماشای فیلم‌های آموزشی هر چند بار که مایل بود، کار یادگیری مطالب را در منزل انجام دهد.

به این شکل دانش‌آموزان در امر یادگیری آزادی کاملی دارند و این از مهم‌ترین مزایای روش آموزش معکوس می‌باشد. در روش آموزش سنتی دانش‌آموزان مجبور بودند با یک سرعت کار یادگیری مطالب درسی را انجام دهند که باعث می‌شد این روش برای همه دانش‌آموزان مفید نباشد. سرعت یادگیری در دانش آموزان متفاوت بود و این تفاوت در یادگیری خودش را به شکل مشکلات و عقب افتادگی‌های درسی نشان می‌داد.

تقویت حس استقلال در یادگیری

مورد دیگری که در روش آموزش معکوس باید به آن اشاره کرد، ایجاد حس استقلال در یادگیری است که به لطف تکنولوژی و بر بستر اینترنت حاصل می‌شود. در روش تدریس معکوس دانش آموزان برای یادگیری به کلاس درس متکی نیستند و می‌توانند هر زمان که از انرژی کافی برخوردار بودند، مشغول یادگیری مطالب درسی شوند و به این شکل اجباری برای حضور در کلاس در یک ساعت مشخص برای یادگیری مطالب درسی وجود ندارد.

علاوه بر آن به دلیل امکان تکرار در مشاهده فیلم‌ها دانش‌آموزان استرسی بابت از دست دادن توضیحات نخواهند داشت. این رویکرد آموزشی که به لطف اینترنت و استفاده از روش آموزش معکوس ایجاد شده است، باعث می‌شود تا دانش‌آموزان از تمام وقت‌های خود در طول روز بهترین استفاده را ببرند و علاوه بر اینکه نسبت به یادگیری مطالب درسی خود اقدام نمایند، فرصت کافی برای انجام برنامه‌های فوق برنامه مانند ورزش، موسیقی و هر آنچه که دوست دارند را نیز داشته باشند.

تقویت کار تیمی و همکاری

یکی دیگر از مزایای بسیار مهمی که استفاده از روش آموزش معکوس برای دانش‌آموزان به همراه دارد تقویت کار تیمی و روحیه همکاری می‌باشد. در روش آموزش سنتی هر دانش‌آموزی مجبور بود خودش به تنهایی مسئولیت بار یادگیری مطالب درسی را به دوش بکشد که گاهاً رویکردی موفق نبود. اما در روش آموزش معکوس دانش‌آموزان می‌توانند با کمک سایر همکلاسی‌های خود و البته زیر نظر مربی، با مشارکت، همکاری و همفکری مطالب درسی را یاد بگیرند.

با کمک روش آموزش معکوس، انجام پروژه‌های گروهی برای دانش‌آموزان بسیار ساده‌تر می‌شود. زیرا از کودکی اصول کار تیمی را یاد گرفته و می‌توانند با گوش کردن و بیان نظرات خود بهترین نتیجه را بگیرند.

درک عمیق‌ تر مفاهیم

مورد مهم دیگری که در روش آموزش معکوس باید به آن اشاره کرد، درک عمیق‌تر مفاهیم است که به واسطه تماشای چند باره فیلم‌های آموزشی در منزل و بررسی آنها به صورت کار تیمی در کلاس درس حاصل می‌شود. به این شکل مطالب به شکل ماندگارتر در حافظه دانش‌آموزان می‌ماند و یادگیری عمیق‌تر خواهد شد.

تقویت حس مسئولیت پذیری

یکی دیگر از مواردی که با کمک روش آموزش معکوس حاصل می‌شود، تقویت حس مسئولیت پذیری در دانش‌آموزان است. زیر دانش‌آموزان مسئولیت این موضوع را به همراه دارند که باید قبل از ورود به کلاس فیلم‌های آموزشی جلسه جدید را یاد بگیرند. علاوه بر آن، از آنجایی که در روش آموزش معکوس همه دانش آموزان نقش مشخص در یادگیری دارند باید به وظیفه خود به بهترین شکل ممکن عمل کرده تا گروه بهترین نتیجه را بگیرد.

روش آموزش معکوس نه تنها یادگیری را جذاب‌تر و کاراتر می‌کند، بلکه ویژگی‌های شخصیتی دانش‌آموزان را هم بهبود می‌بخشد و به آنها یاد می‌دهد که برای اینکه بتوانند بهترین نتیجه را بگیرند باید با دوستان خود مشارکتی صادقانه و فعالانه داشته باشند.

در روش آموزش معکوس طرح درس اهمیت زیادی دارد و لازم است مربی با تعیین هدف و برنامه‌ریزی فایل‌های ویدیویی را آماده کرده و در گروه بارگذاری کند. به این شکل می‌توان بهترین نتیجه را از روش آموزش معکوس گرفت و متناسب با روش‌های نوین آموزش در دنیا حرکت کرد.

ویدیوهای عروسکی مدرسه مجازی آی نو

یکی از مدارس مجازی بسیار خوب در کشور مدرسه مجازی آی نو نام دارد که به صورت کاملاً حرفه‌ای و تخصصی اقدام به تهیه ویدیوهای آموزشی می‌نماید که شما می‌توانید به راحتی با مراجعه به سایت این مدرسه مجازی و تهیه اشتراک از فیلم‌های آموزشی آن استفاده کنید.

ویدیوهای آموزشی که برای مقطع اول و دوم ابتدایی تهیه می‌شود به صورت آموزش عروسکی بوده که به عنوان جدیدترین روش آموزش دروس مقطع اول ابتدایی در جهان نیز به شمار می‌رود. در روش آموزش عروسکی معلم عهده‌دار تدریس نیست، بلکه کار تدریس به واسطه یک عروسک انجام می‌شود و از آنجایی که بچه‌ها ارتباط بسیار خوبی با عروسک برقرار می‌کنند، جذب فیلم‌های آموزشی شده و می‌توانند تمام دروس خود را به راحتی و با کمک اینترنت و یک گوشی هوشمند در منزل یاد بگیرند.

دروسی مانند فارسی، ریاضی و علوم که جزو مهمترین درس‌های مقطع اول و دوم ابتدایی به شمار می‌رود به صورت خط به خط و نکته به نکته توسط ویدیوهای آموزشی عروسکی و توسط برترین اساتید ایران به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شود و شما می‌توانید مطمئن باشید که کودکتان با بهره‌گیری از آموزش معکوس در منزل از بهترین و با کیفیت‌ترین آموزش دروس اول ابتدایی در کشور بهره‌مند خواهد شد.

سوالات متداول

• روش آموزش معکوس چیست ؟

  برای اینکه بتوانید آشنایی کافی با روش آموزش معکوس داشته باشید، باید به متن مقاله مراجعه کنید.

• آیا روش آموزش معکوس در مقایسه با روش آموزش سنتی مزایایی دارد؟

  بله. مزایای روش آموزش معکوس بسیار بیشتر از روش آموزش سنتی می‌باشد و باعث یادگیری عمیق‌تر مطالب درسی خواهد شد. شما می‌توانید با مراجعه به متن مقاله به پاسخ کامل این سوال برسید.

• یادگیری مطالب درسی در روش آموزش معکوس چگونه حاصل می‌شود ؟

  یادگیری مطالب در این روش آموزشی از طریق مطالعه فایل‌های بارگذاری شده در گروه و سپس بحث و حل تمرین در کلاس درس حاصل می‌شود.

• هدف از یادگیری معکوس چیست؟

  با مراجعه به متن مقاله می‌توانید به پاسخ کامل این سوال خود برسید.