همه چیز درباره آموزش مهارت گوش دادن به کودکان
آموزش مهارت گوش دادن به کودکان یکی از مهم‌ترین آموزش هایی است که به دلیل تاثیر آن در مهارت های ارتباطی، یادگیری، تعاملات اجتماعی و رشد شناختی کودک باید توسط والدین جدی گرفته شود و از سنین پایین شروع به تقویت آن در فرزند خویش نمایند. از آن جایی که یادگیری این مهارت به دلبند شما کمک می‌کند تا درک بهتری از محیط اطراف خود داشته باشد، بتواند بهتر تمرکز و دقت کند و هم چنین روابط اجتماعی سالم‌تر و باکیفیت‌تری برقرار نماید، اهمیت بسزایی دارد.
ما نیز در این مقاله به بیان تمام روشهای موثر و کاربردی جهت تقویت مهارت گوش دادن به کودکان پرداخته‌ایم تا والدین عزیز بتوانند با استفاده از این شیوه‌ها مهارت گوش دادن فعال را به فرزند خود یاد داده و با وی تمرین نمایند. با ما همراه باشید.
تعریف مهارت گوش دادن
پیش از توضیح نحوه آموزش مهارت گوش دادن فعال به کودکان لازم می‌دانیم که به تعریف این مهارت حیاتی بپردازیم. به طور کلی گوش دادن یعنی هر آن چه را که می‌شنویم، با کلیات و جزئیات آن به خاطر بسپاریم و بتوانیم بر اساس شنیده‌های خویش به درستی واکنش نشان دهیم. این مهارت به صورت تخصصی به دو بخش گوش دادن منفعلانه و گوش دادن فعالانه تقسیم شده است.
گوش دادن منفعلانه
گوش دادن منفعلانه بدین شکل است که در شخص صحبت‌ها صرفا به پرده گوش و تارهای صوتی برخورد می‌کنند، ولی به پردازش عصبی و تجزیه و تحلیل منطقی ختم نمی‌گردند.
گوش دادن فعالانه
گوش دادن فعال نیز به مواقعی گفته میشود که شخص علاوه بر شنیدن اطلاعات و داده‌ها، به‌صورت فعالانه برای درک معنای آن‌ها و فهم علت دستورالعمل‌ها و هم چنین ضرورت عمل به آن‌ها تلاش می‌کند.
اهمیت آموزش مهارت گوش دادن فعال به کودکان
با توجه به تاثیراتی که آموزش مهارت گوش دادن به کودکان دارد، باید اهمیت تقویت آموزش مهارت گوش دادن به کودکان را جدی بگیریم و از روشهای مناسب جهت این امر استفاده نماییم. لازم به ذکر است که گوش دادن فعال، یکی از پایه‌های اساسی و بنیادین در موفقیت تحصیلی و اجتماعی کودکان می‌باشد و بدون تقویت این مهارت کودک با مشکلات عدیده‌ای در آینده روبرو خواهد شد. د
ر واقع، کودکانی که مهارت گوش دادن را در خود تقویت نموده‌اند و به خوبی فعال گوش دادن را آموزش دیده‌اند یادگیری بهتری در کلاس درس دارند و تمرکزشان نیز در فهم و درک دروس بالاتر از دیگر همسالان خود است، هم چنین توانایی خوبی در برقراری ارتباط با دوستان، معلمان و والدین خویش دارند.
البته تاثیر آموزش این مهارت را در گسترش دایره واژگانی کودکان و همین طور تقویت مهارت حل مسئله و تفکر انتقادی نیز نباید نادیده گرفت. بنابراین تقویت این مهارت در کودک باعث می‌گردد که وی به خوبی اطلاعات را دریافت نموده، دستورالعمل‌ها را انجام داده و به شیوه‌ای قابل‌فهم بتواند نظرات و افکارش را به دیگران بیان نماید.
چالش های آموزش مهارت گوش دادن به کودک
اگر قصد دارید که آموزش مهارت گوش دادن به کودکان خود را آغاز کنید، باید در نظر داشته باشید که این مسیر پرچالش است و باید حتما این چالش‌ها را پذیرفته و نحوه مواجهه با آن‌ها را بدانید. به هر حال آموزش مهارتی مانند گوش دادن به کودکی که مدام به دنبال جنب و جوش و کشف جهان اطراف خود است، به دلیل عدم‌تمرکز و حواس‌پرتی کار دشواری است. پس حتما لازم است که از چالشهای این امر آگاه باشید. از جمله این چالش‌ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
حواس پرتی و عدم تمرکز
در تقویت آموزش مهارت گوش دادن به کودکان ممکن است که با مساله حواس‌پرتی و عدم‌تمرکز در کودک خود مواجه شوید؛ پس حتما ابزارهایی مانند گوشی و … که باعث حواس‌پرتی فرزند شما میشود را از او دور کنید و باید به خوبی به مزایا و معایب تلفن همراه آگاهی داشته باشید و همین طور از آموزش این مهارت در محیط‌های پر سر و صدا پرهیز نمایید.
صبر و حوصله کم کودک
از دیگر چالشهای تمرین برای تقویت گوش دادن در کودکان میتوان به صبر و حوصله اندک کودک در گوش دادن و انتظار برای پاسخ اشاره نمود. به طور کلی، کودکان تاب‌آوری پایین‌تری نسبت به بزرگسالان دارند و می‌خواهند که هر چه سریع‌تر بحث را کوتاه کرده و پاسخ دهند. پس حتما با کودک خود صبر و بردباری را تمرین کنید و به او یاد بدهید که تا تمام نشدن صحبت فرد مقابل و نشنیدن تمام حرفهای وی نباید کلام او را قطع کرده و پاسخ دهد؛ زیرا این کار علاوه بر این که دور از ادب است، بلکه ممکن است منجر به درک ناقص یا اشتباه از صحبت‌های طرف مقابل شود.
عدم علاقه به موضوع
در آموزش مهارت گوش دادن به کودکان حتما به سراغ موضوعاتی بروید که فرزند شما بدان علاقه‌مند است. اما به هر حالی گاهی مجبور هستیم که راجع به یک موضوع خاص با فرزند خویش صحبت کنیم و به گوش دادن فعال او نیازمند هستیم، در این مواقع عدم علاقه او به موضوع کار والدین را دشوار می‌نماید؛ زیرا در این شرایط کودک از ادامه بحث طفره می‌رود و تمایلی به گوش دادن ندارد.
درک ناقص از صحبت دیگران
از دیگر چالش‌ها در آموزش مهارت گوش دادن به کودکان ابتدایی درک ناقص یا اشتباه آن‌ها از صحبت اطرافیان است. از آن جایی که مهارت های کلامی و زبانی کودکان به خصوص در سال‌های اول ابتدایی تکمیل نشده است، گاهی درک درستی از صحبت دیگران ندارند و به طور اشتباه یا ناقص متوجه منظور فرد می‌شوند. پس لازم است که در این شرایط با زبان کودکانه منظور خویش را به آن‌ها بفهمانیم.
نشانه های گوش دادن فعال
به طور کلی آموزش مهارت گوش دادن به دانش آموزان و کودکان ابتدایی نیازمند این است که شما ابتدا نشانه‌های این مهارت را بدانید و آن‌ها را در حین آموزش مورد توجه قرار دهید. اما برای دریافت نتیجه بهتر لازم است که حتما پیش از شروع آموزش این مهارت به کودکان نقاط ضعف و قوت آن‌ها را در این زمینه ارزیابی نموده باشید تا بعد از آموزش متوجه تغییرات کودک خویش شوید. از جمله نشانه‌های گوش دادن فعال میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- یکی از نشانه‌های گوش دادن فعال صبر کردن فرد برای پایان یافتن سخنان شخص مقابل خویش است.
- نگاه کردن به شخص مقابل همزمان با گوش دادن به او نیز از ویژگی‌های گوش دادن فعال است.
- درگوش دادن فعال باید به زبان بدن طرف مقابل توجه نمود.
- اگر فردی در حال گوش دادن فعال است قطعا در حرف طرف مقابل نمی‌پرد و سخن او را قطع نمی‌کند.
- پرسیدن سوال‌های مرتبط با موضوع بحث از جمله مهارت های گوش دادن فعال است.
- فردی که مهارت گوش دادن را آموخته باشد، از قضاوت و پیش‌داوری سریع اجتناب می‌کند.
روش های کاربردی برای آموزش مهارت گوش دادن به کودکان
برای آموزش مهارت گوش دادن به کودکان و دانش آموزان لازم است که از روشهای موثر و کاربردی برای این منظور استفاده نماییم تا نتایج بهتر و سریع‌تری در این راستا کسب کنیم. در ادامه به معرفی چند روش مفید و مناسب برای تقویت این مهارت به کودکان پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
ایجاد محیط مناسب برای گوش دادن
پیش از آموزش مهارت گوش دادن به کودکان حتما فضای مناسبی را برای این منظور فراهم کنید، از آموزش در فضاهای شلوغ اجتناب ورزید و در حین آموزش نیز با کودک ارتباط مستقیم چشمی برقرار نمایید. لازم است که ابزارهایی که باعث حواس‌پرتی فرزندتان میشود را نیز از وی دور کنید.
از هشدارهای ۵ دقیقه ای آغاز نمایید
جهت آموزش مهارت گوش دادن به کودکان خود می‌توانید از هشدارهای ۵ دقیقهای یادگیری را آغاز کنید. به طور مثال به او متذکر شوید که تا ۵ دقیقه دیگر می‌تواند بازی کند و بعد از آن باید به سراغ تکالیف یا مرتب کردن اتاق خویش برود. برای این منظور می‌توانید از او بخواهید که از ابزارهای هشداردهنده و تنظیم‌کننده زمان نیز استفاده کند.
تقویت تماس چشمی با کودک
حتما برای آموزش مهارت گوش دادن به کودکان به آن‌ها بیاموزید که در حین صحبت با او باید به چشمان شما نگاه کند. تقویت ارتباط چشمی در کودک علاوه بر تقویت گوش دادن فعال باعث می‌گردد که او در ارتباطات خویش نیز بهتر و با اعتماد به نفس بیشتری رفتار کند. هم چنین وقتی که کودک شما در حین صحبت به چشمان شما نگاه کند، بدون حواس‌پرتی و باتمرکز بیشتری صحبت‌هایتان را خواهد شنید.
درخواست های خود را چندمرحله ای کنید
به طور کلی در آموزش مهارت گوش دادن به کودکان توجه داشته باشید که برای فرزند شما درک دستورالعملهای پیچیده و طولانی دشوار است. پس برای تقویت این مهارت درخواست‌های خود را به صورت ساده و در مراحل مختلف مطرح نمایید. به یاد داشته باشید که با کودکان با زبان مستقیم و صریح باید صحبت کنید، پس خواسته خود را مستقیما با او در میان بگذارید. به طور مثال به او بگویید: «من حس می‌کنم که خوابت میاد، بیا اول بریم مسواک بزنیم و بعد بخوابیم.»
قدرت تخیل کودک را به چالش بکشید
از جمله روشهای مناسب جهت آموزش مهارت گوش دادن به کودکان استفاده از قدرت تخیل آن‌ها است. با توجه به این که کودکان قدرت تخیل خوبی دارند و به راحتی داستان‌پردازی می‌کنند شما می‌توانید از مثال‌ها و تشبیهات خیالی برای تقویت گوش دادن در کودک خویش استفاده کنید. مثلا می‌توانید بگویید: «می‌تونی مثل یه هواپیما خودت رو به کتاب‌هات برسونی و تکالیفت رو تموم کنی.»
مکالمه را دوطرفه کنید
اگر می‌خواهید که فرزند شما از آموزش مهارت گوش دادن به کودکان نتیجه بهتری کسب کند، از صحبت کردن‌های طولانی و بدون توقف با او دوری کنید. همیشه از جملات کوتاه استفاده کنید و اجازه دهید که او نیز نظرات و ایده‌هایش را بیان کند.
انجام بازی های مناسب جهت تمرین برای تقویت گوش دادن کودک
از بهترین روشها برای آموزش مهارت گوش دادن به کودکان انجام بازی و سرگرمی‌های گوناگون با او است. در ادامه به معرفی چند نمونه بازی برای این منظور پرداخته‌ایم.
بازی تلفن شکسته
یکی از بازی‌های مناسب به منظور آموزش مهارت گوش دادن به کودکان بازی تلفن شکسته است. در این بازی باید یک جمله را آهسته در گوش کودک زمزمه کنید و از او بخواهید که آن را به نفر بعدی بگوید و این زنجیره را هم چنان ادامه دهد. انجام بازی مذکور، به تمرکز و دقت شنیداری کودکان بسیار کمک می‌کند.
داستان گویی
از دیگر سرگرمی‌هایی که به تقویت و آموزش مهارت گوش دادن به کودکان کمک می‌کند، داستان‌گویی و دخیل کردن کودک در داستان است. کودکان به دلیل علاقه زیادی که به داستان و تخیل دارند، در حین روایت یک داستان با تمرکز بیشتری به گوینده گوش می‌دهند. حتما با پرسیدن سوال‌های گوناگون در حین داستان خواندن تمرکز کودک را بسنجید و او را با خود همراه کنید.
بازی دستورات چندمرحله ای
از دیگر بازی‌های کاربردی برای آموزش مهارت گوش دادن به کودکان بازی با دستورات چندمرحله‌ای است. بدین شکل که از کودک بخواهید دستورات ترکیبی را دنبال کرده و انجام دهد؛ مثلا «اول دست بزن، بعد بپر!»
گوش دادن به صداهای طبیعت
به یاد داشته باشید که طبیعت یکی از بهترین آموزگاران کودک است، پس شما می‌توانید برای آموزش مهارت گوش دادن به کودکان خود آن‌ها را به طبیعت ببرید و از فرزند خود بخواهید که به صداهایی که می‌شنود گوش داده و هر صدایی که شنید به شما بگوید. هم چنین می‌توانید از صدای باران، پرندگان یا موسیقی‌های آرام‌بخش استفاده کنید و با پخش آن‌ها از دلبندتان بخواهید که حدس بزند صدایی که می‌شنود متعلق به چیست.
داستان تعاملی
از بازی‌های جذاب و کاربردی برای آموزش مهارت گوش دادن به کودکان میتوان به بازی داستان تعاملی اشاره کرد. این گونه که شما با یک جمله داستان را آغاز کنید و بخواهید که کودک آن را با یک جمله دیگر ادامه دهد و این روند را تا رساندن داستان به پایانی جذاب ادامه دهید. این بازی را در جمع‌های دوستانه کودک خود نیز می‌توانید استفاده کنید.
ترانه های کودکانه پخش کنید
کودکان علاقه زیادی به شنیدن ترانه‌های کودکانه دارند. شما می‌توانید با پخش این ترانه‌ها از آموزش مهارت گوش دادن به کودکان خود استفاده کنید. هم چنین می‌توانید دستورالعملهای خود را به شکل شعر و ترانه به کودک بیان کنید.
الگوسازی کنید
از دیگر روشهای مفید برای آموزش مهارت گوش دادن به کودکان این است که خودتان الگوی مناسبی در این زمینه باشید. مثلا وقتی که کودک یا فرد دیگری با شما صحبت می‌کند با تکان دادن سر و برقراری ارتباط چشمی مستقیم نشان دهید که فعالانه در حال گوش دادن به گوینده هستید. هم چنین در گوش دادن به سخن اطرافیان و کودک خود صبور باشید و بعد از اتمام صحبت دیگران پاسخ و واکنش مناسب نشان دهید.
تشویق و تحسین کودک
برای آموزش مهارت گوش دادن به کودکان بهتر است که کودک را وقتی در حال با دقت گوش دادن است، تشویق کنید و از جملات مثبت مانند «خیلی خوب گوش دادی!» استفاده کنید. هم چنین می‌توانید از سیستم پاداشی مانند ستاره دادن برای گوش دادن فعال به کودک خود استفاده کنید.
با مدرسه مجازی آی نو به آسانی درس بخوانید
آی نو، یک مدرسه مجازی تراز اول، به روز و پیشرفته در کشور می‌باشد که توانسته به کمک کادر حرفهای و مجرب خود، ویدیوهای آموزشی بسیار باکیفیتی تهیه نموده و به تمام دانش‌آموزان در سراسر کشور کمک کند تا به مطالب کتاب‌های درسی خود به راحتی و در منزل مسلط شوند. چرا که با کمک این ویدیوهای آموزشی، دانش آموزان ضمن یادگیری مطالب کتاب درسی بهترین روش یادگیری تمام دروس مرتبط با مقطع و رشته تحصیلی خود از پایه اول ابتدایی تا کنکور را آموزش می‌بینید و به این شکل می‌توانند بدون خستگی و احساس کسالت با معلم همراه شده و مطالب درسی را به بهترین شکل در منزل بیاموزند.
آموزش در ویدیوهای مدرسه مجازی آی نو، برای مقطع ابتدایی به کمک جدیدترین روشهای آموزشی صورت گرفته و به طور مثال معلمان از روش آموزش عروسکی برای یادگیری مطالب فارسی و سایر دروس مقطع ابتدایی استفاده می‌نمایند. شما می‌توانید با تهیه اشتراک مدرسه مجازی آی نو از امکانات آموزشی آن به راحتی استفاده کنید.
شایان ذکر است که سایر پکیج‌های آموزشی مدرسه مجازی آی نو عبارت است از:
- پکیج آمادگی برای آزمون ورودی مدارس تیزهوشان
- پکیج آمادگی برای کنکور سراسری
- پکیج آمادگی برای امتحانات نهایی
در پایان باید بگوییم که مهارت گوش دادن یکی از مهارت های حیاتی در رشد شناختی و اجتماعی کودکان است. پس لازم است که آن را جدی گرفته و با استفاده از روشهای سرگرم‌کننده، الگوسازی، ایجاد محیط مناسب و تشویق کودک، این مهارت را در فرزند خویش تقویت کنید.
در نظر داشته باشید که والدین و معلمان نقش بسیار مهمی در پرورش این توانایی در کودکان دارند و باید با صبر و حوصله، کودک را به گوش دادن فعال تشویق نمایند تا بتوانند کودکانی پرحوصله، متمرکز و باهوش‌تر پرورش دهند که در آینده روابط اجتماعی بهتر و یادگیری موفق‌تری داشته باشند. ما نیز برای رسیدن به این هدف در این مقاله به بیان روشهای موثر و کاربردی جهت آموزش مهارت گوش دادن به کودکان پرداختیم.
سوالات متداول
1. به طور تخصصی چند نوع گوش دادن داریم؟
گوش دان به دو بخش منفعلانه و فعالانه تقسیم میشود. برای تعریف انواع گوش دادن مقاله فوق را مطالعه نمایید.
2. چالشهای آموزش مهارت گوش دادن به کودکان را نام ببرید.
از جمله چالشهای آموزش گوش دادن به کودکان میتوان به حواس پرتی و عدم تمرکز، صبر و حوصله کم کودک و ... اشاره کرد. برای اطلاعات بیشتر مقاله فوق را مطالعه نمایید.
3. روشهای موثر جهت آموزش مهارت گوش دادن به کودکان را نام ببرید.
از جمله روشهای موثر جهت تقویت گوش دادن کودکان عبارت است از ایجاد محیط مناسب برای گوش دادن، استفاده از هشدارهای ۵ دقیقهای و ... . برای آشنایی با تمام روشها مقاله فوق را مطالعه نمایید.
