اهمیت بازی های خیالی برای کودکان و نحوه تقویت تخیل آنان

بازی های خیالی برای کودکان چه فوایدی دارد؟

بازی های خیالی برای کودکان یکی از بخش‌های تفکیک‌ناپذیر و لذت‌بخش در دوران خردسالی است. در واقع این نوع بازی ‌های خلاقانه زمانی رخ می‌دهند که کودک در نقش شخصیت‌های خیالی فرو می‌رود یا این که داستان‌هایی غیرواقعی و فرضی خلق می‌کند. کودکان در این گونه بازی‌ها ممکن است خود را در قالب پزشک، معلم، قهرمان، حیوان و یا حتی یک شخصیت فضایی یا کارتونی تصور نمایند که تمام این موارد از تخیل ناب کودک سرچشمه می‌گیرد.

بنابراین باید بگوییم که بازی‌ های تخیلی نه تنها برای سرگرم شدن کودکان مفید می‌باشد، بلکه نقش حیاتی و خطیری در رشد شناختی، عاطفی، اجتماعی و مهارت‌های زبانی کودکان دارد. با توجه به اهمیت این نوع بازی‌ها در این مقاله برای افزایش آگاهی والدین عزیز به بررسی بازی‌ های خیالی و نقش آن در زندگی کودکان دلبندشان پرداخته‌ایم. تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

بازی های خیالی چیست؟

بازی های خیالی نوعی از بازی است که در آن کودک با استفاده از تخیل و خلاقیت خویش، واقعیت را به شکل دلخواه و موردپسند خود تغییر می‌دهد. به طوری که گاهی در انجام بازی خیالی ممکن است کودک موقعیت‌ها، اشیا، شخصیت‌ها و داستان‌هایی را بازآفرینی یا خلق ‌کند که در دنیای واقعی وجود خارجی ندارند و یا این که به همان شکل نیستند.

در این نوع بازی ممکن است کودک نقش فرد دیگری مانند مادر، پزشک، قهرمان و … را بازی کند، به اشیا ساده معنا و کاربرد جدیدی بدهد مثلا از قاشق به عنوان میکروفون یا شمشیر استفاده کند، داستان‌پردازی نماید و سناریوهایی که بر اساس واقعیت نیستند خلق کند و یا این که با موجودات خیالی مانند اژدها، پری، موجودات فضایی و یا حیوانات سخنگو ارتباط برقرار نماید.

بازی های تخیلی کودکان چه ویژگی هایی دارد؟

بازی های تخیلی کودکان ویژگی‌های کلیدی و مهمی دارد و گاها منجر به تخلیه انرژی کودکان می‌شود که در ادامه به بیان آن‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

تخیل و خلاقیت

از جمله ویژگی بازی های خیالی برای کودکان می‌توان به وجود عنصر تخیل و خلاقیت در آن‌ها اشاره کرد. در این نوع بازی‌ها کودک با ذهن خود و با استفاده از تخیل و قدرت خلاقیت خویش دنیایی فرضی و غیرواقعی می‌سازد که همه خصوصیات آن مطابق میل کودک و یا حتی برعکس می‌باشد.

نمادگرایی

از دیگر ویژگی‌های بازی های تخیلی کودکان باید به عنصر نمادگرایی اشاره کرد؛ چرا که در این نوع بازی‌ها استفاده از هر شی یا بروز هر رفتاری می‌تواند نماد چیز دیگری باشد.

نقش آفرینی

در دنیای خیال پردازی کودکان یکی از عناصری که بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد، پذیرش نقش‌های متفاوت و رفتار مطابق با آن نقش توسط کودک است. این نقش‌ها گاهی نزدیکان و آشنایان کودک مانند والدین، پدربزرگ و … را دربرمی‌گیرد، گاهی نیز می‌تواند نقش یک فروشنده، دکتر، راننده، معلم و … باشد و در بسیاری موارد نیز یک شخصیت داستانی و یا حاصل خیال خود کودک است که نقش آن توسط کودک ایفا می‌شود.

داستان پردازی

یکی دیگر از خصایص بارز بازی های خیالی برای کودکان خلق داستان‌ها و قصه‌پردازی توسط کودک است. در این نوع بازی‌ها کودک به ترکیب شخصیت‌ها، مکان‌ها و رویدادها برای ساخت یک سناریوی فرضی می‌پردازد و به طور خیلی جدی آن را زیست می‌کند.

آزادی و خودانگیختگی

از ویژگی‌های جذاب بازی های تخیلی کودکان آزادی و بدون ساختار بودن این بازی‌ها است که به تخیل کودکان اجازه رشد و شکوفایی می‌دهد. این بازی‌ها هیچ محدودیت و چارچوبی ندارد و کودک بدون ساختار مشخص و دور از دخالت بزرگترها می‌تواند دنیای خیالی خود را خلق کرده و در آن زیست کند.

تمایز برجسته با سایر بازی های کودکانه

بازی های خلاقانه برای کودکان به دلیل تمایز مشخصی که از سایر بازی‌های کودکانه دارند، بسیار قابل توجه هستند. این تمایز از جمله ویژگی‌های مهم این نوع بازی‌ها است؛ چرا که بازی های خیالی در مقابل بازی‌های سازنده مثل لگو یا بازی‌های فکری مثل پازل بیشتر به پردازش درونی، احساسی و تخیلی کودک می‌پردازد و قوه تفکر خلاق او را پرورش می‌دهد. از طرفی نیز در بازی های خیالی علی رغم بازی‌های رقابتی، برنده و بازنده‌ای وجود ندارد و تمرکز اصلی در این نوع بازی‌ها لذت بردن، خلاقیت و بیان حالات درونی توسط کودک است.

اوج دوران خیال پردازی کودکان

هر چند که تخیل و خلاقیت همیشه با دلبند شما همراه است و شما می‌توانید به وسیله تقویت خلاقیت کودک با بازی این توانایی را در وی توسعه دهید، اما باید بگوییم که بازی های خیالی برای کودکان دوران مختلفی از سنین آن‌ها را دربرمی‌گیرد. به طور کلی، بازی های تخیلی کودک از حدود 2 سالگی آغاز شده و تا حدود 8 یا 9 سالگی با شکل‌های مختلف ادامه پیدا می‌کند.

با این وجود، اوج دوران خیال پردازی کودکان معمولا بین 3 تا 6 سالگی می‌باشد؛ چرا که در این بازه کودکان بیشترین تمایل را به وانمود کردن و نقش‌آفرینی دارند. در ادامه اشکال مختلف این بازی‌ها را در هر بازه سنی بیان خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

2 تا 3 سالگی

در واقع 2 تا 3 سالگی دوران شروع بازی های خیالی برای کودکان است که به شکل بازی‌های تقلیدی ساده مانند غذا دادن به عروسک‌ها و یا تقلید رفتار والدین نمود پیدا می‌کند. از دیگر بازی های تخیلی در این دوره سنی می‌توان به صحبت کردن خیالی با تلفن یا وانمود کردن به رانندگی ماشین اشاره کرد.

3 تا 5 سالگی

دوران شکوفایی تخیل و بازی های خیالی برای کودکان از 3 سالگی تا 5 سالگی کودک را شامل می‌شود. در این بازه سنی کودک به سمت بازی‌های نقش‌آفرینی پیچیده‌تر گرایش پیدا می‌کند و با داستان‌پردازی، خلق شخصیت‌های متنوع و استفاده نمادین از اشیا به آفرینش جهان فرضی خود می‌پردازد؛ به طور مثال ممکن است که کودک به سراغ خاله‌بازی، ماجراجویی خیالی، قهرمان‌سازی و …. برود.

6 تا 8 سالگی

در سنین 6 تا 8 سالگی بازی های خیالی برای کودکان و تخیل آنان هم‌چنان فعال است، اما نوع این بازی‌ها ساختاریافته‌تر از پیش خواهد شد. به گونه‌ای که ممکن است کودک به خلق داستان‌های پیچیده، بازی‌های گروهی خیالی و حتی نوشتن داستان و نمایشنامه بپردازد؛ هرچند که این مورد به علایق و ویژگی کودک نیز بستگی دارد.

بعد از 8 سالگی

بازی های خیالی برای کودکان بعد از 8 سالگی به شکل‌های دیگری مانند نویسندگی، طراحی داستان‌های کمیک، بازی‌های رایانه‌ای خلاقانه یا حتی بازی ‌های تخیلی جمعی مثل بازی‌های نقش‌آفرینی و جذب شدن به فضاهای نمایشی در مدرسه و گروه‌های دوستانه ادامه پیدا می‌کند. از ویژگی این سنین کاهش بازی‌های آزاد و بدون ساختار توسط کودکان است؛ چرا که بر اساس توضیحات مذکور توقع کودک از بازی بعد از 8 سالگی به شکل هدفمندی می‌شود و تمایل پیدا می‌کند که نتیجه‌ای از بازی کردن حاصل نماید.

اهمیت بازی های خیالی در رشد و پرورش کودکان

به طور کلی نقش بازی های خیالی در رشد عاطفی کودکان و هم‌چنین تقویت مهارت‌های شناختی، اجتماعی و زبانی آنان مساله قابل توجهی است که نمی‌توان به راحتی از آن عبور کرد. بنابراین با توجه به اهمیت بازی های خیالی برای کودکان در ادامه به تاثیرات و فواید این نوع بازی‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

تاثیر بازی های خیالی بر رشد شناختی کودک

از جمله دلایلی که باعث اهمیت بازی های خیالی برای کودکان می‌شود، تاثیر بسزایی است که این بازی‌ها بر رشد شناختی کودک می‌گذارد. در واقع، بازی های خیالی به کودک اجازه می‌دهد که مفاهیم انتزاعی را درک و تجربه کند. از طرفی با تقویت مهار‌ت‌های حل مسئله، پرورش تفکر انتقادی، یادگیری برنامه‌ریزی و هم‌چنین افزایش قدرت حافظه و توجه به توسعه توانایی‌های شناختی او کمک شایانی می‌کند؛ چرا که بازی‌ های تخیلی کودک را در رویارویی با موقعیت‌های ساختگی قرار می‌دهد و آن‌ها را به یافتن راه‌حل‌های ابداعی ترغیب می‌نماید.

همین‌طور در بازی های خلاقانه از آن جایی که کودک به خلق خط مشی‌ها و چارچوب‌های مختلف برای هدایت جهان فرضی خود می‌پردازد و ایده‌های پیچیده خود را از طریق این بازی‌ها پیاده می‌کند، مهارت خودتنظیمی نیز در وی تقویت می‌گردد.

رشد عاطفی کودکان با بازی های خلاقانه

بازی های خیالی برای کودکان به دلیل تاثیری که بر رشد عاطفی آن‌ها دارد، شایان توجه است. به طور کلی، کودک از طریق بازی های خلاقانه می‌تواند احساسات خود را مدیریت کرده و با شیوه‌ای صحیح ابراز نماید. هم‌چنین به وسیله بازی ‌های تخیلی نقش‌آفرینی علاوه بر این که همدلی وی افزایش می‌یابد، قادر خواهد بود با ترس‌ها و نگرانی‌هایش مواجه شود.

در واقعی بازی های خیالی یکی از بهترین ابزارها برای آموزش کنترل هیجان در کودکان است و آن‌ها می‌توانند از این طریق به کنترل هیجان خود بپردازند. با توجه به این که در این بازی‌ها کودکان تجربه زیستن در دنیاهای گوناگون را کسب می‌کنند، برای ورود به دنیای واقعی نیز آماده می‌شوند و این خود منجر به افزایش اعتماد به نفس در کودکان می‌گردد.

رشد اجتماعی کودک با خیال پردازی

یکی دیگر از عواملی که باعث اهمیت بازی های خیالی برای کودکان می‌شود، تاثیرگذاری این نوع بازی‌ها بر رشد مهارت‌های اجتماعی کودک است. در بازی های تخیلی به خصوص وقتی به شکل گروهی انجام می‌شود، کودکان به مذاکره با همسالان خود می‌پردازند، نوبت می‌گیرند، با یکدیگر همکاری می‌کنند و حتی گاهی نقش رهبری گروه را نیز می‌پذیرند؛ تمامی این عوامل باعث قرار گرفتن در موقعیت‌های مشابه با دنیای واقعی می‌شود و به صورت ناخودآگاه به کودکان مهارت‌های اجتماعی و آمادگی ورود به دنیای حقیقی را می‌دهد. از طرفی نیز قرار گرفتن در نقش‌های مختلف باعث درک دیدگاه دیگران و همدلی از طریق تعاملات دوستانه می‌شود.

رشد مهارت های زبانی از طریق بازی های خیالی

از دیگر مزایایی که بازی های خیالی برای کودکان دارد، ایجاد بستری مناسب به منظور گسترش دایره واژگانی و توسعه مهارت‌های زبانی کودک است؛ چرا که در بازی های تخیلی کودکان با استفاده از زبان به داستان‌سرایی می‌پردازند، گاهی دستور می‌دهند و یا تقاضا می‌کنند. هم‌چنین در بازی‌های نقش‌آفرینی وقتی در حال ایفای یک نقش هستند، سعی می‌کنند از واژگان مرتبط با نقش مربوطه استفاده نمایند که همین امر در درک تفاوت‌ها و فهم جایگاه دیگران نیز بسیار موثر واقع می‌شود.

انواع بازی های خیالی برای کودکان

بازی های خیالی برای کودکان انواع گوناگونی دارد که در ادامه به معرفی هرکدام از آن‌ها خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

بازی نقش آفرینی

تاکنون به صورت مکرر به بازی‌های نقش‌آفرینی به عنوان یک نوع بازی برای تقویت تخیل کودکان اشاره کردیم. پس همان‌طور که می‌دانید این نوع بازی در زمره بازی های خیالی محبوب برای کودکان قرار می‌گیرد که در آن کودک نقش یک فرد یا شخص خاصی مانند پزشک، معلم، پلیس، فروشنده و … را ایفا می‌کند و برای هر چه جذاب‌تر شدن بازی از ابزارهای کمکی مانند لباس و اسباب‌بازی استفاده می‌نماید که نقش مهمی در بازی ‌های خلاقانه دارند.

بازی های داستان سرایی

از دیگر انواع بازی های خیالی برای کودکان داستان‌سرایی‌های خلاقانه و ساختن قصه‌های خیال پردازانه توسط کودک است. در این بازی‌ها کودک داستان‌هایی خیالی می‌سازد و با خلق شخصیت‌ها و اتفاقات مهیج آن‌ها را برای دیگران بازگو می‌کند.

بازی با اشیا نمادین

یکی دیگر از انواع بازی های خیالی برای کودکان بازی با اشیای ساده می‌باشد. در این نوع بازی تخیلی کودک از یک شی ساده استفاده می‌نماید و به آن معنایی خیالی می‌دهد؛ به طور مثال از یک چوب به عنوان شمشیر بازی استفاده می‌کند.

بازی های تقلیدی

نوع دیگری از بازی های خیالی برای کودکان بازی‌های تقلیدی است که در آن کودک از بزرگ‌ترها یا شخصیت‌های داستانی و حتی قهرمانان موردعلاقه‌اش تقلید می‌کند و سعی دارد که رفتارهای آنان را بازآفرینی کند.

بازی های وانمودی

بازی‌های وانمودی نیز نوعی از بازی های خیالی برای کودکان است که در آن کودک وانمود می‌کند نقش متفاوتی دارد؛ به طور مثال خود را به جای شخصیت فضایی، حیوانات، قهرمانان و … جا می‌زند.

نقش والدین در تقویت تخیل کودکان چیست؟

به طور کلی والدین نقش بسیار مهمی در تقویت تخیل کودکان دارند و اگر این نقش را به درستی ایفا نکنند، ممکن است به خلاقیت و حتی اعتماد به نفس کودک خویش آسیب وارد نمایند. با توجه به اهمیت این امر در ادامه به بیان مواردی که پدر و مادرها باید در مواجهه با بازی های خیالی برای کودکان خویش رعایت نمایند، خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

ایجاد بستر مناسب

یکی از مهم‌ترین اقداماتی که والدین باید برای بازی کردن کودک خود انجام دهند، ایجاد فضا و زمان مناسب است. به طور کلی، فراهم کردن محیطی امن، آرام و خالی کردن زمان آزاد جهت انجام بازی های خیالی برای کودکان به تقویت خلاقیت آنان کمک فراوانی می‌کند.

تامین ابزار لازم برای بازی های خلاقانه

اهمیت تامین لوازم مورد نیاز توسط والدین در انجام بازی های خیالی برای کودکان را نباید نادیده بگیرید. استفاده از وسایل ساده‌ای مثل لباس‌های قدیمی، عروسک، ظروف پلاستیکی و … به کودک کمک می‌کند که بیش از پیش خلاقیت خود را برای افزایش جذابیت بازی به کار برد؛ پس لازم است که مانع استفاده آن‌ها از این وسایل نشوید.

مشارکت بدون مداخله

حتما در مواجهه با بازی های خیالی برای کودکان به یاد داشته باشید که گاهی لازم است در این بازی‌ها شرکت کنید، به خصوص زمانی که کودک از شما تقاضای همکاری می‌کند. اما مراقب باشید که کودک را در طول بازی کنترل نکنید و اجازه دهید که وی رهبری بازی را در دست داشته باشید. فراموش نکنید که حتی اگر جزئی از بازی نیستید در مواقعی که لازم است با فرزند خویش همراهی کنید و دنیای خیالی او را بر هم نزنید.

کودک خود را تشویق کنید

حتما در طول بازی های خیالی برای کودکان و به خصوص زمانی که به روایت داستان‌های تخیلی خود می‌پرازند، آن‌ها را همراهی کرده و مورد تشویق و تائید قرار دهید؛ این‌گونه اعتماد به نفس کودک شما نیز افزایش خواهد یافت.

با مدرسه مجازی آی نو به آسانی درس بخوانید

آی نو یک مدرسه مجازی تراز اول، به روز و پیشرفته در کشور می‌باشد که توانسته به کمک کادر حرفه‌ای و مجرب خود، ویدیوهای آموزشی بسیار باکیفیتی تهیه نموده و به تمام دانش‌آموزان در سراسر کشور کمک کند تا به مطالب کتاب‌های درسی خود به راحتی و در منزل مسلط شوند.

چرا که با کمک این ویدیوهای آموزشی، دانش آموزان ضمن یادگیری مطالب کتاب درسی بهترین روش یادگیری تمام دروس مرتبط با مقطع و رشته تحصیلی خود از پایه اول ابتدایی تا کنکور را آموزش می‌بینید و به این شکل می‌توانند بدون خستگی و احساس کسالت با معلم همراه شده و مطالب درسی را به بهترین شکل در منزل بیاموزند.

آموزش در ویدیوهای مدرسه مجازی آی نو، برای مقطع ابتدایی به کمک جدیدترین روش‌های آموزشی صورت گرفته و به طور مثال معلمان از روش آموزش عروسکی برای یادگیری مطالب فارسی و سایر دروس مقطع ابتدایی استفاده می‌نمایند. شما می‌توانید با تهیه اشتراک مدرسه مجازی آی نو با قیمتی کاملا مقرون به صرفه از امکانات آموزشی آن به راحتی استفاده کنید.

شایان ذکر است که سایر پکیج‌های آموزشی مدرسه مجازی آی نو عبارت است از:

• پکیج آمادگی برای آزمون ورودی مدارس تیزهوشان
• پکیج آمادگی برای کنکور سراسری
• پکیج آمادگی برای امتحانات نهایی

در پایان باید بگوییم که بازی های خیالی تنها نوعی سرگرمی برای کودک نیستند، بلکه فرصتی ارزشمند برای رشد همه‌جانبه کودک به شمار می‌روند تا از طریق آن‌ها ناخواسته ذهن خویش را پرورش دهند، به تجربه موقعیت‌های گوناگون بپردازند و پلی میان واقعیت و خیال بسازند. والدین نیز با درک اهمیت بازی های تخیلی توسط کودک می‌توانند نقش سازنده‌ای در رشد خلاقیت و شخصیت فرزند خویش ایفا نمایند. با توجه به اهمیت و مزایای بازی های خلاقانه ما نیز در این مقاله برای خوانندگان عزیز به معرفی تمام و کمال بازی های خیالی برای کودکان پرداختیم.

سوالات متداول

• بازی های خیالی را تعریف کنید.

  بازی های خیالی نوعی از بازی است که در آن کودک با استفاده از تخیل و خلاقیت خویش، واقعیت را به شکل دلخواه و موردپسند خود تغییر می‌دهد. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله فوق را مطالعه نمایید.

• ویژگی بازی های خیالی چیست؟

  از جمله ویژگی‌های بازی های تخیلی می‌توان به وجود عناصر تخیل و خلاقیت، نمادگرایی، داستان‌پردازی و ... اشاره کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله فوق را مطالعه نمایید.

• بازی های خیالی برای کودکان چه تاثیراتی بر رشد آن‌ها دارد؟

  بازی های خلاقانه برای کودکان باعث رشد مهارت‌های شناختی، عاطفی، اجتماعی و ... آنان می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله فوق را مطالعه نمایید.

• انواع بازی های تخیلی کودکان را نام ببرید.

  انواع بازی برای تقویت تخیل کودکان شامل بازی‌های نقش‌آفرینی، داستان‌سرایی و ... می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر مقاله فوق را مطالعه نمایید.

• پکیج‌های مدرسه مجازی آی نو را نام ببرید.

  مدرسه مجازی آی نو از پکیج‌های آمادگی برای آزمون ورودی مدارس تیزهوشان، پکیج آمادگی برای کنکور سراسری و پکیج آمادگی برای امتحانات نهایی برخوردار می‌باشد.