تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱
تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱ یکی از فصول بسیار مهم در این کتاب است که شامل نکات بسیار زیادی است و برای تسلط به مفاهیم این بخش باید سعی کنید درس هر روز را همان روز بخوانید تا به مشکل برخورد نکنید. انسان‌ها در محیط خشک زندگی می‌کنند اما درون بدن ما متفاوت است و اندام‌های ما با محیط مایع سروکار دارند.
غلظت درون یاخته‌ها با غلظت این محیط مایع مشابه است و این موضوعی است که به فشار اسمزی ارتباط پیدا می‌کند و باعث مطرح شدن این ویژگی می‌شود. هر گونه تغییر در این فشار حیات ما را با خطر مواجه می‌کند.
آشنایی با مبحث هم ایستایی و کلیه ها
فصل پنجم، تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱ با مبحث هم ایستایی و کلیه ها آغاز می‌شود. لغت هم ایستایی به حفظ وضعیت ثابت و ایستا در بدن اشاره می‌کند. کلیه‌ها وظیفه تنظیم مقدار آب بدن را بر عهده دارند و این کار را با تغییر در حجم ادرار به شما نشان می‌دهند.
حفظ تعادل مواد مغذی برای بقای یاخته‌ها ضروری است و کلیه‌ها با حفظ تعادل آب، اسید – باز، یون‌ها و هم‌چنین دفع مواد مضر مانند مواد زائد نیتروژن دار و مواد سمی بدن را در وضعیت پایدار نگه می‌دارند و سلامت آن‌را تضمین می‌کنند.
درس تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱ شامل مباحث و زیر فصل‌های زیادی است و با داشتن نکات فراوان یکی از بخش‌های مهم کتاب درسی به شمار می‌رود.
آشنایی با ساختار کلیه
در بخش دیگر کتاب زیست شناسی دهم، با ساختار کلیه آشنا خواهید شد. کلیه عضوی لوبیا شکل است و در دو طرف ستون مهره‌ها و پشت محوطه شکمی در سمت راست و چپ قرار گرفته است. اندازه کلیه هر فرد به اندازه مشت بسته او است.
اگر به شکل صفحه ۷۰ کتاب درسی مبحث تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱ نگاه کنید جایگیری کلیه را در بدن مشاهده می‌کنید و عدم تعادل در جایگیری آن کاملا مشهود است. کلیه راست کمی از کلیه چپ پایین‌تر است و دلیل آن به قرار گیری کبد در سمت راست مربوط می‌شود.
ساختار درونی کلیه
یکی از بخش های مهم در هنگام تدریس تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱ پرداختن به ساختار درونی کلیه است. کلیه شامل سه بخش قشری، مرکزی و لگنچه می‌باشد. هر بخش شامل تعدادی ساختار است که به دلیل شکلشان به ساختارهای هرمی کلیه معروف هستند. به هر هرم و ناحیه قشری مربوط به آن نیز لَپ کلیه گفته می‌شود.
ساختار لگنچه مشابه قیف است و ادراری که در بدن تولید می‌شود به این لگنچه می‌ریزد و از آن‌جا وارد میزنای شده و کلیه را ترک می‌کند.
عملکرد گردریزه یا نفرون ها
فرآیند تشکیل ادرار در نفرون‌ها انجام می‌شود و در بدن هر فرد حدود یک میلیون نفرون وجود دارد. به ابتدای نفرون کپسول بومن گفته می‌شود زیرا شکل آن مشابه کپسول است. سپس یک لوله پیچ خورده مشاهده می‌گردد که ناگهان پایین رونده می‌شود و به قوس هولند می‌رسد. سپس به لوله پیچ خورده دور رسیده و در نهایت به مجرای جمع کننده متصل می‌شود.
همان طور که مشاهده می‌کنید نکات تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱ بسیار زیاد است و اگر در این بخش مشکل دارید می‌توانید از ابزارهای کمک آموزشی برای یادگیری بهتر درس استفاده کنید.
تشکیل ادرار و تخلیه آن به زبان ساده
در فرآیند تشکیل ادرار سه مرحله وجود دارد که شامل تراوش، بازجذب و ترشح است. در تراوش که اولین مرحله تشکیل ادرار است بخشی از خوناب به واسطه فشار خون از کلافک خارج شده و وارد کپسول بومن می‌شود. این فرایند تراوش نامیده می‌شود. بعد از این مرحله مواد بر اساس اندازه وارد نفرون‌ها می‌شوند. مواد مفید جدا شده و مجدد به خون برمی‌گردند و به این فرایند بازجذب گفته می‌شود.
ترشح در جهت مخالف بازجذب رخ می‌دهد و موادی که باید دفع شوند وارد نفرون‌ها می‌شوند. نقش ترشح در تنظیم میزان اسیدیته خون به وضوح مشاهده می‌شود. اگر برای یادگیری این بخش به تکرار و تمرین بیشتری نیاز دارید بهتر است از آموزش ویدیویی تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱ استفاده کنید و پابه‌پای معلمان برجسته کشور این مطالب را به خوبی بیاموزید.
تخلیه ادرار
بعد از طی این سه مرحله ادرار ساخته شده و از طریق میزنای وارد مثانه می‌شود. حرکت ادرار در این لوله‌ها به واسطه حرکات کرمی ماهیچه‌های صاف دیواره میزنای است. یک اسفنکتر در محل اتصال مثانه به میزنای قرار دارد که فعالیتی غیر ارادی دارد و به اسفکنتر داخلی میزراه معروف است. اسفکنتر دومی بعد از این بنداره نیز در این قسمت وجود دارد که اسفکنتر خارجی میزراه نامیده می‌شود و ماهیچه آن مخطط و ارادی است و در نگه داشتن ادرار به فرد کمک می‌کند.
یادگیری مفاهیم تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱ برای پاسخگویی به سوالات امتحانی بسیار مهم است و با توجه به حجم مطالب نمی‌توانید یادگیری این درس را به شب امتحان موکول کنید.
ترکیب شیمیایی ادرار
در درس تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد کتاب زیست ۱ به ترکیب شیمیایی ادرار پرداخته شده است. آب بخش مهمی از ادرار است و ۹۵ درصد آن را تشکیل می‌دهد. فراوان‌ترین ماده دفعی آلی که در ادرار وجود دارد اوره است. اوره از تجزیه چندین ماده طبیعی تولید می‌شود. در درجه اول آمینو اسیدها تجزیه می‌شوند و آمونیاک تولید می‌شود.
آمونیاک بسیار سمی است و تجمع آن در خون به سرعت فرد را می‌کشد. به همین دلیل کبد به سرعت دست به کار می‌شود و با ترکیب آمونیاک با دی‌اکسید کربن آن را به اوره تبدیل می‌کند و از طریق کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود. معلم سعی می‌کند در هنگام آموزش تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱ به تمام این نکات اشاره کند.
تنوع دفع و تنظیم اسمزی در جانداران
تنظیم اسمزی در بسیاری از موجودات تک یاخته به وسیله انتشار انجام می‌شود. ساختارهای دفع در بی‌مهرگان متنوع است و شامل ساختارهای نفریدی، آبشش و لوله‌های مالپیگی می‌شود اما این قضیه در مهره‌داران متفاوت است. تمام مهره‌داران کلیه دارند. فرایند دفع برای هر گونه جانوری با گونه دیگر فرق دارد.
مثلا دوزیستان، پرندگان، ماهیان آب شور، ماهیان آب شیرین و … هر کدام فرایند دفع متفاوتی دارند که می‌توانید با کمک ویدیو آموزشی تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱ به خوبی این موارد را بیاموزید.
شما می‌توانید با ورود به سایت مدرسه مجازی آی نو به راحتی و بدون محدودیت از ویدیوهای آموزشی استفاده کنید و هر چند بار که مایل بودید و هر زمان که فرصت کردید مشغول تماشای ویدیوها شوید. این ویدیوها در اختیار تمام دانش‌آموزان کشور قرار داده شده است. به شما پیشنهاد می‌کنیم بعد از مشاهده ویدیوها، خلاصه تنظیم اسمزی و دفع مواد زائد زیست ۱ را تهیه و یک جزوه عالی برای مرورهای شب امتحان خود تهیه کنید.
