آموزش درس حافظه و علل فراموشی روان شناسی
تحقیقات روی حافظه و علل فراموشی روان شناسی یکی از مهم‌ترین بخش‌های کتاب روان شناسی است. حاصل پژوهش‌های مربوط به حافظه می‌تواند به ما برای گذر از «شناخت پایه»، ورود به «شناخت عالی» و بهره‌برداری هر چه بیشتر از حافظه، یاری رساند. از این رو در کتاب روان شناسی پایه یازدهم، درس چهارم: حافظه و علل فراموشی روان شناسی نام دارد.
مروری بر درس چهارم روانشناسی یازدهم
در ادامه‌ی آموزش درس روانشناسی، به سراغ درس حافظه و علل فراموشی روان شناسی می‌رویم. در شروع از دانش‌آموز انتظار می‌رود در پایان مطالعه‌ی این درس بتواند:
- راهکارهایی عملیاتی جهت ارتقا و بهساری حافظه ارائه دهد.
- بگوید چرا برخی از راهکار‌های بهبود حافظه، اثربخش‌تر هستند.
- سه راهکار عملی برای کاهش فراموشی کودکان و بزرگسالان ارائه دهد.
- فرآیند حافظه را با تحلیل مراحل و انواع آن در به یادسپاری یک مطلب درسی به نمایش بگذارد.
- ضمن تحلیل و بررسی علل و عوامل فراموشی‌های خود و دیگران، برای کاهش و بهبود آن‌ها، دو راهکار مناسب ارائه دهد.
- یک راهکار مناسب برای کاهش اثر گذشت زمان ارائه نماید.
در ادامه تدریس حافظه و علل فراموشی روان شناسی، با چند پرسش جذاب در باره‌ی «حافظه» به عنوان یکی از شگفت‌آورترین پدیده‌های شناختی انسان رو‌به‌رو خواهیم شد و به دنیای حافظه، به عنوان ابزاری برای گذر از شناخت پایه و ورود به شناخت عالی، وارد می‌شویم. از جمله پرسش‌هایی که در این راستا مطرح می‌شوند این است که «اولین خاطره در چه سنی شکل می‌گیرد؟»
مراحل حافظه
درطی آموزش حافظه و علل فراموشی روان شناسی، با انواع واژه‌های تخصصی جذابی آشنا خواهیم شد و همراه با فراگیری مفهوم این واژه‌ها، مفاهیم بسیاری را در مورد حافظه و علل فراموشی، بررسی می‌نماییم.
حافظه دارای سه مرحله است این مراحل سه گانه شامل رمزگردانی، ذخیره سازی و بازیابی می‌شوند.
رمزگردانی
در ادامه‌ی درس حافظه و علل فراموشی روان شناسی می‌خوانیم که رمزگردانی به معنای جزئیات یا خلاصه‌ای از کلیات یک موضوع است که در حافظه وارد می‌شود. رمزگردانی اطلاعات در کودکان معمولا به صورت جز به جز است در حالی که بزرگسالان به صورت کلی و خلاصه، رمز گردانی می‌کنند. رمزگردانی به انواع شنیداری، دیداری و معنایی تقسیم می‌شود.
ذخیره سازی (ظرفیت یا گنجایش اندوزش)
در بررسی مرحله دوم حافظه به ذخیره سازی اطلاعات می‌پردازیم. ذخیره سازی از خاطرات کودکی تا به امروز انجام شده است. برخی از اندوزش‌ها مربوط به سال‌ها پیش است و اندوزش‌هایی هم وجود دارد که چند ساعت از آن‌ها نگذشته است. از این رو می‌توان بر اساس زمان خاطرات را طبقه بندی کرد.
زمان بازیابی
سومین مرحله حافظه، بازیابی است. بازیابی اطلاعات به نشانه‌های آن اطلاعات، وابسته است. هر چه نشانه بیشتری داشته باشیم، بازیابی بهتری انجام می‌دهیم.
انواع حافظه
درادامه‌ی خلاصه حافظه و علل فراموشی روان شناسی به معرفی انواع حافظه می‌پردازیم.
حافظه حسی
اطلاعات پیرامون ما ابتدا از طریق گیرنده‌های حسی (چشم، گوش و …) دریافت می‌شوند. سپس در مدت کم‌تر از یک ثانیه، اثری آن در حافظه حسی ما نمی‌ماند. با این‌که حجم ردهای حسی زیادند اما مدت ذخیره‌سازی آن‌ها بسیار کوتاه است. در نتیجه، حافظه حسی با رمزگردانی حسی و ظرفیت نامحدود می‌تواند حدود نیم ثانیه اطلاعات را بازیابی نماید.
حافظه کوتاه مدت
حافظه کوتاه مدت، حافظه‌ای است که با رمزگردانی حسی همراه با توجه و ظرفیت 7 الی 9 ماده می‌تواند به مدت چند دقیقه اطلاعات را بازیابی کند. پس از این مدت، اطلاعات محو می‌شوند. مهم‌ترین دلیل فراموشی اطلاعات در حافظه کوتاه مدت، محو شدن مواد اطلاعاتی حافظه به دلیل گذشت زمان یا جایگزینی مواد اطلاعاتی یا موارد جدید است.
حافظه کاری
حافظه‌ای است که به سایر اجزای شناخت، خدمت رسانی می‌کند و این حافظه میز کار همه اجزای شناخت به شمار می‌آید. حافظه کاری دو وظیفه‌ی مهم دارد. این حافظه مطالبی که به مدت کوتاهی لازم داریم را ذخیره (حافظه کوتاه مدت) و فضای کار را برای فعالیت‌های ذهن فراهم می‌کند. در این صورت اطلاعات نیاز به ذخیره سازی در حافظه جدیدی به نام حافظه بلند مدت دارند.
حافظه بلند مدت
حافظه بلند مدت، حافظه‌ای است که با رمزگردانی عمدتا معنایی، با ظرفیت نامحدود از چند دقیقه تا پایان عمر می‌تواند اطلاعات را در خود ذخیره نماید. از این رو با توجه به نوع اطلاعات، حافظه به دو نوع حافظه رویدادی و حافظه معنایی تقسیم می‌شود. در حافظه معنایی دانش عمومی ذخیره می‌شود و در حافظه رویدادی، تجربه‌های شخصی در زمان و مکان مشخص ذخیره می‌گردد. با مشاهده ویدیوهای آموزشی روان شناسی یازدهم انسانی مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم این درس آشنا شوید.
خطاهای حافظه
در درس حافظه و علل فراموشی، یکی از عوامل موثر در ایجاد فراموشی، خطاهای حافظه معرفی شده است. افراد می‌توانند با حذف کردن بعضی اطلاعات یا با اضافه کردن آن‌ها در حافظه، با بیان خاطرات نادرست سبب شکل گرفتن حافظه کاذب شوند.
عوامل ایجاد فراموشی
عواملی که در ایجاد فراموشی موثرند شامل موارد زیر می‌شوند:
گذشت زمان
اولین عامل در ایجاد فراموشی، گذشت زمان است. بیشترین فراموشی در ساعات نخست بعد از یادگیری خواهد بود. به همین دلیل در هشت ساعت اول بهتر است مرور را انجام دهید. با مشاهده‌ی ویدیو آموزشی درس حافظه و علل فراموشی روان شناسی مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم این درس به روشی جذاب آشنا شوید.
تداخل اطلاعات
جلوگیری از تداخل اطلاعات و استراحت در یادگیری در به خاطر سپردن، نقش مهمی ایفا می‌نماید.
عوامل عاطفی
پژوهش‌ها در مورد حافظه نشان می‌دهد که اگر افراد به موضوعی علاقه مند باشند، آن را کامل به خاطر می‌سپارند. به عنوان مثال افراد می‌توانند نام هنرپیشه یا فوتبالیست مورد علاقه خود را به راحتی رمزگردانی، اندوزش و بازیابی کنند.
با آموزش ویدیویی حافظه و علل فراموشی روان شناسی مدرسه مجازی آی نو می‌توانید این بخش از درس را به روشی جذاب بیاموزید.
عدم رمزگردانی
با توجه به محیط پیرامون می‌توان بسیاری از چیز‌ها را به خاطر سپرد. این توجه به معنی رمز گردانی است. اگر از تعداد پله‌های ساختمان مسکونی خود اطلاع ندارید به دلیل عدم رمزگردانی آن‌ها است. در واقع با توجه به تعداد می‌توانید آن‌ها را به خاطر بسپارید.
مشکلات مربوط به نشانه های بازیابی
داشتن نشانه‌های کافی و صحیح برای بازیابی اطلاعات از حافظه، کمک بزرگی در یادآوری دارد. این نشانه‌ها به دو گروه بیرونی و درونی تقسیم می‌شوند. نشانه‌های درونی به معنی نشانه‌های معنایی و نشانه‌های بیرونی به معنی نشانه‌های حسی و غیر معنایی معروف هستند
چگونه مطالعه کنیم تا حافظه بهتری داشته باشیم؟
از مهم‌ترین نکات حافظه و علل فراموشی روان شناسی، معرفی توصیه‌هایی برای مطالعه‌ی صحیح است. این توصیه‌ها عبارتند از:
- اهمیت مطلب را بیان کنید. این کار سبب می‌شود حافظه‌ی شما پذیرای اطلاعات جدید شود.
- از هم‌زمانی چند فعالیت (توجه ناقص)، پرهیز نمایید. وقتی هم‌زمان چند موضوع را به حافظه می‌سپاریم، حاصل آن شکل گیری حافظه‌ی ضعیف است.
- از مرور کارآمد و مناسب استفاده نمایید. در مرور، هر با از خودتان بپرسید این بار چه مفهوم جدیدی را دریافتم که در دفعات گذشته به آن دقت نداشتم.
- با کاهش فاصله‌ی زمانی بین یادگیری یک مطلب و یادآوری آن، اثر گذشت زمان را در یادگیری کنترل نمایید. پس از یادگیری باید حداقل در فاصله‌ی شش یا هفت ساعت، مفاهیم را مرور کنید.
- با یادگیری عمیق به کنترل و کاهش اثر تداخل مطالب بپردازید. برای این کار باید سعی کنید واژگان را با معنی آن‌ها، به خاطر بسپارید.
- برای کنترل اثر تداخل، از یادگیری با استراحت استفاده کنید. در غیر این صورت یادگیری جدید مانع از یادآوری قبلی می‌شود.
- ساماندهی مطالب در واقع به معنای نظم بخشی و قفسه بندی اطلاعات است. با این روش می‌توان مطالب بسیاری را به حافظه سپرد.
- استفاده از رمزگردانی معنادار هم روش مناسبی برای به حافظه سپردن مطالب است. در این روش می‌توانید اطلاعات را به صورت رمز‌های کوتاه در آورده و آن‌ها را به خاطر بسپارید.
- با مطالعه چند حسی می‌توان مطالعه‌ی موثرتری داشت. به عنوان مثال برای به خاطر سپردن محصولات کشاورزی کشور پاکستان می‌توانید کمی پنبه و برنج را در کنار کتاب قرار دهید.
- روش پس خبا، عبارت است از پیش‌خوانی، سوال کردن، خواندن، به خود پس دادن و آزمون. همواره از این روش استفاده کنید.
- استفاده از چند روش حرکتی مانند راه رفتن، یادداشت برداری، برجسته کردن مفاهیم، خلاصه نویسی، رسم نمودار و… اثر بسیار خوبی در مطالعه‌ی موثر دارد.
- از بسط معنایی استفاده نمایید. برای هر واژه و معنای آن مثال‌های متعددی بزنید. در این صورت مطالب قبلی نیز با یادگیری جدید مرور می‌شوند.
- توسط تمایز بخشی، یا برجسته کردن تفاوت‌های دو مفهوم به لحاظ ظاهری و معنایی، می‌توان مطالعه‌ی موثرتری داشت.
- با برگردان مطالب به زبان خودتان، یادگیری بهتر انجام می‌شود.
- با شرکت در آزمون مکرر قادر خواهید بود مطالب را در موقع لزوم بازیابی نمایید. با قرار گرفتن در معرض آزمون بیشتر، نشانه‌های بازیابی (اثر آزمون) بیشتری کسب می‌شود.
با مشاهده‌ی ویدیو آموزشی حافظه و علل فراموشی روان شناسی مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم امتحانی این درس آشنا شوید. همچنین هیچ محدودیتی برای تماشای این ویدیوها برای شما وجود ندارد و شما می‌توانید در هر ساعتی از شبانه‌روز، از هر مکانی با اتصال به اینترنت از طریق یک گوشی هوشمند، تبلت یا لپ‌تاپ، ویدیو آموزشی درس حافظه و علل فراموشی روان شناسی را تماشا کنید.
