صفر تا صد حرکت بر خط راست فیزیک ۳
فیزیک برای دانش آموزان گروه ریاضی درسی بسیار مهم است و لازم است روی تمامی مطالب آن تسلط خوبی داشته باشند. دانش آموزان پایه دوازدهم با حرکت بر خط راست فیزیک ۳ این درس را آغاز می‌کنند و یادگیری مطالب این فصل پیش نیازی برای فصول بعدی است. مباحث مختلفی در این فصل بیان شده که در ادامه به بررسی آنها پرداخته‌ایم.
فهرست مباحث فصل اول: حرکت بر خط راست
در درس حرکت بر خط راست کتاب فیزیک ۳ مباحث مختلفی بیان شده است و هر مبحث مقدمه‌ای بر مبحث بعدی است. این مباحث به شرح زیر هستند.
- شناخت حرکت
- حرکت با سرعت ثابت
- حرکت با شتاب ثابت
- سقوط آزاد
شناخت حرکت اولین و مهم‌ترین بحث در این درس است و به واسطه آن شما می‌توانید نوع حرکت را تشخیص دهید و به دنبال آن راه‌حل مناسب برای پاسخ دهی به سوال را بیابید.
بخش اول: شناخت حرکت
در هنگام آموزش حرکت بر خط راست مدرس زمان زیادی را برای تعریف‌های اولیه و انتقال درست آنها به دانش آموزان در نظر می‌گیرد. زیرا این مفاهیم پایه‌ای، اساس ادامه مطالب این بخش هستند. خوشبختانه درس فیزیک با فعالیت روزانه بشر همراه است و می‌توان همواره مثال‌هایی را از دنیای واقعی برای آن در نظر گرفت.
در مبحث حرکت بر خط راست فیزیک ۳، مطالب زیر مورد آموزش قرار می‌گیرد.
- مسافت و جابجایی
- تعیین سرعت متوسط به کمک نمودار مکان-زمان
- محاسبه سرعت لحظه‌ای
در کتاب فیزیک دوازدهم مبحث بردار جابجایی با نمونه سوالات مختلف توضیح داده شده است. بردار جابجایی خط مستقیمی است که مبدا را به مقصد وصل می‌کند. تمرین و فعالیت‌های کتاب درسی در این بخش جنبه آموزشی دارد، بنابراین هرگز با بی توجهی از روی آنها رد نشوید.
سرعت متوسط
سرعت متوسط نیز از دیگر مباحث حرکت بر خط راست فیزیک ۳ است و براساس بردار جابجایی و زمان طی کردن مسیر، محاسبه می‌شود. سرعت متوسط کمیتی برداری است و یکای SI آن متر بر ثانیه است. سرعت متوسط را می‌توان از روی نمودار مکان- زمان نیز محاسبه کرد.
برای محاسبه سرعت متوسط با نمودار مکان زمان لازم است شیب پاره خط رسم شده روی نمودار را محاسبه کنید. نقطه a روی پاره خط، زمان و مکان شروع را نشان می‌دهد و نقطه b زمان و مکان پایان را نشان می‌دهد.
سرعت لحظه ای
سرعت لحظه‌ای یا تندی لحظه‌ای هم یکی دیگر از مباحثی است که در تدریس حرکت بر خط راست فیزیک ۳ با آن روبرو می‌شوید. سرعت لحظه‌ای کمیتی برداری است و به جهت حرکت متحرک نیز اشاره می‌کند. به عنوان مثال زمانی که عقربه سرعت سنج خودرو عدد ۳۰ کیلومتر بر ساعت را نشان می‌دهد، در حال نمایش سرعت لحظه‌ای است.
تمرین ها و فعالیت های درس شناخت حرکت
بسیاری از نکات حرکت بر خط راست، سرعت متوسط، سرعت لحظه‌ای و دیگر مباحث درس شناخت حرکت در بین تمرین‌ها و فعالیت‌های کتاب درسی قرار گرفته است. برای یادگیری حرکت بر خط راست فیزیک ۳ حتما با مدرس خود همراه شوید و هنگام حل تمرین‌ها نکات مهم آن را یادداشت کنید.
بخش دوم: حرکت با سرعت ثابت
در بخش دوم حرکت بر خط راست فیزیک ۳، به مبحث حرکت با سرعت ثابت پرداخته می‌شود. حرکت با سرعت ثابت ساده‌ترین نوع حرکت است و تمامی پارامترهای حرکت در طول مسیر ثابت است. تمرینات صفحه ۱۴ کتاب درسی به این موضوع اشاره دارد.
بخش سوم: حرکت با شتاب ثابت
حرکت با شتاب ثابت نوع دیگری از حرکت است که در آن سرعت متحرکت با زمان تغییر می‌کند. هنگام مشاهده نمودار سرعت – زمان در حرکت با شتاب ثابت، شاهد شیبی یکسان هستیم. سرعت متوسط در هر بازه زمانی متغیر است و لازم است در بازه مشخص شده سرعت را محاسبه کرد.
در فصل حرکت بر خط راست فیزیک ۳ برای هر نوع حرکت مثال‌هایی در نظر گرفته شده تا دانش آموزان درک بهتری از این موضوع داشته باشند. یکی ازمثال‌های حرکت با شتاب ثابت، حرکت هواپیما در باند فرودگاه است. هواپیما از حالت سکون با شتابی ثابت شروع به حرکت می‌کند و در نقطه‌ای از زمین جدا می‌شود.
درک مبحث جابجایی در حرکت با شتاب ثابت نیاز به انتقال ساده مطلب توسط مدرس و حل تمرین دارد. برای یادگیری این مبحث شما می‌توانید از آموزش ویدیویی حرکت بر خط راست مدرسه آی نو استفاده کنید و بخش شتاب ثابت را انتخاب و چند بار مشاهده کنید.
همچنین تمرینات کتاب را همراه با مدرس حل کنید تا درک بهتری پیدا کنید.
بخش چهارم: سقوط آزاد
در آخرین بخش حرکت بر خط راست فیزیک ۳ به بحث سقوط آزاد پرداخته شده است. سقوط آزاد نسبت به سه مبحث قبلی پیچیدگی‌های بیشتری دارد. برای درک این مطلب شما می‌توانید چند تمرین ساده را انجام دهید.
در ابتدا کاغذی را به سمت زمین رها کنید. این کار را با توپ کوچک و بزرگ تکرار کنید. همچنین اجسام سنگین‌تر را هم امتحان کنید. همان طور که مشاهده می‌کنید زمان و شتاب حرکت اجسام مختلف از ارتفاعی یکسان تا لحظه برخورد به زمین متفاوت است.
مثال‌های متعددی در کتاب درسی آمده است و در هر مثال یک نکته جدید وجود دارد. برای یادگیری بهتر این مبحث، بعد از تدریس مدرس، نگاهی به ویدیو آموزشی حرکت بر خط راست مبحث سقوط آزاد مدرسه مجازی آی نو بیندازید و سپس به حل تمرین‌های این فصل بپردازید.
نکات تکمیلی برای یادگیری حرکت بر خط راست فیزیک ۳
یادگیری مطالب فیزیک کمی دشوار است و علت این سختی به دلیل به خاطر سپردن نکات متعدد است. بنابراین شما می‌توانید با تهیه خلاصه حرکت بر خط راست و یک جزوه دست نویس این نکات را به همراه داشته باشید و تا زمانی که تسلط کامل بر آنها پیدا نکردید این جزوه را مرور کنید.
به یاد داشته باشید که پرسش ها و مسئله های فصل حرکت بر خط راست فیزیک ۳ که در بین مباحث درسی و آخر فصل آمده دارای نکات فراوانی است و حل آنها به درک بهتر مطلب کمک می‌کند.
