آموزش نحوه دوست یابی در مدرسه به کودکان
یکی از مهم‌ترین مسائل در ارتباط با فرزندان، دوست یابی در مدرسه است. انسان در یک جامعه‌ی بزرگ زندگی می‌کند و بدون حضور دیگران و ارتباط داشتن با آنها نمی‌تواند به زندگی خود ادامه دهد. یکی از مشکلات اصلی امروزه‌ی جوامع، احساس تنهایی است. احساسی که از دوران کودکی ایجاد می‌شود و اگر رفع نشود، در آینده مشکلات بسیاری را پدید می‌آورد.
بهترین زمان برای شروع آموزش مهارت‌های زندگی، کودکی است و اولین جامعه‌ی بزرگی که کودک در آن وارد می‌شود، مدرسه است. بنابراین لازم است مهارت دوست یابی در مدرسه را به کودکمان آموزش دهیم و مهارت‌های ارتباطی او را بهبود بخشیم.
هنگامی کودک وارد مدرسه می‌شود با دو چالش بزرگ روبه‌رو خواهد شد. چالش اول برقراری ارتباط با کودکان و همکلاسی‌هایش است و چالش دوم یادگیری درس خواهد بود. اگر کودک دچار مشکلات دوست یابی شود، به دنبال آن دچار افت تحصیلی، افسردگی و گوشه گیری می‌شود. البته کودکان خود برای رفع این مشکل قدم برمی‌دارند و از والدین خود می‌پرسند، «چگونه در مدرسه دوست پیدا کنیم؟» اگر کودکتان این سوال را از شما پرسید بهتر است به او توجه ویژه‌ای کنید و با صبر و حوصله به او مهارت دوست یابی در مدرسه را آموزش دهید.
تعریف مهارت دوست یابی
قبل از آنکه به آموزش دوست یابی در مدرسه بپردازیم، بهتر است به یک تعریف درست از این مهارت برسیم. مهارت دوست یابی یک مهارت بسیار ارزشمند و مهم است و تنها مربوط به دوران مدرسه نمی‌شود، بلکه افرادی که در کودکی به خوبی این مهارت را یاد گرفته‌اند در آینده شبکه‌های ارتباطی قوی‌تری دارند.
این مهارت شامل توانایی درک طرف مقابل و تعامل برای برقراری ارتباط و ایجاد رابطه‌ی مثبت با دیگران است و فرد می‌تواند روابط موثر و قوی با دیگران برقرار کند. مهارت دوست یابی خود چند مهارت دیگر را در بر می‌گیرد. از جمله‌ی این مهارت‌ها می‌توان به مهارت گوش دادن فعال، ابزار احساس و به اشتراک گذاشتن احساسات با دیگران، بیان نگرش و طرز تفکر و بیان نیازها اشاره کرد.
بهترین زمان برای آموزش مهارت دوست یابی
اولین محیطی که کودک در آن قرار می‌گیرد، خانواده است و بعد از آن در سال‌های نخستین زندگی خود در جوامع کوچک و برای مدت کوتاهی حضور پیدا می‌کند. بنابراین اصلی‌ترین جمعی که کودک برای زمان طولانی و بدون حضور اعضای خانواده در آن قرار می‌گیرد، مدرسه است. البته این امر به معنای آن نیست که مهارت دوست یابی را باید بعد از ورود او به مدرسه آغاز کرد. بلکه دقیقا شما باید قبل از ورود کودک به مدرسه اقدام به آموزش مهارت دوست یابی در مدرسه کنید.
این آموزش‌ها از همان زمانی که کودک خود را به عنوان یک شخصیت مستقل پذیرفته و شروع به حرف زدن و راه رفتن کرده است، آغاز می‌شود و قبل از ورود به مدرسه به صورت یکپارچه به کودک یادآوری می‌شود. اگر کودک شما کمی خجالتی است و در برقراری ارتباط ضعیف عمل می‌کند باید زمان بیشتری را برای او بگذارید و روی این مهارت بیشتر کار کنید.
مهارت‌های لازم برای پیدا کردن دوست در مدرسه
هر فرد منحصر به فرد است و هنگام برقراری یک رابطه به شکل خاص عمل می‌کند. بنابراین نمی‌توان یک راه را به عنوان بهترین روش دوست یابی در مدرسه بیان کرد. بلکه باید قوانین را بشناسید و مطابق با شرایط، آنها را به کار گیرید. داشتن برخی از مهارت‌ها می‌تواند به کودک کمک کند تا راحت‌تر و سریع‌تر با دیگران ارتباط برقرار کند. از جمله‌ی این مهارت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
مهارت اول: مهارت گوش دادن فعال
یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها و ویژگی‌ها گوش دادن است. کودک باید بتواند به صحبت‌های همکلاسی، دوست و خانواده‌ی خود گوش دهد و مفهوم جمله را درک کند. گوش دادن فعال به معنای شنیدن کامل کلمات، درک بیان طرف مقابل، صبر برای تمام شدن حرف طرف مقابل و درک شرایط عاطفی او است. در نهایت شخص شنونده باید واکنش مناسب بدهد تا ارتباط قوی‌تر شود.
مهارت دوم: بیان احساسات
کودک باید بتواند نیاز و احساس خود را بیان کند. اگر فرزند شما ناراحت و عصبی شده، باید بتواند با احترام و به درستی این موضوع را بیان کند. اگر کودک نتواند احساس خود را بیان نماید به سمت راه‌های ناسالم مانند پرخاشگری می‌رود و به این صورت امکان برقراری ارتباط و پیدا کردن دوست را از دست می‌دهد.
پرخاشگری خود دلایل مختلفی دارد و یکی از آنها ناتوانی در بیان احساس است. پرخاشگری می‌تواند به دلیل اضطراب و استرس ایجاد شود. به خصوص استرس امتحان می‌تواند در این امر موثر باشد. در هر صورت در زمان بروز چنین رفتاری بهتر است با مشاوران کودک صحبت کنید.
مهارت سوم: صحبت کردن با احترام
هیچ کس دوست ندارد به او بی احترامی شود و از این رو اگر کودک شما همکلاسی‌های خود را با لحن بدی صدا کند، آنها را مسخره نماید و به هر نوعی به آنها بی احترامی کند، تنها خواهد ماند. به همین دلیل لازم است به کودکتان یاد دهید به تمام نظرات و افراد احترام بگذارد و همچنین در صحبت کردن از بهترین واژه‌‌ها استفاده کند.
مهارت چهارم: کنترل احساسات
یکی از مهارت‌هایی که هر فردی باید آن را یاد بگیرد، کنترل احساسات است. کنترل احساس به معنی عدم ابزار آن نیست و این دو با هم تفاوت بسیار دارند. کودک باید احساسات خود را بشناسد و آنها را کنترل کند و از روی هیجان و احساس عمل نکند. کودکان حساس و زودرنج بیشتر از دیگر کودکان دچار مشکل در ارتباط گیری می‌شوند و آسیب‌های عمیقی می‌خورند. کودک باید بتواند عصبانیت و ناراحتی خود را کنترل کند. همچنین او نباید با هر حرف و عملکردی به هم بریزد.
مهارت پنجم: بخشیدن اشتباهات دیگران
یکی از مهارت‌های بسیار مهم که در دل مهارت دوست یابی در مدرسه جای می‌گیرد، بخشیدن و چشم پوشی از اشتباهات دیگران است. مشکل و اختلاف در هر رابطه‌ای پیش می‌آید و در دوران کودکی به دلیل بالا بودن و کنترل محدود احساسات، بیشتر نشان داده می‌شود. کودک باید بتواند دوستان و همکلاسی‌های خود را ببخشد تا دوستی آنها ادامه دار شود. البته باید اعتدال را در نظر گرفت و همچنین فردی که رفتار اشتباهی داشته با عذرخواهی پیش قدم شود.
مهارت ششم: عذرخواهی کردن
در بین مهارت‌های دوست یابی در مدرسه، مهارت عذرخواهی کردن هم جای دارد. اگر کودک در ارتباط خود دچار اشتباهی شده، ابتدا باید متوجه اشتباه خود شود و آن را بپذیرد. سپس لازم است جهت جبران اشتباه اقدامی مناسب انجام دهد. در بیشتر مواقع، عذرخواهی کردن بهترین اقدام است و موجب عمیق‌تر شدن روابط دوستی می‌شود.
روش‌های آموزش یافتن دوست در مدرسه
آموزش مهارت دوست یابی بیشتر از همه به عهده‌ی والدین است و بعد از والدین، معلمان و مشاوران مدرسه هم نقش پررنگی دارند. اگر به دنبال راهی برای آموزش مهارت دوست یابی در مدرسه به کودکتان هستید لازم است کارهای زیر را انجام دهید.
ایجاد محیطی امن و دوستانه در خانه
خانواده اولین محیطی است که کودک در آن قرار می‌گیرد و تاثیر بسیاری روی او دارد. نحوه‌ی ارتباط اعضای خانواده با با کودک دیدگاه او را نسبت به ارتباط با دیگران شکل می‌دهد. بنابراین اگر رابطه‌ی دوستانه‌ای بین اعضای خانواده شما و فرزندتان برقرار است، او در مهارت دوست یابی در مدرسه موفق خواهد بود.
حضور کودک در موقعیت‌های اجتماعی
به کودک اجازه دهید در جمع‌های مختلف حاضر شود و حضور خود را بیان کند. البته کودک نباید رها شود و نیاز است والدین هم در کنار او حضور داشته باشند. به عنوان مثال هنگام خرید کردن بهتر است اجازه دهید کودکان صحبت کند و آنچه می‌خواهد را بگوید.
حضور در بازی‌های جمعی
قبل از ورود به مدرسه باید شرایطی را فراهم کنید که کودک در بازی‌های جمعی حاضر شود و بتواند با دیگران ارتباط‌هایی کوتاه مدت برقرار کند. هنگام بازی کردن، هدف برنده شدن در مسابقه نیست بلکه هدف لذت بردن و ارتباط برقرار کردن با دیگر افراد همسن است.
صحبت کردن درباره رفتارهای سالم و ناسالم
کودک باید رفتارهای سالم و ناسالم در هنگام برقراری ارتباط با دیگران را بشناسد. این مسئولیت بر عهده‌ی والدین است تا درباره‌ی رفتارها با کودک صحبت کنند. به عنوان مثال داد زدن، پرخاشگری، هل دادن، گرفتن وسایل دیگران به زور، دروغ گفتن و بی احترامی از جمله رفتارهای ناسالم است. فرقی ندارد کودک شما در کدام طرف قرار دارد، رفتار ناسالم داشته یا در مقابل رفتار ناسالم دیگران قرار گرفته است، در هر دو صورت نیاز است در آرامش با او صحبت شود.
درک تفاوت کودکان با هم
هر یک از کودکان رفتارهای مخصوص به خود را دارند و ویژگی‌های رفتاری و شخصیتی و جسمی آنها متفاوت است. کودک باید یاد بگیرد که همه مثل هم نیستند و لازم است شرایط دیگران را هم در نظر بگیرد.
مسئولیت آموزش دوست یابی دانش آموزان بر عهده‌ی کیست؟
مهارت دوست یابی در مدرسه از جمله مهارت‌های بسیار مهم است و تاثیر بسیاری در آينده‌ی کودک دارد. مسئولیت آموزش این مهارت به عهده‌ی والدین و مدرسه است. رفیق بازی و پیدا کردن دوستی صمیمی بسیار ارزشمند است و کودک یاد می‌گیرد چطور بتواند احساسات خود را کنترل کند، آنها را به درستی بیان نماید و خودخواه نباشد. در کنار مواردی که در بالا بیان شد شما می‌توانید از ویدیو‌های آموزشی و انیمیشن‌ها هم استفاده کنید. همچنین اگر کودک شما دارای مشکل جدی است پیشنهاد می‌شود از مشاوران کودک کمک بگیرید تا مسیر رشد و تعالی کودکتان هموارتر شود.
