از آموزش تا یادگیری کیهان زادگاه الفبای هستی شیمی ۱
دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم با برای اولین بار با درس شیمی آشنا می‌شوند. شیمی دهم با کیهان زادگاه الفبای هستی شیمی ۱ آغاز می‌شود و ذهن کنجکاو دانش‌آموزان را به سمت نحوه خلقت محیط اطراف می‌برد. به راستی جهان هستی چگونه پدید آمده است؟ تا قبل از سال دهم، مطالب شیمی در قالب کتاب علوم تعریف شده اما در متوسطه دوم نگاهی تخصصی‌تر به این درس می‌شود.
نگاهی به مطالب و موضوعات فصل اول شیمی دهم
نحوه پدید آمدن جهان هستی و همچنین مطالعه نجوم و شناخت آسمان و ستارگان، یکی از مباحث جذاب برای بشر است. در فصل اول: کیهان زادگاه الفبای هستی شیمی ۱ سعی شده تا دانش‌آموزان با پدیده‌های جهان هستی و دنیای ستارگان آشنا شوند. در این فصل مطالب و سرفصل‌های زیر ارائه شده است.
عنصرها چگونه پدید آمده اند؟
اولین موضوعی که در فصل اول شیمی دهم مورد توجه قرار گرفته است، نحوه پدید آمدن عناصر است. عناصر اولین و اصلی‌ترین مواد سازنده جهان هستی هستند. میزان عناصر در هر یک از سیارات متفاوت است و دانشمندان هم از طریق همین عناصر پی می‌برند که یک قطعه سنگ، متعلق به زمین است یا از سیاره دیگری آمده است.
در درس کیهان زادگاه الفبای هستی کتاب شیمی ۱ با مهبانگ آشنا می‌شوید و درمی‌یابید کیهان از یک انفجار بزرگ پدید آمده است و بعد از انفجار بزرگ، ذرات اتم به همراه هیدروژن و هلیم تشکیل شده‌اند.
آیا همه اتم های یک عنصر پایدارند؟
میزان پایداری عناصر اهمیت بالایی دارد و تحقیقات نشان می‌دهد در یک عنصر معین، اتم‌های سازنده جرم یکسانی ندارند. سپس با ایزوتوپ‌ها و درصد فراوانی آنها آشنا می‌شوید.
تکنسیم
تکنسیم اولین عنصر ساخت بشر است و در راکتورهای هسته‌ای ساخته شده است. از این رادیو ایزوتوپ در تصویربرداری پزشکی استفاده می‌شود.
طبقه بندی عناصر
یکی از مباحث مهم در درس کیهان زادگاه الفبای هستی شیمی ۱، طبقه بندی عناصر است. این مهارت پایه‌ای برای بررسی و تحلیل اطلاعات و یافته‌ها است. شیمی‌دان‌ها عناصر شناخته شده را بر اساس معیار و ملاک مشخصی طبقه بندی کرده‌اند و این طبقه بندی با عنوان جدول دوره‌ای عناصر شناخته می‌شود.
شناخت نکات جدول تناوبی و تعریف هر یک از نماد‌های آن اهمیت بالایی دارد و در آموزش کیهان زادگاه الفبای هستی شیمی ۱ مدرس زمان زیادی را برای آموزش این مفهوم پایه‌ای و اساسی در نظر می‌گیرد.
جرم اتمی عنصرها
بعد از آنکه با عناصر، نحوه پدید آمدن و طبقه بندی آنها آشنا شدید، به سراغ نحوه محاسبه جرم اتمی آنها می‌رویم. اتم بسیار کوچک است و نمی‌توان به راحتی و با هر وزنه‌ای آن را اندازه گیری کرد. به این منظور دانشمندان برای محاسبه جرم اتم از تناسب ۱/۱۲ جرم ایزوتوپ کربن ۱۲ استفاده می‌کنند.
محاسبه جرم اتمی با نکات مختلفی همراه است و بهتر است در زمان تدریس، نکات کیهان زادگاه الفبای هستی شیمی ۱ را به طور مجزا در حاشیه کتاب شیمی دهم یا دفتر بنویسید تا هنگام مرور مطالب به نکات گفته شده هم دسترسی داشته باشید.
شمارش ذره ها از روی جرم آنها
آیا می‌توان تعداد دانه‌های یک لیوان برنج را شمرد؟ یک گونی برنج را چطور؟ به حتم شمارش دانه‌های زیر مانند برنج کار بسیار دشوار و به نوعی غیر ممکن است. اما می‌توان با محاسبه جرم آنها تعداد را تخمین زد.
نور کلید شناخت جهان
در این بخش شما با انواع نورها و گستره مرئی آشنا می‌شوید و درمی‌یابید که از نور می‌توان اطلاعات زیادی را به دست آورد. با رنگ و نور یک جسم می‌توان دمای آن را هم محاسبه کرد و این ویژگی برای بررسی ویژگی‌های ستارگان و خورشید بسیار کاربردی است.
نشر نور و طیف نشری
در زندگی روزانه ما از نور هم استفاده بسیاری می‌شود، از جمله آن می‌توان به آتش بازی اشاره کرد. در تدریس کیهان زادگاه الفبای هستی شیمی ۱ مثال‌های مختلفی زده می‌شود تا نگاه عمیق‌تری نسبت به نور پیدا کنیم.
ساختار اتم
یکی از مباحث چالش برانگیز فصل کیهان زادگاه الفبای هستی، ساختار اتم است. در این بخش با عدد کوانتومی اصلی، کوانتومی بودن داد و ستد انرژی، انرژی معین و کافی، مدل کوانتومی اتم، اتم‌های پایه و برانگیخته آشنا می‌شوید.
یادگیری این بخش از درس با وجود حجم زیاد مطالب آن نیاز به مرور دارد و اگر در درک آن با مشکل همراه شده‌اید می‌توانید از آموزش ویدیویی کیهان زادگاه الفبای هستی شیمی ۱ استفاده کنید و بارها تدریس معلم را تکرار کنید تا درک کافی از مطلب را به دست آورید.
توزیع الکترون ها در لایه ها و زیرلایه ها
الکترون در لایه‌های مختلف اتم با نظمی خاص چیده شده‌اند و تعداد آنها در هر زیر لایه متفاوت است. قوانین ثابت و مشخصی برای حداکثر گنجایش هر زیرلایه تعریف شده است و در این بخش با این قوانین آشنا می‌شوید.
آرایش الکترونی اتم
حال که با ساختار اتم و نحوه توزیع الکترون‌ها در زیرلایه‌ها آشنا شده‌اید، به سراغ آرایش الکترونی اتم می‌رویم. ویژگی هر اتم می‌تواند بر روی آرایش الکترونی آن اثر بگذارد. اگر در این بخش کمی گیج شده‌اید، بهتر است ابتدا مطالب قبلی را به خوبی درک کنید. استفاده از ویدیو آموزشی کیهان زادگاه الفبای هستی شیمی ۱ بهترین راهکار برای مرور و یادگیری مباحث ذکر شده است. در ادامه شما با مباحث زیر نیز در این فصل آشنا می‌شوید.
- ساختار اتم و رفتار آن
- تبدیل اتم‌ها به یون
- تبدیل اتم‌ها به مولکول
در فصل یک، کیهان زادگاه الفبای هستی شیمی ۱، نگاهی کامل به اتم‌ها شده‌است و دانش‌آموزان باید بر تمامی مطالب این بخش تسلط کافی داشته باشند. تمرین‌های مختلفی هم در طول درس و هم در پایان درس تعریف شده است و حل کردن آنها می‌تواند به یادگیری بهتر کمک کند.
خلاصه نویسی راهی برای یادگیری
برای آنکه مطالب این فصل از کتاب شیمی دهم را بیاموزید، می‌توانید از ویدیو‌های آموزشی استفاده کنید. همچنین هنگام تدریس، نکات مهم را یادداشت کنید. در زمان مرور کردن نکات و مطالب کتاب را خلاصه نویسی کنید. داشتن خلاصه کیهان زادگاه الفبای هستی شیمی ۱ در زمان مرور و حل تمرین به شما کمک بسیاری می‌کند.
