باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱
در مقدمه‌ی درس سوم: باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱ می‌خوانیم که علم باستان شناسی توانسته است در مطالعه‌ی گذشته‌ی بشر نقش موثری داشته باشد. در باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱، به بررسی مراحل کار باستان شناسان خواهیم پرداخت و از طرفی در رابطه با تعیین سن آثار باستانی و درباره‌ی موزه‌ها به عنوان گنجینه‌های آثار باستانی صحبت خواهیم کرد. اما قبل از آن بهتر است به این سوال پاسخ دهیم که اصلا باستان شناسی به چه معناست؟
باستان شناسی چیست؟
مطابق تعریف کتاب درسی «باستان شناسی، علمی است که آثار باستانی و تاریخی را به منظور شناخت فرهنگ و شیوه‌ی زندگی انسان‌ها و جوامع گذشته، بررسی می‌کند». به این ترتیب باستان شناس به فردی گفته می‌شود که بر اساس آثار به جای مانده از انسان‌ها، گذشته‌ی بشریت و جامعه (به خصوص تغییرات فرهنگی آن‌ها در طول زمان) را بررسی و تحلیل می‌نماید.
مکان باستانی
در ادامه‌ی درس باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱ در رابطه با مکان باستانی اطلاعاتی کسب می‌کنیم. مکان یا محوطه‌ی باستانی نیز به فضا‌هایی گفته می‌شود که باستان شناسان در آن مناطق، آثار باستانی و تاریخی را مطالعه و در برخی از موارد، کشف می‌کنند. این مکان‌ها ممکن است از نظر وسعت و شکل متفاوت باشند. گورستان‌ها، غار‌ها و آرامگاه‌ها نیز از مکان‌های باستانی هستند که بسیار مورد توجه باستان شناسان قرار می‌گیرند.
آثار باستانی
آثار باستانی و تاریخی نیز به تمامی ابزار‌ها، اشیا، مکان‌ها و بنا‌هایی گفته می‌شود که به دست انسان ساخته شده و در نتیجه‌ی اندیشه‌ی او می‌باشد.
اشیای استخراج شده از داخل گور‌های باستانی که در موزه‌ها به نمایش گذاشته شده‌اند نیز یکی از آثار موزه‌ای جذاب و پرطرفدار هستند. در واقع اشیای استخراج شده از گور‌ها و شیوه‌ی تدفین مردگان یا مصالح به کار رفته در آرامگاه‌ها از جمله اطلاعات بسیار ارزشمندی است که باستان شناسان می‌توانند درباره‌ی فرهنگ، نظام اجتماعی، باور‌ها، میزان پیشرفت‌های فنی و وضعیت اقتصادی مردم کسب کنند.
از جمله منابع ارزشمند به منظور مطالعه‌ی زندگی مردم در گذشته، نقاشی‌ها و اشیاء کشف شده از غار‌ها بوده است. از جمله آثار دیگر تاریخی می‌توان به نقش‌هایی اشاره نمود که بر سینه‌ی صخره‌ها و کوه‌ها کنده شده‌اند. شما می‌توانید سنگ نوشته‌ها، گوردخمه‌ها و نقش برجسته‌های متعددی را در بخش‌های مختلف کشور به خصوص در همدان، فارس و کرمانشاه مشاهده نمایید.
از جمله دیگر آثار باستانی می‌توانیم به تپه‌های باستانی اشاره کنیم. هنگامی که در دوره‌های زمانی مخلتف، مردم در یک مکان زندگی می‌کنند، به تدریج چند لایه‌ی باستانی روی همدیگر قرار گرفته و تپه‌های باستانی را ایجاد می‌کنند.
با آموزش ویدیویی باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱ مدرسه مجازی آی نو می‌توانید این درس را به شیوه‌ای جذاب بیاموزید.
مراحل کار باستان شناسان
در ادامه‌ی ارائه‌ی نکات باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱، به مراحل کار باستان شناسان خواهیم پرداخت. کار باستان شناسان در سه مرحله‌ی شناسایی و کشف، حفاری و استخراج و تنظیم اطلاعات خلاصه می‌شود.
شناسایی و کشف
باستان شناسان در نخستیم گام، به شناسایی و کشف مکان‌های باستانی و تاریخی می‌پردازند. برخی از این آثار مانند طاق بستان یا تخت جمشید روی سطح زمین قرار دارند و بنابراین می‌توان آن‌ها را به راحتی شناسایی نمود اما بخش گسترده‌ای از آثار باستانی در زیر خاک یا اعماق دریا‌ها و رودخانه‌ها وجود دارند.
برای این که باستان شناسان بتوانند آثار تاریخی و باستانی را کشف کنند، ضمن این که باید به کتاب‌های تاریخی، سفرنامه‌ها و … مراجعه نمایند، باید از فناوری‌های جدید مانند رادارها، پهپاد‌ها، تصاویر ماهواره‌ای، عکس‌های هوایی، روش‌های الکترومغناطیسی و سامانه اطلاعات جفرافیایی (GIS) استفاده نمایند.
البته در برخی از مواقع بعضی از آثار تاریخی به صورت کاملا اتفاقی کشف می‌شوند (مانند مردان نمکی در زنجان یا تمدن عظیم جیرفت در کرمان). برای یادگیری درس باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱ می‌توانید ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو را مشاهده کنید.
حفاری و استخراج
در کتاب تاریخ دهم بیان شده است که دومین گام در راستای باستان شناسی، حفاری است. حفاری با هدف استخراج و نمایان نمودن آثاری که در دل خاک قرار گرفته‌اند، انجام می‌گیرد. این مرحله بسیار حساس می‌باشد و نیازمند این است که فرد کارشناس، دقت فراوانی داشته باشد.
اگر باستان شناسان در حین حفاری و خاک برداری، با یک بنای تاریخی برخورد نمایند، در ابتدا نسبت به مشخص نمودن نقشه‌ی ان بنا اقدام می‌کنند. اگر باستان شناسان به شیئی برخورد نمایند در همان ابتدا از آن عکس می‌گیرند و تمامی مشخصات آن را به طور کامل ثبت می‌نمایند.
استخراج و تنظیم اطلاعات
در آخرین مرحله، باستان شناسان باید بنا یا آثار کشف شده را از نظر قدمت، مصالح و مواد به کار رفته در آن‌ها و همچنین از نظر کاربرد، مورد بررسی قرار می‌دهند. علاوه بر این، باستان شناسان سعی می‌کنند تا با مقایسه‌ی آثار در بازه‌های زمانی مختلف، روند پیشرفت در گذشتگان را بفهمند. از طرفی باستان شناسان سعی دارند که با مقایسه‌ی آثار و بنا‌های باستانی تمدن‌ها و سرزمین‌های مختلف، روابط مابین جوامع و تاثیرات اقتصادی و فرهنگی آن‌ها بر هم را بررسی نمایند.
با ویدیو آموزشی باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱ مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم امتحانی این درس آشنا شوید.
تعیین سن آثار باستانی
در ادامه‌ی تدریس باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱، به مبحث تعیین سن آثار باستانی می‌رسیم. باستان شناسان برای تاریخ گذاری و تعیین سن از روش‌های پیشرفته‌ی علمی مانند «رادیوکربن» و روش پیشرفته‌تری به نام «پتاسیم آرگون» استفاده می‌نمایند.
موزه ها؛ گنجینه های آثار باستانی
در آخرین بخش از درس باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱، در رابطه با موزه‌ها اطلاعاتی را کسب می‌نماییم. موزه‌ها به طور کلی محلی برای جمع‌آوری، نگهداری، نمایش، مطالعه و مرمت آثار باستانی است. از جمله بزرگ‌ترین موزه‌های کشور، موزه ایران باستان است که در آن، آثار ارزشمندی وجود دارد. از جمله مهم‌ترین موزه‌های جهانی می‌توانیم به موزه‌ی لوور در پاریس، موزه‌ی آرمیتاژ در سن پترز بورگ روسیه، موزه‌ی بریتانیا در لندن و موزه‌ی متروپولیتن در نیویورک اشاره کنیم.
با ویدیو آموزشی درس باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی کتاب تاریخ (۱) مدرسه مجازی آی نو می‌توانید این درس را به سادگی بیاموزید.
مزایای یادگیری تاریخ با آی نو
همان‌طور که می‌دانید راه‌های مختلفی برای آموزش باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱ وجود دارد. در مدرسه مجازی آی نو سعی ما بر این است تا بتوانیم با روشی جذاب و البته ساده، این درس را به دانش‌آموزان آموزش دهیم. به همین دلیل ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفته‌اند تا آن‌ها بتوانند صفر تا صد مطالب درسی را فرا بگیرند.
از جمله مهم‌ترین مزایای ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو این است که شما می‌توانید این فیلم‌های آموزشی را در هر ساعتی از شبانه‌روز مشاهده کنید. از طرف دیگر این امکان برای شما وجود خواهد داشت که از هر مکانی که به اینترنت متصل باشید با استفاده از یک گوشی هوشمند، ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو را مشاهده کنید.
یکی دیگر از مزایای این ویدیوهای آموزشی کیفیت ضبط بالا و حضور اساتید حرفه‌ای است. همچنین شما می‌توانید به راحتی خلاصه باستان شناسی در جست و جوی میراث فرهنگی تاریخ ۱ را در حین تماشا‌ی این ویدیو‌ها یادداشت کنید زیرا هیچ محدودیتی در رابطه با توقف در تماشا یا پخش مجدد ویدیو‌ها وجود ندارد.
