مروری بر درس جامعه و خانواده تاریخ ۱

آموزش درس جامعه و خانواده تاریخ ۱

در درس درس دوازدهم: جامعه و خانواده تاریخ ۱، به سراغ یکی از مهم‌ترین ارکان هر تمدن و کشور یعنی خانواده می‌رویم. در این درس ابتدا گروه‌ها و طبقات اجتماعی در دوره‌‌های مختلف را بررسی می‌کنیم و سپس در رابطه با خانواده، زنان و جشن و سوگواری صحبت خواهیم کرد.

گروه ها و طبقات اجتماعی

در اولین بخش از درس درس جامعه و خانواده تاریخ ۱، بیان شده که اقوام آریایی که به ایران مهاجرت کردند، از اقوام گوناگونی تشکیل شده بودند. آن‌ها از نظر زبان و تبار خویشاوند بودند و البته باور‌های دینی مشترکی هم داشتند. آن‌ها پس از این که در مناطق مختلف ایران، استقرار یافتند، همچنان پیوند‌های قبیله‌ای خود را حفظ کرده بودند.

هر قبیله از تعدادی طایفه تشکیل شده بود و هر طایفه هم متشکل از خانواده‌های بزرگ بود. علاوه بر این نوع از تقسیم بندی قبیله‌ای، روشی دیگر برای تقسیم بندی اجتماعی وجود داشت که در آن افراد جامعه در سه گروه جنگجویان، روحانیان و کشاورزان و شبانان قرار می‌گرفتند.

این سه گروه در ابتدا به نوعی هیچ برتری و امتیازی نسبت به هم نداشتند و فقط به نوعی از نظر حرفه‌ای افراد گروه‌بندی شده بودند. در ادامه‌ی درس تاریخ و تاریخ نگاری کتاب تاریخ (۱)، گروه‌ها و طبقات اجتماعی را در دوره‌های مختلف مورد بررسی قرار خواهیم داد.

دوره ماد و هخامنشی

در این بخش از کتاب تاریخ دهم می‌خوانیم بعد از آن که اقوام آریایی تشکیل حکومت دادند، پس از فتح سرزمین‌های مختلف، به مرور زمان خاندان‌هایی که در مسند قدرت بودند توانستند منزلت و ثروت بیش‌تری کسب کنند. همین امر موجب شد تا نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی شکل گیرد و در نهایت طبقات اجتماعی ایجاد شوند. شاید بتوان گفت که دوره‌ی هر چند کوتاه حکمرانی ماد‌ها سرآغاز این تحول بود اما در زمان هخامنشیان که فتوحات بسیار افزایش یافتند، نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی بسیار افزایش یافت.

در زمان هخامنشیان طبقه‌ای از اشراف و بزرگان شکل گرفته بود که علاوه بر این که امتیازات ویژه‌ی اقتصادی داشتند، از منزلت و مقام اجتماعی بالا‌تری هم برخوردار بودند. جالب اینجاست که در دوره‌ی هخامنشی به دلیل این که فتوحات نظامی بسیار اهمیت یافته بود، گروه جنگجویان در مقایسه با دو گروه دیگر، در جایگاه بالاتری قرار گرفته بودند.

با آموزش ویدیویی جامعه و خانواده تاریخ ۱ مدرسه مجازی آی نو می‌توانید نکات مهم این مبحث را به روشی جذاب بیاموزید.

دوره اشکانیان

در ادامه‌ی بررسی نکات جامعه و خانواده تاریخ ۱، به گروه‌ها و طبقات اجتماعی در دوره‌ی اشکانیان می‌رسیم. به طور کلی می‌توان جامعه‌ی ایران در دوره‌ی اشکانیان را در دو دسته‌ی مردم عادی و گروه حاکم مورد بررسی قرار داد. مهم‌ترین منسب‌هاسی سیاسی و نظامی مطمئنا به گروه حاکم می‌رسید.

مردم عادی هم شبانان، کشاورزان، بازرگانان و صاحبان حرف و صنایع بودند. از طرفی جنگ‌های پی در پی موجب شده بود تا اسیران جنگی بسیاری در آن زمان حضور داشته باشند که در ساختمان سازی، فعالیت‌های کشاورزی، خدمات خانگی و معادن شاهی به کار گرفته می‌شدند.

دوره ساسانیان

در ادامه‌ی آموزش جامعه و خانواده تاریخ ۱ می‌خوانیم که نظام طبقاتی ایران در این عصر تحت تاثیر دو عامل تاسیس حکومت مرکزی قدرتمند و رسمیت یافتن دین زرتشتی و افزایش نفوذ و اختیارات موبدان بود. در این دوران، نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی مابین توده‌ی عمومی مردم و طبقه‌ی حاکم افزایش یافت. زنان اشراف زادگان در این دوره با زیورآلات و انواع لباس از دیگر زنان متمایز بودند.

جالب اینجا است که در دوره‌ی ساسانیان، موبدان زرتشتی از حکومت در برابر نابرابری‌های اجتماعی دفاع می‌کردند و چنین وانمود می‌نمودند که نابرابری‌ها برای حفظ نظم و ثبات کشور لازم است.

خانواده

در این بخش از درس جامعه و خانواده تاریخ ۱، در رابطه با خانواده صحبت می‌کنیم. در خانواده‌ی کهن ایرانی، ازدواج به صورت درون گروهی صورت می‌گرفت. اقتصاد در خانواده نیز به صورت معیشتی بود و دسترنج تمامی اعضای خانواده به منظور رفع نیاز‌های مشترک مصرف می‌شد. دارایی‌های خانواده در اختیار پدر قرار داشت و پس از مرگ او، تقسیم یا منتقل نمی‌شد و فقط در اختیار پسر ارشد قرار می‌گرفت.

این نوع از خانواده‌ی گسترده تا زمان هخامنشیان وجود داشت اما پس از آن به مرور محدود شد. پس از گسترش شهر‌ها و مهاجرت خانواده‌های روستایی به شهر، خانواده‌های بزرگ به خانواده‌های کوچک‌تر تجزیه شدند. از طرفی قدرت و اختیارات پدر به تدریج کاهش یافت.

زنان

در رابطه با موقعیت زنان در دوره‌های مختلف ایران باستان، در درس جامعه و خانواده تاریخ ۱ بیان شده که اطلاعات بسیار پراکنده هستند. در بخش‌هایی از کتاب اوستا که منسوب به زرتشت می‌باشد، تفاوت چندانی میان مرد و زن وجود ندارد و شعار اصلی آن گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیست است. تنها در بخش‌هایی از این کتاب که احتمالا در زمان ساسانیان توسط موبدان تدوین شده، موقعیت اجتماعی زنان پایی‌تر از مردان قرار گرفته است.

لوح‌های گلی کشف شده در تخت جمشید نشان داده‌اند که در زمان هخامنشیان، زنان و مردان در کنار هم و با حقوقی یکسان کار می‌کردند. در زمان ساسانیان، زنانی مانند همسر یزدگر دوم و دو دختر خسرو پرویز با نام‌هی بوران (پوران) و آذرمی دخت به سلطنت رسیدند.

جشن و سوگواری

در آخرین بخش از تدریس جامعه و خانواده تاریخ ۱، در رابطه با جشن و سوگواری در آن زمان صحبت خواهیم کرد. گاهنبار‌ها، نوروز، مهرگان و سده از مشهورترین جشن‌هایی بودند که در ایران باستان برگزار می‌شدند. ایرانیان باستان علاوه بر جشن‌ها، مردگان را نیز با تشریفات و آداب خاصی به خاک می‌سپردند.

با مشاهده‌ی ویدیو آموزشی جامعه و خانواده تاریخ ۱ مدرسه مجازی آی نو می‌توانید صفر تا صد این درس را به روشی جذاب بیاموزید.

آموزش جامع با مدرسه آی نو

یکی از بهترین روش‌ها برای این که بتوانید مفاهیم کتاب تاریخ دهم را بیاموزید، تماشا‌ی ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو است. در این ویدیو‌ها، صفر تا صد مطالب کتاب به شیوه‌ای جذاب مطرح شده‌اند و شما می‌توانید در هر ساعتی از شبانه‌روز و در هر مکانی که باشید (به شرط اتصال به اینترنت و داشتن یک تلفن همراه هوشمند) به این ویدیوهای آموزشی دسترسی پیدا کنید.

علاوه بر این با توجه به این که امکان پخش مجدد و توقف این ویدیوهای آموزشی وجود دارد، شما می‌توانید در حین تماشای فیلم‌های آموزشی مدرسه مجازی آی نو، خلاصه جامعه و خانواده تاریخ ۱ را نیز یادداشت نمایید.