صفر تا صد حواس زیست ۲
حواس زیست ۲ یکی از فصل‌های بسیار مهم در زیست یازدهم می‌باشد که مفاهیم و نکات بسیار زیادی را در خود جای داده است. وقتی شما در حال خواندن این مقاله هستید چشم‌های شما پیام‌های بینایی را به مغزتان ارسال می‌کند و وقتی به یک صفحه از کتاب دست می‌زنید اطلاعاتی از طریق پوست دست شما به دستگاه عصبی مرکزی مخابره می‌شود. دستگاه عصبی بسیار پیشرفته است و از موقعیت شما و میزان اکسیژن خون شما در هر شرایطی آگاه است.
گیرنده های حسی
در فصل دوم: حواس زیست ۲ شما با گیرنده های حسی آشنا می‌شوید. این گیرنده‌ها یاخته یا بخشی از آن هستند که اثر محرک را دریافت کرده و به پیام عصبی تبدیل می‌کنند. اگر بخواهیم به این محرک‌ها اشاره کنیم می‌توانیم از نور، فشار، صدا، اکسیژن و گرما نام ببریم. گیرنده های حسی انسان بر اثر نوع گیرنده به پنج دسته تقسیم می‌شود که عبارتند از گیرنده‌های مکانیکی، دمایی، شیمیایی، درد و نوری.
کار گیرنده‌های حسی چیست؟
در درس قبل شما با نحوه ایجاد پیام عصبی و انتقال آن آشنا شده‌اید. وقتی شما به چیزی دست می‌زنید یک گیرنده فشرده می‌شود. این گیرنده انتهای دارینه یک نورون حسی است که در پوششی چند لایه و انعطاف پذیر از نوعی بافت پیوندی قرار دارد. وقتی این پوشش تحت فشار قرار بگیرد تغییر شکل می‌دهد و کانال‌های یونی غشای گیرنده باز می‌شود.
در این شرایط پتانسیل الکتریکی غشا تغییر می‌کند. به این شکل یک پیام عصبی ایجاد شده و به دستگاه عصبی مرکزی ارسال می‌شود. در درس حواس زیست ۲ به طور کامل به نحوه کارکرد این گیرنده‌های حسی پرداخته شده است.
گیرنده‌ها سازش پیدا می کنند
حتما برای شما هم این موضوع پیش آمده است که بوی عطر یا بوی غذایی را به شدت احساس کنید و بعد از گذشت مدت زمانی شدت بو برای شما کاهش پیدا کند. وقتی گیرنده‌ها برای مدتی در معرض یک محرک ثابت قرار بگیرند پیام عصبی کمتری مخابره می‌کنند و به این پدیده سازش گیرنده‌ها گفته می‌شود.
تقسیم بندی حواس
در هنگام آموزش حواس زیست ۲ می‌آموزید که حواس به دو گروه تقسیم می‌شوند که شامل حواس پیکری و حواس ویژه است.
حواس پیکری
این حواس در بخش‌های مختلفی از بدن مانند پوست، ماهیچه‌های اسکلتی و زردپی‌ها پراکنده هستند و شامل حس کردن حس‌هایی مانند تماس، دما، وضعیت و درد می‌باشند. گیرنده‌های تماسی گیرنده‌هایی مکانیکی هستند که به وسیله ارتعاش، فشار یا تماس تحریک می‌شوند. گیرنده‌های دیگری به نام گیرنده‌های دمایی هم داریم که در بخش‌های درونی بدن مانند سیاهرگ‌های بزرگ و پوست قرار دارند.
گیرنده‌های درد در پوست و دیواره سرخرگ‌ها قرار گرفته‌اند و وقتی آسیبی به بدن وارد شود یا اسید لاکتیک در بدن جمع شود گیرنده‌های درد فعال می‌شوند. درحقیقت درد سازوکاری حفاظتی دارد و باعث می‌شود فرد در راستای کاهش آسیب و درمان قدم بردارد.
نکات حواس زیست ۲ بسیار زیاد است و برای خواندن و حفظ کردن این مطالب باید از روش‌های نوین آموزشی مانند ویدیوهای آموزشی استفاده کنید. برای حفظ کردن نکات می‌توانید از فلش کارت‌های آموزشی هم کمک بگیرید.
حواس ویژه به زبان ساده
گیرنده‌های حس بویایی، شنوایی، تعادل، چشایی و بینایی در اندام‌های حسی قرار دارند و جزو حواس ویژه می‌باشند. ما بیشتر طلاعات محیط پیرامونمان را از طریق دیدن به دست می‌آوریم. کره چشم در حفره استخوانی کاسه چشم قرار گرفته است و به وسیله ماهیچه‌هایی که به کره چشم متصل هستند حرکت می‌کنند. تصویر شماتیک کره چشم در صفحه ۲۳ درس حواس زیست ۲ آمده است و می‌توانید به راحتی با اجزای سازنده کره چشم آشنا شوید.
ساختار کره چشم
کره چشم از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. خارجی‌ترین لایه صلبیه و قرنیه نام دارند. صلبیه یک پرده سفید رنگ و محکم است و به پرده شفاف جلوی چشم قرنیه گفته می‌شود. در لایه میانی چشم مشیمیه، جسم مژگانی و عنبیه را داریم. داخلی‌ترین لایه چشم هم شبکیه نام دارد که محل استقرار گیرنده‌های نوری مانند یاخته‌های مخروطی و استوانه‌ای می‌باشد. نقطه کور نیز به محل خروج عصب بینایی از شبکیه گفته می‌شود.
در طول تدریس حواس زیست ۲ معلم به تمام نکات لازم در این بخش اشاره می‌کند و سعی می‌کند مفاهیم را به بهترین شکل به دانش آموزان توضیح دهد. دانش آموزان هم باید به تدریس معلم توجه کنند و تمام نکات مهم را در کتاب زیست شناسی یازدهم یا دفتر خود یادداشت کنند.
شنوایی و تعادل
گیرنده‌های مکانیکی درون گوش در شنیدن و حفظ تعادل در بدن نقش ویژه‌ای دارند. گوش شامل سه بخش بیرونی، میانی و درونی است. به لاله گوش و مجرای آن بخش بیرونی گوش گفته می‌شود. کار جمع‌آوری امواج صوتی به عهده لاله گوش است و مجرا این صداها را به بخش میانی منتقل می‌کند. استخوان گیجگاهی از انتهای مجرا و بخش‌های میانی و درونی گوش محافظت می‌کنند.
اگر در یادگیری این بخش از درس مشکل دارید به شما پیشنهاد می‌کنیم از آموزش ویدیویی حواس زیست ۲ استفاده کنید و پابه‌پای معلمان برجسته و با تجربه مطالب را بیاموزید. در این ویدیوها مطالب مربوط به گیرنده‌های بویایی و چشایی به طور کامل توضیح داده شده است و شما می‌توانید به خوبی مبحث حفظ تعادل را که در این بخش قرار دارد، بیاموزید.
گیرنده های حسی جانوران
در درس حواس کتاب زیست ۲ با گیرنده های حسی جانوران نیز آشنا می‌شوید. جانوران دارای گیرنده‌های حسی مختلفی هستند که می‌توان به گیرنده‌های مکانیکی خط جانبی، گیرنده‌های شیمیایی در پا، گیرنده مکانیکی صدا در پا، گیرنده‌های نوری چشم مرکب و گیرنده فروسرخ مار زنگی اشاره کرد که به بهترین و کامل‌ترین حالت ممکن در ویدیو آموزشی حواس زیست ۲ شرح داده شده است.
دسترسی به ویدیوهای آموزشی
برای استفاده از این ویدیوها باید وارد سایت مدرسه مجازی آی نو شوید و با انتخاب دوره متوسطه دوم و سال یازدهم به بخش ویدیوهای آموزشی بروید. سپس درس زیست ۲ را انتخاب کنید و مشغول تماشای ویدیوها شوید. دسترسی به این ویدیوها برای تمام دانش آموزان در سراسر کشور فراهم است و شما می‌توانید پس از خرید اشتراک، بدون محدویت زمانی و مکانی از این ویدیوها استفاده کنید. با تهیه خلاصه حواس زیست ۲ هم می‌توانید یک جزوه عالی برای مرورهای شب امتحان خود تهیه کنید و مطالب را بهتر و عمیق‌تر بیاموزید.
