در دما و گرما فیزیک ۱ چه می خوانیم؟
دانش آموزان دهمی در چهارم فصل کتاب فیزیک خود، با موضوع دما و گرما آشنا می‌شوند. مطالبی که در فصل دما و گرما فیزیک ۱ آمده است در سال‌های گذشته و در قالب مباحث علوم آموزش داده شده و در اینجا به شکلی گسترده‌تر مورد بررسی قرار گرفته است. به یاد داشته باشید که مطالب فیزیک دهم پایه‌ای برای مطالب سال‌های بعدی است و یادگیری آنها هم در نمرات سال دهم و هم در یادگیری فیزیک ۲ و ۳ تاثیر دارد.
مطالب فصل چهارم: دما و گرما فیزیک ۱
در درس دما و گرما کتاب فیزیک ۱ شما با تعاریف مختلفی آشنا می‌شوید. درک این تعاریف اهمیت بسیاری دارد و با یک درسنامه کامل و برنامه‌ریزی می‌توانید تمامی مطالب این فصل را بیاموزید. در برنامه ریزی خود مرور را فراموش نکنید و مطالب این درس را در زمان‌های مشخص تا پایان سال تحصیلی تکرار و مرور کنید. در این فصل با موضوعات زیر آشنا می‌شوید.
دما و دماسنجی فیزیک ۱
دما شاخص اندازه گیری میزان گرمی و سردی اجسام و افراد است و از آن در بسیاری از موارد استفاده می‌شود. به عنوان مثال وقتی فردی بیمار می‌شود، در ابتدا دمای بدنش را اندازه می‌گیرند. در بحث نگهداری دارو و مواد غذایی هم دمای نگهداری مهم است. دمای هوا هم هر روزه اندازه‌گیری می‌شود و شرایط مختلف هواشناسی براساس آن شکل می‌گیرد.
اولین مطالب درس دما و گرما فیزیک ۱ به تعریف این کمیت مهم اشاره دارد و شما را با نحوه و ابزارهای اندازه گیری آن آشنا می‌کند. برای اندازه گیری دما از دماسنج استفاده می‌شود و انواع مختلفی از آن وجود دارد که هم بازه‌های مختلف دمایی را اندازه گیری می‌کنند و هم از نظر دقت و زمان ساخت متفاوت هستند.
انبساط گرمایی فیزیک ۱
بخش دوم این فصل با عنوان انبساط گرمایی فیزیک ۱ ارائه شده است. مبحث انبساط گرمایی از جمله مباحثی است که در زندگی روزانه و واقعی بسیار از آن استفاده می‌شود و عدم توجه به آن می‌تواند مشکلات زیادی را ایجاد کند. اجسام نسبت به دمای ثابت مقاومت متفاوتی دارند و این امر هنگام گرم شدن و سرد شدن آنها نمایان می‌شود. به طور کلی بیشتر اجسام با افزایش دما افزایش حجم دارند و با کاهش دما از حجمشان کم می‌شود. اما میزان تغییر حجم در هر جسم بسته به جنس آن تفاوت دارد.
انبساط گرمایی خود به سه حالت انبساط خطی، سطحی و حجمی رخ می‌دهد. در آموزش دما و گرما فیزیک ۱ به این حالت‌ها اشاره شده و مدرس باید بعد از آنکه تعریف و تفاوت‌های این حالت‌ها را به دانش آموزان انتقال داد به آموزش محاسبه آنها بپردازد. در این بخش از دما و گرما فیزیک دهم به این موضوع پرداخته شده و شما می‌آموزید تا تغییرات جسم را در بازه دمای مشخص محاسبه کنید.
گرما فیزیک ۱
در مبحث گرما فیزیک ۱ اصطلاحی به نام تعادل گرمایی وجود دارد و بیان می‌کند که دو جسم با دمای مختلف در کنار هم تلاش می‌کنند تا به تعادل گرمایی برسند و با هم هم‌دما شوند. در این بخش به موضوعات زیر هم پرداخته شده است.
- ظرفیت گرمایی
- دمای تعادل
- گرماسنج و گرماسنجی
میزان تعاریف در این فصل زیاد است و برای آنکه همه آنها را به خاطر بسپارید و با هم اشتباه نکنید، بهتر است یک خلاصه دما و گرما فیزیک ۱ تهیه کنید. هر تعریف و نکات مهم آن را یادداشت کنید و هنگام مرور کردن از آن استفاده کنید. برای یادگیری مفاهیم این درس می‌توانید سری به ویدیوهای آموزشی فیزیک دهم مدرسه مجازی آی نو بزنید.
تغییر حالت های ماده فیزیک ۱
در فصل دوم با حالت‌های مختلف ماده آشنا شدید و در این بخش می‌آموزید که این تغییر حالت‌ها به چه صورت اتفاق می‌افتند. هر یک از تبدیل حالت‌های ماده نامی مشخص دارند و باید آن را به یاد بسپارید. در این بخش تعریف دقیق تصعید، چگالش، تبخیر، میعان، ذوب و انجماد را درک و حفظ کنید. نکات دما و گرما فیزیک ۱ در بحث تغییر حالت‌های ماده زیاد است و لازم است در جزوه خود آنها را به صورت رمز نوشته یادداشت کنید و به یاد بسپارید.
روش های انتقال گرما فیزیک ۱
در کتاب علوم هفتم تا حدی با روش‌های انتقال گرما آشنا شده‌اید و در فیزیک دهم با اصطلاحات بیشتری آشنا می‌شوید. انتقال گرما از سه حالت رسانش، همرفت و تابش انجام می‌شود. انتقال گرما تا زمانی ادامه می‌یابد که اجسام به تعادل گرمایی برسند. تعاریف و مباحث روش‌های انتقال گرما کمی چالش برانگیز است و دانش آموزان می‌توانند با تماشای ویدیو آموزشی دما و گرما فیزیک ۱ این بخش‌ها بارها مرور کنند و با تکرار و آموزش درست و اصولی مطلب را بیاموزند.
قوانین گازها فیزیک ۱
آخرین بخشی که در فصل چهارم فیزیک ۱ آمده است، به عنوان قوانین گازها معرفی شده است. قوانین و تغییرات این حالت از ماده با دو حالت دیگر تفاوت‌های چشم‌گیری دارد. مقدار گاز درون یک محفظه با فشار، حجم و دمای محفظه در ارتباط است و سال‌ها تلاش دانشمندان موجب شناخت و تعریف رابطه ثابت دراین باره شده است.
تدریس دما و گرما فیزیک ۱ نیاز به تسلط مناسب و توانایی انتقال مطلب بالایی دارد. این مطالب شاید ساده و راحت به نظر برسند، اما درک آنها و توانایی استفاده از آنها اهمیت بالایی دارد و نیاز به همراهی مدرسین حرفه‌ای دارد. شما می‌توانید با آموزش ویدیویی دما و گرما فیزیک ۱ مدرسه مجازی آی نو مطالب این بخش از فیزیک دهم را همراه با مدرس بیاموزید.
