آموزش درس سوم: رنگین کمان علوم پنجم
تجزیه نور خورشید به هفت رنگ زیبا، پدیده‌ای جالب به شمار می‌آید. با مطالعه درس رنگین کمان علوم پنجم، می‌توانید با این پدیده‌ی جالب آشنا شوید. پس از مشاهده‌ی رنگین کمان در آسمان در یک روز بارانی، بعضی از دانش‌آموزان به خاطر آوردند که این رنگ‌ها را قبلا در کنار فواره‌ی آب در بوستان مشاهده کرده بودند. این مشاهدات سبب شد تا سوالات زیر در ذهن دانش‌آموزان شکل گیرد:
رنگین کمان چگونه تشکیل می شود؟
اگر بلافاصله پس از باران، خورشید نمایان شود، نور خورشید توسط قطرات آب موجود در هوا به رنگ‌های گوناگون تجزیه می‌شود و رنگین کمان به وجود می‌آید.
چرا رنگین کمان همیشه در آسمان تشکیل نمی شود؟
هر ماده‌ای که بتواند مانند قطرات آب، نور را تجزیه کند، می‌تواند رنگین کمان را ایجاد نماید.
چگونه می توان رنگین کمان درست کرد؟
با انجام فعالیت‌های مطرح شده در درس سوم: رنگین کمان علوم پنجم می‌توانید رنگین کمان درست کنید.
تهیه رنگین کمان با آب فشان با شیلنگ آب
برای این منظور کافیست در یک روز آفتابی در حیاط پشت به آفتاب بایستید و با آب فشان یا شیلنگ، آب را به صورت ذرات ریز بپاشید و رنگین کمان را مشاهده نمایید. البته برای حفاظت از منابع آبی بهتر است از آب فشان، برای درست کردن رنگین کمان استفاده کنید.
تهیه رنگین کمان با ظرف شیشه ای پر از آب و آینه
برای تهیه رنگین کمان می‌توانید دو سوم ظرف شفاف بزرگ را از آب پر کنید. برای این منظور لازم است تا یک آینه‌ی تخت را به صورت کج داخل آن قرار دهید. در مرحله‌ی بعد باید ظرف و آینه را کنار دیوار و روبه‌روی نور خورشید قرار دهید و ظرف را تا جایی که رنگ‌های رنگین کمان روی دیوار دیده شود، جابه‌جا کنید.
تهیه رنگین کمان با لوله شفاف خودکار و مقوای سفید
در این روش تهیه‌ی رنگین کمان لازم است تا به جای استفاده از ظرف آب از لوله شفاف خودکار استفاده و نورهای رنگی را روی صفحه‌ی مقوای سفید مشاهده نمایید.
با آموزش ویدیویی رنگین کمان علوم پنجم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم این درس آشنا شوید.
تهیه رنگین کمان با منشور
در ادامه‌ی آموزش رنگین کمان علوم پنجم درباره‌ی منشور صحبت می‌کنیم. منشور یک تکه‌ی جامد شفاف است که به شکل هرم ساخته می‌شود. در آزمایشگاه‌های علوم تجربی به منظور تجزیه‌ی نور خورشید به هفت رنگ بنفش، نیلی، آبی، سبز، زرد، نارنجی و قرمز از منشور استفاده می‌شود.
به جز منشور که برای تجزیه‌ی نور استفاده می‌شود با عبور نور از اجسام شیشه‌ای یا شفاف می‌توان ابزاری ساخت که با کمک آن، تصاویر اشیا به صورت بزرگتر یا کوچکتر مشاهده شوند. حتما تا به حال تصویر کوچکتر از یک گل را درون یک قطره‌ی آب دیده‌اید!
ذره بین
در ادامه‌ی تدریس رنگین کمان علوم پنجم به بررسی ذره بین می‌پردازیم. اگر مایلید تصویر بزرگتری از یک جسم را مشاهده کنید، بهتر است از ذره بین استفاده کنید. تا به حال چشم مادربزرگ‌تان را از پشت شیشه‌ی عینک مطالعه دیده‌اید؟ چشم مادربزرگ از پشت عینک بسیار بزرگتر دیده می‌شود زیرا عینک مادربزرگ، ذره بین است. در ادامه‌ی درس رنگین کمان علوم پنجم ابتدایی با کاوشگری زیر می‌توانید ذره بین بسازید.
ساخت ذره بین
از مهم‌ترین مباحث و نکات رنگین کمان علوم پنجم ساخت ذره بین است. به روش زیر می‌توانید ذره بین بسازید:
- یک لیوان شیشه‌ای ساده را از آب پر کنید و روی نوشته‌های یک روزنامه قرار دهید. نوشته‌ها را چگونه می‌بینید؟ بزرگتر یا کوچکتر؟
- سعی کنید لیوان را به نوشته‌ها دور یا نزدیک کنید.
- این کارها را با ذره بین تکرار کنید.
در واقع ذره بین که نام دیگر آن عدسی است از شیشه یا پلاستیک شفاف ساخته می‌شود. وقتی آب را داخل لیوان می‌ریزیم، شبیه به عدسی عمل می‌کند. با ویدیو آموزشی رنگین کمان علوم پنجم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید صفر تا صد مفاهیم درسی کتاب علوم تجربی پنجم را به شیوه‌ای جذاب فرا بگیرید.
کار ذره بین چیست؟
کار ذره بین را با ارائه‌ی سه مثال در درس رنگین کمان علوم پنجم، مورد بررسی قرار می‌دهیم.
مثال 1: جمع کردن نور
برای این منظور لازم است تا یک ذره بین را جلوی نور خورشید بگیرید به طوری که نور عبوری از آن به سطح یک کاغذ بخورد. سپس با دور و نزدیک کردن ذره بین یک نقطه‌ی روشن روی کاغذ دیده می‌شود. سپس باید فاصله‌ی نقطه روشن تا ذره‌بین را کم و زیاد کنید.
در مرحله‌ی بعد می‌توانید دست خود را روی نقطه روشن قرار دهید، چه احساسی می‌کنید؟ سپس با دو ذره بین دیگر در اندازه‌های مختلف این کار را تکرار کنید و نتیجه‌ی مشاهدات خود را برای سه ذره بین که آن‌ها را شماره‌گذاری کرده‌اید در جدول زیر بنویسید:
| شماره ذره‌بین | 1 | 2 | 3 |
|---|---|---|---|
| فاصله وسط ذره‌بین تا نقطه روشن بر حسب سانتی‌متر |
نتیجه آن است که کار ذره بین، جمع کردن نور می‌باشد. بر خلاف منشور که نور خورشید را پراکنده می‌کرد، ذره بین نور خورشید را در یک نقطه به نام «کانون» جمع می‌کند. فاصله‌ی این نقطه تا وسط عدسی را «فاصله کانونی» می‌نامند.
مثال 2: ایجاد تصویر
کار ذره بین ایجاد تصویر است. عدسی‌ها به جز تصویری که درون خود از جسم تشکیل می‌دهند، می‌توانند روی یک صفحه نیز تصویر ایجاد نمایند. به وسیله‌ی برخی عدسی‌ها می‌توان تصویر اشیا را روی یک صفحه مشاهده نمود. برای این که تصویر یک شمع را روی صفحه مشاهده نمایید باید به روش زیر عمل کنید:
- شمع روشنی را روی میز قرار دهید.
- صفحه کاغذی را در فاصله‌ی یک متری شمع، به طور عمودی روی میز قرار دهید.
- ذره بین را بین شمع و کاغذ حرکت دهید تا تصویر شمع روشن را به صورت برعکس روی صفحه ببینید.
- با تنظیم فاصله‌ی ذره بین می‌توانید شعله‌ی شمع را بزرگتر یا کوچکتر از شمع روی صفحه، مشاهده نمایید.
مثال 3: نزدیک و دور شدن تصویر ماهی
برای این منظور کافیست با مداد رنگی، تصویر یک ماهی را روی مقوا بکشید و مقوا را به دیوار بچسبانید.سپس لیوان شیشه‌ای ساده‌ای را روبه‌روی تصویر قرار دهید و از بدنه‌ی آن تصویر را مشاهده کنید. در همین حال لازم است تا آب به داخل لیوان بریزید. تصویر ماهی چه تغییری می‌کند؟ در ادامه لازم است تا از بدنه‌ی بالای لیوان خالی دوباره به تصویر نگاه کنید. در نهایت نیز باید لیوان آب را از تصویر دور و به آن نزدیک نمایید.
در ادامه‌ی آموزش رنگین کمان علوم پنجم، به کاربرد عدسی‌ها اشاره می‌شود. برای فراگیری کاربرد عدسی‌ها در زندگی روزمره کافیست به تصاویر این قسمت در کتاب درسی توجه نمایید.
آموزش آسان با آی نو
توجه داشته باشید که دقت به خلاصه رنگین کمان علوم پنجم برای آموزش اصولی این درس کافی نیست. با تماشا‌ی ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو می‌توانید آزمایشات علوم را به سادگی فرا گیرید.
