روش مطالعه PQRST
روش مطالعه PQRST برای کسانی است که ممکن است از مدام خواندن و بلافاصله از یاد بردن خسته شده باشند. هر دانشجو و دانش‌آموزی شاید از خودش بپرسد: آیا بهترین روش مطالعه وجود دارد یا خیر؟ یا شاید با خودش بگوید که آیا می‌توانم با خواندن هر چیز آن را در ذهنم نگه دارم و بهترین بازدهی را داشته باشم؟
اینکه به‌عنوان علم‌آموز به انواع روش‌های مطالعه و یادگیری مسلط باشید، می‌تواند در روند پیشرفت شما مؤثر باشد و شما را به ابزاری قدرتمند برای خواندن هر متنی، از جمله دروس تحصیلی و مقاله‌های مختلف، تبدیل کند. در این مقاله به روش ثابت شدۀ علمی برای خواندن و به یاد سپردن اشاره کرده‌ایم که به افراد متفاوت با زمینه‌های یادگیری متعدد، کمک‌های بسیاری کرده است.
روش مطالعه PQRST اختصاری از پنج کلمه است که شما را از دره‌های پرپیچ‌و‌خم فراموشی دور می‌کند. این روش به شما کمک می‌کند بیشتر با منظور اصلی نویسنده آشنا شوید.
مطالعه به روش PQRST چیست؟
شاید برای شما سوال شده باشد که روش مطالعه PQRST چیست؟ این روش، روشی چندمرحله‌ای است که برای راحتی به این سر‌واژه‌ها تبدیل شده است. این روش فراموشی را در شما به‌شدت کاهش می‌دهد و باعث می‌شود بتوانید بهتر به حافظۀ خود اعتماد کنید. هر سرواژۀ این عبارت به کلمات انگلیسی زیر برمی‌گردد:
- Preview: پیش‌مطالعه
- Question: پرسش
- Read: خواندن
- Summarize: خلاصه‌نویسی
- Test: آزمون
شاید در ظاهر هر کدام از این روش‌ها را بلد باشیم، اما هر مرحله، تکنیک متناسب با خود را دارد که توجه به همین نکات ریز ما را در مطالعه، متمایز از بقیه خواهد کرد. به این منظور برای آموزش روش مطالعه دروس حفظی و غیر حفظی به توضیح هرکدام از این مراحل می‌پردازیم.
مراحل روش PQRST چیست؟
یکی از مزایای روش مطالعه PQRST عمق یادگیری این شیوه آموزشی نسبت به سایر روش ها است، به طوری که ممکن است شما سال‌ها پس از مطالعه مطلبی با روش مطالعه PQRST، آن موضوع را به خوبی به یاد بیاورید؛ اما شرط اصلی اثربخشی این روش، رعایت اجرای آن به ترتیب است؛ و هر مرحله باید به ترتیب زیر رعایت شود تا به نتیجۀ دل‌خواه برسیم.
Preview یا پیش مطالعه
در روش مطالعۀ PQRST شما قبل از هر چیز باید پیش‌مطالعه انجام دهید. به‌نقل از باربارا اوکلی در کتاب یادگیری یادگیری، پیش‌مطالعه مانند نگاه کردن به کمدی با آویزهای رخت است. شما اگر با نگاهی کلی و منظم به همۀ متن، بتوانید بفهمید در آن چه خبر است، میتوانید درک کنید در آینده قرار است به کدام جزئیات بیشتر توجه کنید.
در واقع، با وجود یک نگاه به کمدی با رخت‌آویزهای منظم، میتوانید تمام جزئیات آن را در سطحی کلی درک کنید. این کار به شما کمک می‌کند نکات مهم، فصل‌ها و بخش‌های مختلف را به یاد آورید. هدف پیش‌مطالعه آشنایی شما با ارتباط اجزا در کنار هم است.
Question یا پرسش
شما با خواندن هر متنی میتوانید به پرسشی در انتهای آن برسید؛ برای مثال، یک بند را می‌خوانید و در پایان آن باید پرسشی اساسی برای خود طرح کنید. با طرح پرسش میتوانید به هدف متن نزدیک‌تر شوید و به‌نوعی خودتان را جای نویسنده بگذارید. این کار باعث می‌شود تمرکز شما بهتر شود و حتی بتوانید به نکات متن اعتراض کنید و آن را به چالش بکشید. این نوعی دیالوگ شما با نویسنده است که خودتان، خودتان را به آن دعوت کرده‌اید.
Read یا خواندن
در این مرحله باید متن را دوباره بخوانید و پرسش‌هایی را که برای خود مطرح کرده‌اید، دوباره از خود بپرسید. احتمالاً در این مرحله به نکات مهم‌تری در هر بخش پی ببرید؛ چون مدام به‌دنبال طرح پرسش نیستید و می‌خواهید صدای نویسنده را نیز بشنوید.
در این بخش باید بتوانید نکات مهم را از نکات خیلی مهم تشخیص دهید تا بتوانید برای مرحلۀ بعد که خلاصه‌نویسی است، آماده شوید.
Summarize یا خلاصه نویسی
خلاصه‌نویسی مرحله‌ای اساسی در یادگیری فعال است. خلاصه‌نویسی به شما کمک می‌کند مطالب را دوباره در ساختاری طبقه‌بندی‌شده برای خودتان ارائه دهید. خلاصه‌نویسی مانند درختی هرس‌شده می‌تواند هر بار ما را با یادآوری هر آنچه خوانده‌ایم، به خوردن میوه‌ای شیرین دعوت کند.
برخی خلاصه‌نویسی را با رو‌نویسی اشتباه می‌گیرند؛ در‌این‌صورت، باید حواسمان باشد که مطالب را عیناً تکرار نکنیم. در خلاصه‌نویسی باید مفهومی را که برداشت کرده‌ایم، همراه کلیدواژه‌هایی که به نظرمان مهم هستند، بنویسیم.
شاید این کار وقت‌گیر و حوصله‌‌سربر باشد، اما نباید یادمان برود که این بهایی است که در قبال یادگیری عمیق خود پرداخت می‌کنیم و در آینده، هرچه بیشتر خلاصه خودمان را می‌خوانیم، بیشتر متوجه می‌شویم که وقتمان را تلف نکرده‌ایم.
در خلاصه‌نویسی باید از نقشۀ ذهنی استفاده کنیم. نقشۀ ذهنی نموداری وسیع است که از کل به جزء حرکت می‌کند و به ما تمام تیترها و سرفصل‌ها و جزئیات را به ترتیب اهمیت نشان می‌دهد. هر متن ایده‌ای کلی دارد که غالباً در میان ایده‌های دیگر متن آشکار شده یا گاهی میان کلمات متن خود را پنهان کرده است.
کسی که می‌خواهد خلاصه بنویسد، باید پرسش‌هایی را در مراحل قبلی مطرح کرده باشد که بتواند یاری‌رسانش باشد. بعد از یافتن ایده میتوان به جزئیات مربوط به هرکدام از بخش‌های مرتبط با آن ایدۀ اصلی پرداخت که البته هر کدام از لحاظ اهمیت با یکدیگر متفاوت‌اند. این‌گونه، ما متن را مثل پیازی چندلایه می‌بینیم که با کشف هر لایه به لایۀ دیگر پی می‌بریم.
Test یا آزمون
در این مرحله شما باید به‌سراغ پرسش‌هایی بروید که بعد از خواندن و تحلیل متن در ذهنتان ایجاد شده است. این پرسش‌ها با پرسش‌های ابتدایی‌تان متفاوت خواهد بود و شما را به عمق بیشتری رهنمون می‌کند.
ویژگی این روش مطالعه چیست؟
تعمیق آموخته‌ها با این روش را میتوان مهم‌ترین ویژگی روش مطالعه PQRST دانست. در آخر باید بگوییم که شاید روش PQRST برای شما وقت‌گیر به نظر بیاید، اما «مهارت» نکتۀ کلیدی آن است. بعد از مدتی به خودتان می‌گویید که چقدر همۀ مراحل را سریع‌تر و روان‌تر طی می‌کنید و دیگر لازم نیست که با خودتان درگیر باشید که کدام بخش را رعایت نکرده‌اید.
در واقع، مغز شما با روش مطالعه PQRST متمرکز خواهد شد و از حواس‌پرتی و فراموشی نجات پیدا می‌کند. پس با هرچه بیشتر زمان‌گذاشتن برای خواندن و طرح پرسش از متن و در نهایت، خلاصه‌نویسی از مطالبی که فهمیده‌اید، به عمیق‌ترشدن مطالب کمک کنید. شما میتوانید با ورود و ثبت‌نام در مدرسه مجازی آی نو به جدیدترین مقالات مرتبط با تحصیل و تدریس بهترین اساتید در هر کدام از دروس مدرسه دست‌یابی پیدا کنید؛ همچنین میتوانید از جدیدترین اخبار حوزه آموزشی در کسری از ثانیه مطلع شوید.
