خلاصه درس زندگی ما و آب علوم سوم
آب از مهم‌ترین ترکیبات در زندگی ما محسوب می‌شود. این موضوع در درس زندگی ما و آب علوم سوم، به تفصیل مورد بررسی قرار می‌گیرد. اما با این‌که آب اقیانوس‌ها زیاد است ولی به دلیل شوری زیاد، نمی‌توان آن را برای کشاورزی و آشامیدن مورد استفاده قرار داد. حجم کمی از این آب طی چرخه‌ای (موسوم به چرخه آب)، در طبیعت به آب شیرین تبدیل می‌شود. بخش بسیار کوچکی از این آب با صرف هزینه تبدیل به آب مناسب برای آشامیدن می‌شود.
درس ششم: زندگی ما و آب علوم پایه سوم
درس ششم علوم سوم به تدریس زندگی ما و آب علوم سوم می‌پردازد. این درس شامل بررسی موارد زیر است:
- اتفاقاتی که برای آب باران می‌افتد
- نفوذپذیری آب باران در انواع خاک
- داستان تشکیل رود
- داستان تشکیل سفره‌های آب زیرزمینی
- نحوه استفاده از آب‌های زیرزمینی
- داستان تهیه آب آشامیدنی
برای بررسی پدیده‌های این درس همراه با تصاویر دیدنی، شما می‌توانید از آموزش ویدیویی زندگی ما و آب علوم سوم، مدرسه مجازی آی نو با کیفیت بالا استفاده کنید.
اتفاقاتی که برای آب باران می افتد
در خلاصه درس زندگی ما و آب علوم سوم پیش از هر چیز به سراغ یک تصویر می‌رویم که اولین صفحه‌ی درس ششم کتاب علوم سوم را به خود اختصاص داده است. تصویری که حرف زیادی برای گفتن دارد و در واقع به جای کلمات از نقاشی برای بیان سرنوشت باران استفاده شده است. نکات مهمی که در این تصویر اشاره شده عبارتند از:
مرحله اول
آب دریا و اقیانوس‌ها در اثر گرمای خورشید تبخیر (تغییر حالت ماده از مایع به گاز) میشوند و به صورت ابرهای فشرده در طبقات بالای کره زمین در مکانی سرد قرار می‌گیرند.
مرحله دوم
در این مرحله، بخار آب با از دست دادن گرما طبق عمل میعان (تغییر حالت ماده از گاز به مایع) تبدیل به قطرات باران می‌شود. از این پس قطرات باران به صورت زیر به دنبال سرنوشت خود می‌روند:
تبدیل به یخ و برف
در ادامه درس زندگی ما و آب علوم سوم می‌خوانیم که بخشی از این باران تبدیل به یخ و برف میشوند. در بالای کوه‌ها و ارتفاعات خبری از باران نیست. این قطرات با سرد شدن بیشتر طی عمل انجماد (تغییر حالت ماده از مایع به جامد) به صورت برف و یخ در‌می‌آیند.
این برف و یخ، به تدریج با گرم شدن هوا با عمل ذوب (تغییر حالت ماده از جامد به مایع) به صورت رود از بالای کوه روی زمین جاری میشوند و به دریاها و اقیانوس‌ها باز می‌گردند. البته این بخش از آب باران می‌تواند توسط بستن سد، مورد استفاده کشاورزی و … قرار گیرد.
جاری شدن روی سطح زمین
بخشی از باران مستقیما در رودها روی سطح زمین جاری و با آب حاصل از ذوب یخ‌ها همسو میشوند.
نفوذ در خاک و تشکیل آب زیرزمینی
بخش دیگر آب باران، بسته به نوع خاکی که از آن عبور می‌کند، در خاک نفوذ می‌نماید. آب در خاک پایین می‌رود تا جایی که به سنگ‌های غیر قابل نفوذ برخورد کند. در این بخش، آب ذخیره می‌شود. آب ذخیره شده در این حالت به سفره آب زیرزمینی یا به اختصار آب زیر زمینی معروف است.
البته همان‌طور که در شکل کتاب مشاهده می‌کنید این باران است که می‌تواند سبب ادامه‌ی حیات و سبزی و خرمی روی زمین شود.
نفوذپذیری آب باران در انواع خاک
اما آب باران در چه نوع خاکی بیشتر نفوذ می‌کند؟ با انجام فعالیت 1 می‌توانید دو نوع خاک را از نظر سرعت نفوذ آب بررسی نمایید.
فعالیت 1
برای انجام این فعالیت درس زندگی ما و آب علوم سوم لازم است تا طبق مراحل زیر پیش بروید:
- دو ظرف یکسان تهیه کنید.
- یک ظرف را از ماسه نرم پر نمایید.
- ظرف دیگری را با خاک رس پر کنید.
- مقدار کمی از دو نوع خاک را به طور جداگانه در میان دو انگشت خود بمالید و تفاوت حس خود را از نظر نرمی و زبری این دو خاک مقایسه و نتیجه را یادداشت نمایید.
- به اندازه یکسان در هر دو ظرف آب بریزید.
- بررسی کنید که در کدام ظرف آب سریع‌تر فرو می‌رود؟
- این مورد را هم مورد بررسی قرار دهید که در کدام ظرف به مقدار زیادتری آب فرو می‌رود؟
نتیجه فعالیت 1
از این فعالیت درس زندگی ما و آب علوم سوم به نتایج زیر می‌رسیم:
- دانه‌های ماسه، زبر‌تر هستند و دانه‌های خاک رس، نرم‌تر به نظر می‌رسند.
- در ظرف دارای ماسه، آب سریع‌تر نفوذ می‌کند و مقدار آب بیشتری وارد آن می‌شود.
- در ظرف دارای خاک رس، نفوذ آب دیر‌تر انجام می‌شود و آب روی خاک باقی می‌ماند.
داستان تشکیل رود
رودها از جاری شدن آب باران به سمت سرازیری‌ها به وجود می‌آیند. قطرات آبی که در اثر باران به هم می‌پیوندند یا از ذوب برف‌های ارتفاعات بالای کوه‌ها حاصل میشوند در صورتی که نتوانند داخل زمین فرو روند، روی بستری از خاک رس غیر قابل نفوذ یا سنگ‌ها به سمت ارتفاعات کم‌تر سرازیر میشوند و رودها را تشکیل می‌دهند.
داستان تشکیل آب زیرزمینی
بخشی از آب باران که در زمین فرو می‌رود در خاک‌های قابل نفوذ به مسیر خود ادامه می‌دهد تا زمانی که به بخشی از خاک یا سنگ‌های غیر قابل نفوذ برسد. در این بخش از زیر زمین، آب باقی می‌ماند. این آب زیرزمینی در واقع آب شیرین باران است و در صورتی که بتوان به آن دسترسی یافت، می‌تواند برای کارهای کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد. از طرفی با صرف مقداری هزینه می‌توان از آن برای آشامیدن نیز استفاده کرد.
نحوه استفاده از آب های زیرزمینی
در ادامه‌ی آموزش زندگی ما و آب علوم سوم، دانش‌آموزان باید به جمع‌آوری اطلاعات درباره چشمه، چاه و قنات‌های موجود در شهر یا روستای خود بپردازند. لازم است که دانش‌آموزان در نهایت این اطلاعات را پس از جمع‌آوری، در قالب یک گزارش به کلاس ارائه دهند. در ادامه به بررسی برخی از مفاهیم مطرح شده می‌پردازیم:
چاه
چاه حفره‌ای است که برای دسترسی به منابع زیرزمین در لایه‌های پایینی، بر روی زمین ایجاد می‌شود.
چشمه
چشمه یکی از پدیده‌های طبیعی است که به طور خود‌به‌خود در بعضی مناطق در نتیجه‌ی آب‌های زیرزمینی روی زمین جاری می‌شود.
قنات
کانالی است که در زیر زمین حفر می‌شود تا آب‌های زیرزمینی برای رسیدن به سطح زمین در آن جریان یابند.
در ادامه با بررسی تصویری از مسیر آب زیرزمینی از دانش‌آموزان خواسته می‌شود تا به دو سوال پاسخ دهند:
- با توجه به تصویر کتاب دلیل آلودگی آب‌های زیر زمینی چیست؟
- چه موارد دیگری ممکن است آب‌های زیر زمینی را آلوده کنند؟
علت خشک شدن چاه
در ادامه‌ی تدریس زندگی ما و آب علوم سوم، دانش‌آموزان با مقایسه دو تصویر باید علت خشک شدن چاه را شرح دهند. همان‌طور که در شکل دوم مشاهده می‌شود با برداشت بیش از حد از آب‌های زیرزمینی (توسط کارخانه‌ها و …) به تدریج سطح آب زیرزمینی کاهش می‌یابد و به اصطلاح چاه خشک می‌شود.
داستان تهیه آب آشامیدنی
در ادامه‌ی درس زندگی ما و آب علوم سوم کتاب علوم برای آشنایی با ساده‌ترین مرحله تهیه آب آشامیدنی، آزمایشی طراحی شده است.
آزمایش
برای انجام آزمایش می‌توانید مطابق مراحل زیر پیش بروید:
- یک ظرف شیشه‌ای، یک تکه پارچه، مقداری کش، یک بطری پلاستیکی، مقداری شن، ماسه و ریگ آماده کنید.
- ته بطری را ببرید.
- شن، ماسه و ریگ را خوب بشویید و اجازه دهید تا کاملا خشک شوند.
- تکه پارچه را با کش به دهانه بطری ببندید.
- بطری را وارونه کنید و به ترتیب ماسه، شن و ریگ را از دانه‌های ریز تا درشت داخل بطری بریزید.
- بطری را از قسمت پوشیده شده با پارچه، روی ظرف شیشه‌ای قرار دهید.
- مقداری آب گل‌آلود روی طبقات بریزید.
- بررسی کنید که آب خارج شده از دهانه بطری و جمع آوری شده در ظرف شیشه‌ای چه تفاوتی با آب گل‌آلود دارد؟
از این روش مطرح شده در آزمایش درس زندگی ما و آب علوم سوم می‌توان ذرات جامدی مانند گل و لای را از آب گل‌آلود جدا کرد. در واقع یکی از مراحل تهیه آب آشامیدنی، جدا کردن گل و لای است.
مراحل تهیه آب آشامیدنی
برای تهیه آب آشامیدنی پس از جمع آوری آب باران و رودخانه‌ها در پشت سد مراحل زیر طی میشوند:
- عبور از صافی‌های شنی برای صاف کردن آب و جدا کردن ذرات معلق قابل مشاهده
- جدا کردن آلودگی‌های میکروبی با افزایش مواد ضدعفونی
پی بردن به رازهای علوم سوم با آی نو
برای بررسی مهم‌ترین نکات زندگی ما و آب علوم سوم کافیست ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو را مشاهده کنید. راحت‌ترین راه برای پی بردن به رازهای سفره‌های زیر زمینی آب و رودها، تماشای ویدیو آموزشی زندگی ما و آب علوم سوم، مدرسه مجازی آی نو خواهد بود. از طریق مشاهده این ویدیو، با آب باران همراه می‌شوید و از نزدیک در جریان چگونگی رابطه زندگی ما و آب علوم سوم قرار می‌گیرید.
