درس دوم: سرگذشت دفتر من علوم ششم
درس دوم: سرگذشت دفتر من علوم ششم درباره‌ی تهیه‌ی کاغذ به شیوه‌ی نوین، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار شما قرار می‌دهد. با توجه به این‌که مشاهده، یکی از راه‌های مناسب در فراگیری دروس علوم تجربی است با تماشای ویدیو آموزشی سرگذشت دفتر من علوم ششم مدرسه مجازی آی نو، به روشی جذاب می‌توانید با نکات مهم این درس آشنا شوید.
سرگذشت کاغذ
آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که اگر کاغذ برای نوشتن نداشتید، باید چه می‌کردید؟ حتما در جواب می‌گویید فورا به سراغ تلفن همراهم می‌روم و از کاغذ الکترونیکی استفاده می‌کنم!
مردمان گذشته برای انتقال اطلاعات به یکدیگر مجبور به نوشتن روی سنگ و چوب بودند. آن‌ها برای ثبت و نگهداری اطلاعات ابتدا روی دیوارهای غارها نقاشی می‌کردند. این مردم در مراحل پیشرفته‌تر روی سنگ، چوب و چرم شروع به نوشتن کردند. اما این روش‌های نوشتن با مزایا و معایبی همراه بود. آموزش سرگذشت دفتر من علوم ششم با این پرسش از دانش‌آموزان آغاز می‌شود «آیا می‌دانند که مزایا و معایب این روش‌ها چیست؟»
مواد طبیعی و مصنوعی
نیاکان ما در گذشته از موادی که در طبیعت یافت می‌شد، نیازهای خود را تامین می‌کردند. آن‌ها از پنبه، پشم، چوب و سنگ برای تامین لباس و ساختن خانه استفاده می‌کردند. این دسته از مواد به مواد طبیعی معروفند. با گسترش شهرها و افزایش نیاز انسان‌ها، تنها مواد طبیعی برای تامین نیازهای جامعه‌ی بشری کافی نبود.
با رشد تکنولوژی، ساخت مواد مصنوعی رونق گرفت. امروزه بیشتر وسایل مورد نیاز ما از مواد مصنوعی و در کارخانه‌های صنعتی ساخته می‌شوند. شما می‌توانید فهرستی از مواد طبیعی و مصنوعی محیط زندگی خود تهیه کنید و گزارش آن را به کلاس ارائه دهید.
کاغذ مصنوعی است یا طبیعی؟
در ادامه‌ی درس سرگذشت دفتر من علوم ششم بیان شده که کاغذ یکی از محصولات مصنوعی است که از مواد طبیعی و طی فرآیندهای صنعتی ساخته می‌شود. این فرآورده‌ی بسیار با ارزش برای اولین بار، 700 سال پیش از میلاد مسیح در سمرقند (که اکنون در ازبکستان واقع است) ساخته شد. ماده‌ی اصلی در تهیه‌ی کاغذ، چوب است اما می‌توان کاغذ را از نیشکر، پنبه و … نیز تهیه نمود.
از درخت تا کاغذ
برای تهیه‌ی کاغذ لازم است درخت قطع شود و این محصول طی مراحل زیر (که با تغییرات فیزیکی و شیمیایی گسترده برای چوب همراه است) از درخت تهیه می‌شود:
- بریدن درخت
- حمل چوب و تنه‌های درخت به کارخانه
- کندن پوست تنه‌ی درخت
- تبدیل به تکه‌های ریز چوب (چیپس چوب)
- تبدیل چیپس چوب به خمیر کاغذ و از بین بردن رنگ آن
- خشک کردن خمیر و تهیه‌ی کاغذ
با توجه به مفهوم تغییرات فیزیکی و شیمیایی در تهیه‌ی کاغذ از چوب لازم است تا به دو پرسش زیر پاسخ دهید:
- در کدام مراحل، چوب دچار تغییرات فیزیکی می‌شود؟
- کدام مراحل با تغییرات شیمیایی در چوب همراه است؟
- در کدام مراحل، جنس چوب تغییر می‌کند؟
یکی از مراحل جذاب در تهیه‌ی کاغذ از درخت، مرحله‌ی از بین بردن رنگ و تهیه‌ی کاغذ سفید است. در ادامه‌ی تدریس سرگذشت دفتر من علوم ششم با انجام دو آزمایش، این راز شیمیایی (رنگ‌بری از اجسام) فاش می‌گردد.
آزمایش 1
برای انجام این آزمایش مطرح شده در درس سرگذشت دفتر من علوم ششم لازم است تا از وسایلی مانند بشر، استوانه‌ی مدرج و قاشق و همچنین از موادی مانند سرکه، آب اکسیژنه و پتاسیم پرمنگنات استفاده نمایید. قبل از انجام آزمایش لازم باید به موارد زیر دقت نمایید:
- از تماس مواد شیمیایی با پوست خود بپرهیزید.
- آب اکسیژنه باید در جای تاریک نگهداری شود. در غیر این صورت تجزیه می‌شود و خواص خود را از دست خواهد داد.
- از استفاده از آب اکسیژنه در فضای بسته جدا بپرهیزید.
- از آب اکسیژنه نباید به صورت ترکیب با شوینده‌های دیگر استفاده شود.
برای انجام این آزمایش باید طبق مراحل زیر پیش روید:
- در یک لیوان پلاستیکی 10 میلی‌لیتر (10 سانتی‌متر مکعب) آب بریزید. می‌توانید به جای لیوان از بشر یا لیوان آزمایشگاهی مدرج استفاده کنید.
- 5 یا 6 دانه بلور پتاسیم پرمنگنات را داخل آب لیوان اضافه کنید.
- یک قاشق سرکه به مواد داخل لیوان بیفزایید.
- 6 الی 8 میلی‌لیتر آب اکسیژنه را به آرامی داخل لیوان بریزید.
در نهایت لازم است تا مشاهدات خود را بنویسید. با تماشای ویدیوهای آموزشی سرگذشت دفتر من علوم ششم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید نکات مهم این مبحث را به روشی جذاب فرابگیرید.
نتیجه آزمایش 1
رنگ بنفش پتاسیم پرمنگنات با افزایش آب اکسیژنه از بین می‌رود.
آزمایش 2
ارائه‌ی این آزمایش در ادامه‌ی درس سرگذشت دفتر من علوم ششم ابتدایی، شما را با روش از بین بردن رنگ از کاغذ و تبدیل آن به کاغذ سفید آشنا می‌کند. برای انجام این آزمایش لازم است تا طبق مراحل زیر پیش روید:
- در یک لیوان مقداری کاغذ رنگی خرد شده بریزید.
- 50 میلی‌لیتر آب روی کاغذها اضافه و کاغذها را با آب مخلوط کنید.
- 10 میلی‌لیتر آب اکسیژنه به مخلوط داخل لیوان اضافه کنید.
در نهایت نیز لازم است تا پس از 10 دقیقه، مشاهدات خود را بنویسید. با تماشای ویدیوهای آموزشی علوم تجربی ششم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم امتحانی این مبحث آشنا شوید.
نتیجه آزمایش 2
در واقع از بین بردن رنگ کاغذ در مرحله‌ی رنگ‌بری، با افزایش آب اکسیژنه انجام می‌شود. به جز آب اکسیژنه از گاز کلر و آب ژاول هم می‌توان برای از بین بردن رنگ و سفید کنندگی استفاده نمود. یکی از اهداف انجام آزمایش در روند تدریس سرگذشت دفتر من علوم ششم، افزایش مهارت عملی دانش‌آموزان می‌باشد. از این رو در ادامه‌ی این درس به منظور آشنایی بهتر با فرآیند تولید انواع کاغذ، انجام چندکاوشگری برای دانش‌آموزان در نظر گرفته شده است.
چه نوع کاغذی می خواهید؟
با افزایش مواد شیمیایی مختلف به خمیر کاغذ می‌توان انواع کاغذ را تولید نمود. همان‌طور که می‌دانید در صورت ریختن آب روی کاغذ گلاسه، آب به داخل آن نفوذ نمی‌کند. در صورتی که اگر آب روی کاغذ معمولی بریزد به بافت کاغذ نفوذ می‌نماید. نام چند نوع ماده که می‌توان به خمیر کاغذ افزود در جدول زیر آمده است. علت افزودن آن‌ها را در جدول یادداشت کنید.
| ماده‌ی به کار رفته در تهیه‌ی کاغذ | علت استفاده |
|---|---|
| پلاستیک | |
| رنگ | |
| نشاسته | |
| گاز کلر | |
| گچ |
با مشاهده ویدیوهای آموزشی سرگذشت دفتر من علوم ششم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم امتحانی این مبحث آشنا شوید.
درختان جنگل؛ منبع تمام شدنی برای تهیه کاغذ
برای تهیه‌ی کاغذ لازم است درختان قطع شوند و از تنه‌ی آن‌ها کاغذ تهیه شود. با توجه به میزان مصرف کاغذ در دنیا، زمانی می‌رسد که این منبع تهیه‌ی کاغذ به اتمام می‌رسد. با از بین رفتن جنگل‌ها، آب و هوا و زیستگاه جانداران در کره‌ی زمین دستخوش تغییرات خطرناکی خواهد شد.
به نظر شما چه راه‌هایی وجود دارد تا هم کاغذ تهیه شود هم از نابودی درختان جلوگیری شود؟ آیا تولید کاغذ از سنگ با توجه به متن درس سرگذشت دفتر من علوم ششم راهکار مناسبی است؟
بازیافت کاغذ؛ راه حلی برای حفظ جنگل ها
برای بررسی چگونگی بازیافت کاغذ لازم است تا کاوشگری زیر را مطابق مراحل زیر انجام دهید:
- مقداری روزنامه‌ی باطله را با قیچی به صورت تکه‌های بسیار کوچک ببرید.
- روزنامه‌ی خرد شده را در یک ظرف بزرگ و سپس روی خرده روزنامه‌ها تا نیمه‌‌ی ظرف، آب بریزید.
- پس از دو ساعت استراحت، مخلوط را با همزن بزنید.
- خمیر به دست آمده را روی الک بریزید و آن را صاف کنید.
- خمیر به دست آمده را با یک لیوان آب ژاول (ماده‌ی سفید کننده) مخلوط نمایید.
- 24 ساعت اجازه دهید خمیر در ماده‌ی سفید کننده بماند.
- دوباره خمیر را در الک بریزید، آن را صاف کنید و با آب معمولی بشویید.
- یک ظرف بزرگ را تا نیمه آب کنید و خمیر را به آن ظرف منتقل نمایید.
- توری را به وسیله‌ی منگنه به چهار چوب بچسبانید و با این وسیله، لایه‌ی نازکی از خمیر را بردارید.
- طلق نازکی روی خمیر قرار دهید و سپس با خمیر کاغذ برگردانید.
- اجازه دهید تا روی طلق خشک شود.
برای ایجاد رنگ و استحکام قبل از برداشتن با تور، یک قاشق رنگ و یک قاشق سوپ‌خوری چسب نشاسته (پودر نشاسته) را به خمیر اضافه کنید.
نتیجه کاوشگری
با توجه به مشاهدات خود از کاوشگری بازیافت کاغذ لازم است تا به سوالات زیر پاسخ دهید:
- خواص ظاهری کاغذی که تهیه کرده‌اید با کاغذ روزنامه چه تفاوت‌هایی دارد؟
- مقاومت کاغذ بازیافتی بیشتر است یا کاغذ تهیه شده از چوب؟
- بازیافت چگونه سبب حفظ محیط زیست می‌شود؟
در انتهای خلاصه سرگذشت دفتر من علوم ششم نیز باید به سوالات زیر پاسخ دهید:
- درباره‌ی مشکلات بازیافت کاغذ‌هایی مانند جعبه‌ی شیرینی یا شانه‌ی تخم مرغ چه نظری دارید؟
- چرا کیسه‌های نایلونی حاصل از بازیافت، ضخیم‌تر از کیسه‌های نایلونی تهیه شده از مواد اصلی هستند؟
آموزش اصولی علوم ششم با ویدیوهای آی نو
برای آموزش آسان این درس می‌توانید از آموزش ویدیویی سرگذشت دفتر من علوم ششم مدرسه مجازی آی نو استفاده نمایید. ویدیوهای با کیفیت مدرسه مجازی آی نو در مقاطع مختلف در اختیار شما قرار گرفته‌اند. شما می‌توانید در تمام طول شبانه‌روز و هر زمان که بخواهید از این منابع معتبر بهره بگیرید.
