مروری بر درس دوم: ماده تغییر می کند علوم پنجم
جهان اطراف ما دائما در حال تغییر است زیرا از ماده تشکیل شده است. در درس ماده تغییر می کند علوم پنجم می‌آموزیم که ماده‌ها مدام در حال تغییر هستند و با تغییراتشان به انسان کمک می‌کنند تا نیازهایش را برطرف نماید. درس ماده تغییر می کند علوم پنجم، با مثال‌هایی از تغییرات ماده که هر روز در اطرافمان به وقوع می‌پیوندد، آغاز می‌شود. ماده پیوسته تغییر می‌کند و این تغییرات را در پختن غذا، تا کردن لباس‌ها، یخ زدن آب، آب شدن یخ و هزاران تغییر دیگر می‌توان مشاهده نمود. سوال این است که در هر یک از این تغییرات برای مواد چه اتفاقی میافتد؟
برای پاسخ به این سوال، در ادامه‌ی آموزش ماده تغییر می کند علوم پنجم، مولفین با مثال‌هایی دانش‌آموزان را با انواع تغییرات ماده آشنا می‌نمایند.
مثال 1: آموزش ساخت بادبادک
در مثال اول، مراحل ایجاد تغییر در ورق کاغذ رنگی و ایجاد بادبادک، بررسی می‌شود. ساخت بادبادک در هر مرحله با ایجاد تغییراتی در ورق و تکه چوب‌ها همراه است. این مراحل عبارتند از:
- اولین تغییر در ورق رنگی با بریدن آغاز می‌شود. در این مرحله از شما خواسته شده است تا کاغذ را به شکلی مناسب ببرید.
- درمرحله‌ی بعد باید دو تکه چوب نازک را به اندازه دو قطر کاغذ ببرید، به صورت علامت «به علاوه» روی هم قرار دهید، با نخ محکم به هم ببندید و با چسب روی ورق بچسبانید.
- در مرحله‌ی سوم باید تکه نخ را ببرید، سوراخی روی ورق ایجاد کنید، نخ را از سوراخ عبور دهید و گره بزنید. به این ترتیب سر بادبادک اکنون آماده شده است.
- برای ساخت دنباله‌ها مجبور به بریدن ورق کاغذ هستید.
- در مرحله‌ی بعد باید تغییراتی که در مواد کاغذ، چوب و نخ ایجاد شده است را در جدولی مانند جدول زیر بنویسید:
| نام ماده | کارهایی که انجام شده | تغییرهای ایجاد شده | |||
|---|---|---|---|---|---|
| شکل | اندازه | بو | رنگ | ||
| کاغذ | بریدن | ||||
| چوب و نخ | بریدن | ||||
| نخ | بستن و گره زدن | ||||
نتیجه مثال 1
در نهایت باید بررسی کنید که آیا در طی تغییرات فوق، در جنس مواد کاغذ، چوب و نخ تغییری ایجاد می‌شود؟ همان‌طور که می‌بینید در طول تغییرهای بالا در جنس مواد تغییری ایجاد نمی‌شود. همچنین بو و رنگ آن‌ها نیز تغییر نمی‌کند، فقط شکل و اندازه آن‌ها دچار تغییر می‌شود. این نوع تغییر را تغییر فیزیکی می‌نامند.
از متداول‌ترین تغییرات فیزیکی می‌توانیم به حل شدن قند در چای، دوختن لباس، بریدن کاغذ و … اشاره کنیم. با آموزش ویدیویی ماده تغییر می کند علوم پنجم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم امتحانی این مبحث آشنا شوید.
مثال 2: خرد کردن، حل کردن و سوزاندن قند
در ادامه‌ی تدریس ماده تغییر می کند علوم پنجم، طی فعالیتی در سه حبه قند، سه نوع تغییر زیر ایجاد می‌شود:
- یک حبه قند را در هاون خرد می‌کنیم.
- یک جبه قند را در لیوان آب حل می‌نماییم.
- یک حبه قند را روی شعله چراغ الکلی می‌سوزانیم.
سپس بررسی می‌کنیم که در کدام اندازه و شکل قند و در کدام بو و رنگ قند، عوض می‌شود؟
نتیجه مثال 2
حبه قند در هاون و لیوان آب به اندازه‌ی کوچک‌تر در می‌آید و شکل آن عوض می‌شود اما بو و رنگ آن تغییر نمی‌کند. اما قندی که روی شعله آتش گرفته می‌شود با تغییر رنگ و بو همراه است. در این حالت ماده تغییر می‌کند، و در این تغییر، رنگ، بو و جنس آن کاملا عوض می‌شود به این نوع تغییر، تغییر شیمیایی می‌گویند.
مثال 3: شکستن، آب پز و نیمرو کردن تخم مرغ
ارائه‌ی نکات ماده تغییر می کند علوم پنجم را با مثال دیگری ادامه می‌دهیم. دقت کنید که لازم است این آزمایش را همراه یکی از اولیا انجام دهید.
- تخم مرغ اول را بشکنید و در ظرف شماره 1 بریزید.
- تخم مرغ دوم را آب‌پز کنید و در ظرف شماره 2 بریزید.
- تخم مرغ سوم را به صورت نیمرو بپزید و در ظرف شماره 3 بریزید.
در نهایت از هر سه ظرف کمی بچشید و مقایسه کنید. با تماشای ویدیوهای آموزشی علوم تجربی پنجم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم امتحانی این مبحث آشنا شوید.
نتیجه مثال 3
با توجه به مشاهدات خود لازم است که جدول زیر را تکمیل کنید:
| نام ماده | کارهایی که انجام شده | تغییرهای ایجاد شده | نوع تغییر در ماده | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| شکل | اندازه | بو | رنگ | |||
| تخم مرغ ظرف 1 | شکستن پوسته | |||||
| تخم مرغ آب پز ظرف 2 | پختن | |||||
| تخم مرغ نیمرو ظرف 3 | شکستن پوسته و پختن | |||||
انواع تغییرات مواد
در ادامه‌ی درس دوم: ماده تغییر می کند علوم پنجم در رابطه با انواع تغییرات مواد صحبت می‌کنیم. تغییراتی که در مواد مختلف ایجاد می‌شوند به طور کلی بر دو نوع تقسیم خواهند شد:
تغییرات فیزیکی
تغییراتی که در طی آن‌ها شکل و اندازه‌ی ماده عوض می‌شود ولی جنس ماده تغییری نمی‌کند، تغییر فیزیکی نام دارد.
تغییرات شیمیایی
به تغییراتی که در طی آن‌ها شکل، اندازه، بو و رنگ و به طور کلی ماده تغییر می‌کند و از آن ماده جدیدی حاصل می‌آید، تغییر شیمیایی گفته می‌شود.
با توجه به مطالب فوق، لازم است تا نوع تغییر را در حالات زیر یادداشت کنید:
| فرآیند | نوع تغییر |
|---|---|
| سوختن چوب کبریت | |
| یخ زدن آب (تبدیل مایع به جامد) | |
| بخار شدن آب (تبدیل مایع به گاز) |
با ویدیو آموزشی ماده تغییر می کند علوم پنجم مدرسه مجازی آی نو می‌توانید صفر تا صد مفاهیم این درس را به شیوه‌ای جذاب بیاموزید.
تغییرات سریع و کند
در ادامه‌ی درس ماده تغییر می کند علوم پنجم ابتدایی لازم است که طبق دستور کتاب، نوشابه گازدار تهیه و مراحل مختلف آن را از نظر انواع تغییرات شناسایی کنید. تغییرات دوغ گازدار در مدت یک هفته اتفاق میافتد. در صورتی که کبریت خیلی سریع می‌سوزد.
در هر دو نوع تغییر، جنس، رنگ، بو و شکل ماده عوض می‌شود با این تفاوت که در سوختن کبریت، ماده تغییر می‌کند و تغییر شیمیایی سریع است اما در تبدیل ماست به دوغ، ماده تغییر می‌کند ولی تغییر شیمیایی کند است.
تغییر در خدمت زندگی
طبیعت همواره در حال تغییر است. از مهم‌ترین نکات درس ماده تغییر می کند علوم پنجم، می‌توان به دخالت انسان در تغییرات در طبیعت اشاره نمود. انسان باید از ایجاد تغییرات مناسب در طبیعت به منظور خدمت به پیشرفت زندگی استفاده نماید. شما می‌توانید با مشاهده ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو، خلاصه ماده تغییر می کند علوم پنجم را نیز یادداشت نمایید زیرا برای تماشای این فیلم‌های آموزشی هیچ محدودیت زمانی یا مکانی نخواهید داشت.
