هند و چین تاریخ ۱
درس پنجم: هند و چین تاریخ ۱ را با بررسی هند باستان آغاز خواهیم کرد. در این بخش به بررسی تمدن دره‌ی سند، مهاجرت آریاییان به هند، آیین برهمنی، سلسله‌های پادشاهی هند می‌پردازیم. در بخش بعدی از درس هند و چین تاریخ ۱ در رابطه با چین باستان صحبت می‌کنیم و به بررسی ظهور این تمدن، نخستین امپراتور، سلسله‌ی هان و آیین و اندیشه کنفوسیوس می‌پردازیم.
هند باستان
در اولین بخش از درس هند و چین کتاب تاریخ (۱)، در رابطه با هند باستان صحبت می‌کنیم. هند، سرزمینی بسیار پهناور است که تمدنی پربار و کهن دارد. هند باستان شامل هندوستان، بخش وسیعی از پاکستان و بنگلادش بوده است.
تمدن دره سند
با توجه به اظهارات باستان شناسان، این گونه به نظر می‌رسد که در حدود پنج هزار سال پیش، تمدن پیشرفته‌ای در کنار رود سند وجود داشته است. جالب این جا است که به نظر می‌رسد ساکنان در دره سند، شهره‌های خود را بر اساس یک نقشه‌ی دقیقی ساخته بوده‌اند که تقریبا معماری آن‌ها یکسان بوده است.
تمدن دره سند بر پایه‌ی کشاورزی بوده و ساکنان آن همواره با کشت محصولاتی مانند جو، گندم، پنبه و پرورش دام‌هایی مانند گاومیش زندگی می‌گذراندند. صنعت نیز در این تمدن جایگاهی داشت. سفالگری و نساجی از صنعت‌هایی بودند که در تمدن دره سند رواج یافته بودند.
مهاجرت آریاییان به هند
در ادامه‌ی آموزش هند و چین تاریخ ۱ به بررسی مهاجرت آریاییان به هند می‌پردازیم. در هزار و پانصد سال قبل از میلاد، در هنگامی که به نظر می‌رسید که تمدن سند رو به انحطاط رفته است، اقوامی آریایی از سمت شمال غرب وارد هند شدند. به این ترتیب با توجه به این که آریاییان مردمانی جنگجو بودند، به تدریج به مناطق شمالی هند تسلط یافتند و در نهایت تا نواحی مرکزی را تحت سیطره‌ی خود درآوردند. البته آریایی‌ها نتوانستند بر مناطق جنوبی استوایی و مرطوب مسلط شوند و در این نواحی، اقوام سیاه پوست موسوم به دراویدی‌ها تا قرن‌ها ساکن بودند.
آیین برهمنی
آریاییان در هند هم همانند اقوام دیگری که در این خطه زندگی می‌کردند، خدایان مختلفی را به عنوان مظهرهای طبیعت مورد پرستش قرار می‌دادند. البته آن‌ها مثل اقوام آریایی در ایران، به خدای مافوق طبیعت نیز اعتقاد داشتند. از مهم‌ترین آثار به جای مانده در رابطه با عقاید آریاییان هند می‌توانیم به سروده‌های «وداها» در ستایش خدایان و آفرینش اشاره کنیم.
به تدریج، آیین پیچیده‌ی برهمنی در هند ظهور یافت. در آیین برهمنی به خدایان متعدد مورد ستایش در وداها پرداخته می‌شود. آداب و مناسک این آیین بسیار دشوار بود و قربانی کردن به عنوان یکی از رسوم پیچیده‌ی آن در نظر گرفته می‌شد.
در این میان افرادی به نام «برهمن» موظف بودند تا سروده‌های وداها را از گزند فراموشی حفظ نمایند، آموزه‌های دینی را آموزش دهند و آداب مذهبی را اجرا نمایند. برهمنان توانسته بودند به خاطر موقعیت مذهبی و مقام خود، ثروت و قدرتی بسیاری را به جیب بزنند و در نتیجه، «کاست» یا طبقه‌ی ممتاری را تشکیل داده بودند. از آن جایی که مناسک آیین برهمنی بسیار دشوار بود، به تدریج پیروان از این آیین روی برگرداندند و اندیشه‌های دیگری در هند ظهور نمود که از جمله مهم‌ترین آن‌ها آیین بودایی بود.
آیین بودایی
در این بخش از تدریس هند و چین تاریخ ۱ به آیین بودایی می‌رسیم. بودا در رابطه با چهار حقیقت صحبت کرد که عبارت بودند از:
- زندگی سراسر رنج است و درد بی پایان خواهد بود.
- سرچشمه‌ی اصلی درد، آرزو و خواستن است.
- تنها با رسیدن به «نیروانا» می‌توان بر آرزو و خواستن غلبه نمود.
- از هشت راه مقدس می‌توان به نیروانا دست یافت. این هشت راه شامل صداقت ورزی در ایمان، نیت، گفتار، کردار، زندگانی، کوشش، پندار و مراقبه است.
این تعالیم توانست به سایر مناطق از جمله تبت و چین نیز راه یابد. با تماشای ویدیو آموزشی هند و چین تاریخ ۱ مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم این درس آشنا شوید.
سلسه های پادشاهی هند
قبایل آریایی که به هند مهاجرت کرده بودند تا چند مدت به صورت پراکنده زندگی می‌کردند. یکی از پادشاهان هخامنشی (داریوش بزرگ) پس از تصرف قسمت‌هایی از شمال غرب هند، آن جا را به عنوان خراج گزار خود تعیین نمود. علاوه بر آن پس از براندازی حکومت هخامنشیان توسط اسکندر مقدونی، بخش‌های وسیعی از هند توسط او فتح شد. پس از مرگ اسکندر مقدونی، «چندرا گوپتا» که یکی از فرماندهان هندی بود، بر علیه یونانیان شورش کرد که در نهایت به بیان گذاری سلسله‌ی موریا انجامید.
این حکومت در زمان فرمانروایی آشوکا به اوج قدرت خود رسید و توانست قلمرو خود را در سراسر هند البته به جز بخش جنوبی آن، توسعه دهد. البته این قدرت تا زمان پس از آشوکا ادامه نیافت و حکومت موریا، تضعیف شد به طوری که سلسله‌ی گوپتا حاکمیت را به دست گرفت و تا چند قرن حکومت کرد.
با آموزش ویدیویی هند و چین تاریخ ۱ مدرسه مجازی آی نو می‌توانید این درس را به شیوه‌ای جذاب بیاموزید.
چین باستان
در ادامه‌ی درس هند و چین تاریخ ۱، به چین باستان می‌رسیم. چین به عنوان کشوری بسیار پهناور در شرق آسیا معرفی می‌شود که آب و هوای آن نیز بسیار متنوع است. دره‌ی هوانگ هو در شمال این کشور، آن را از معرض حمله‌ی اقوام بیابانگرد به دور داشته است. از طرفی دشت‌ها و جلگه‌هایی که در پیرامون رود‌های بزرگ آن واقع شده، چین را به یکی از بهترین مناطق برای کشاورزی و برپا نمودن سکونت‌گاه‌های دائمی تبدیل کرده است. در ادامه‌ی درس هند و چین در کتاب تاریخ دهم به مبحث ظهور تمدن چین خواهیم پرداخت.
ظهور تمدن چین
بر اساس یافته‌های باستان شناسی این گونه به نظر می‌رسد که در حدود هشت هزار سال پیش، گروهی از مردم در اطراف رود‌های هوانگ هو و یانگ تسه به امر کشاورزی مشغول بوده‌اند. گندم، ارزن، برنج و ابریشم از مهم‌ترین محصولاتی بودند که توسط این کشاورزان تولید می‌شدند. از طرفی چینی‌ها به امر پرورش حیوانات اهلی نیز مشغول بودند و به همین دلیل کشاورزی و دامداری موجب شد تا تولید مازاد در نهایت منجر به افزایش جمعیت و پیدایش نخستین شهر‌ها شود.
چین نیز مانند مصر و سومر در ابتدا دارا‌ی چندین دولت شهر بود و به تدریج حاکمان محلی تحت فرمان یک دودمان قرار گرفتند و به این ترتیب سلسله‌های حکومتی ایجاد شد. البته این سلسله‌ها تا مدت‌های متمادی نتوانستند چین را از نظر جغرافیایی و سیاسی به طور کامل یکپارچه و متحد کنند به همین دلیل چین همواره تحت یورش‌های متمادی اقوام کوچرو از طرف مرز‌های شمالی قرار می‌گرفت.
نخستین امپراتور چین
در ادامه‌ی بررسی درس هند و چین تاریخ ۱، در رابطه با اولین امپراتور چین صحبت به عمل می‌آید. یکی از فرمانروایان سلسله‌ی «چه این» به نام ژنگ، پس از پیروزی بر اشراف زمین دار و حاکمان محلی توانست در نهایت به تفرقه در چین پایان دهد و با تشکیل یک حکومت مقتدر به خود لقب «شی هوانگ تی» را که معنای امپراتور اول بود به خود اختصاص دهد.
از جمله اقدامات امپراتور اول، نوسازی تشکیلات اداری و مالیاتی و ساخت شبکه‌ی گسترده‌ای از جاده‌ها بود. او همچنین در جهت یکسان نمودن مقیاس وزن‌‌ها، اندازه‌ها و عیار سکه‌ها گام برداشت. از جمله اقدامات مهم او در دوره‌ی حکومتش، تکمیل دیوار بزرگ چین بود.
سلسله هان
در ادامه‌ی درس هند و چین تاریخ ۱ می‌خوانیم که پس از مرگ شی هوانگ تی، آشوب داخلی و جنگ موجب روی کار آمدن سلسله‌ی هان شد. در طول فرمانروایی سلسله‌ی هان تغییرات وسیعی در صنعت، کشاورزی، علم و فرهنگ ایجاد شد و چینیان توانستند در ابداعات و اختراعات گام‌های بزرگی را بردارند.
از جمله اقدامات دیگر سلسله‌ی هان، گسترش قلمرو از غرب و جنوب و ایجاد ارتباط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی با کشور‌هایی مانند ایران بود. جاده‌ی ابریشم در دوره‌ی هان گشایش یافت و به وسیله‌ی آن چین از طریق ایران به اروپا اتصال می‌یافت.
آیین و اندیشه کنفوسیوس
در ادامه‌ی بیان نکات هند و چین تاریخ ۱، در رابطه با اندیشه‌ی کنفوسیوس صحبت خواهیم کرد. از جمله اندیشمندانی که در عصر باستان، اصول و آیینی برای اداره‌ی حکومت بیان نمود، کنفوسیوس بود. شی هوانگ تی به شدن با اندیشه‌های کنفوسیوس مخالفت می‌نمود به حدی که دستور داد تا آثار او را بسوزانند و حکیمانی که پیرو او بودند را نابود سازند. این در حالی است که پس از مرگ اولین امپراتور و در دوره‌ی حکومت هان، آیین کنفوسیوس مجدد رواج پیدا کرد.
جالب این جا است که از جمله اقدامات حکومت هان، انتخاب ماموران دولتی بر پایه‌ی اصول کنفوسیوس بود. به این ترتیب ماموران بر اساس شایستگی‌ها خود به خدمت گرفته می‌شدند و در آن زمان آزمون‌هایی برای تعیین شایستگی برپا می‌شد. در دوران حکومت سلسله‌ی هان، آیین بودا نیز به چین راه یافت و به تدریج در کنار اندیشه‌های کنفوسیوس و سایر آیین‌ها در چین رواج پیدا کرد.
آموزش ویدیویی تاریخ دهم با آی نو
از جمله ابزار‌های کمک آموزشی مفید برای این که بتوانید درس هند و چین تاریخ ۱ را به خوبی بیاموزید، ویدیو‌های آموزشی مدرسه مجازی آی نو هستند. در این ویدیو‌ها نکات مهم امتحانی مورد بررسی قرار گرفته‌اند و شما می‌توانید بدون هیچ محدودیت زمانی یا مکانی به این فیلم‌های آموزشی دسترسی داشته باشید. کیفیت بالا‌ی ضبط این ویدیو‌ها و همراهی اساتید با تجربه نیز از جمله دلایلی است که مدرسه مجازی آی نو را متمایز می‌سازد. شما می‌توانید در حین مشاهده‌ی این ویدیو‌ها، خلاصه هند و چین تاریخ ۱ را نیز یادداشت کنید.
