اختلال خواندن چیست؟
خواندن یک مطلب، نتیجهی عملکرد سالم مغز انسان است. گاهی با اختلال در خواندن رو به‌رو می‌شویم که نتیجهی بروز مشکل در قسمت کوچکی از مغز خواهد بود. این مشکل در کودکان باید به موقع تشخیص داده و درمان شود. آمارها نشان می‌دهند که از هر 100 کودک، 5 نفر به این اختلال دچار هستند. استرس و تضعیف اعتماد به نفس در این کودکان سبب پیشروی اختلال می‌شود
اختلال دیسلکسیا
دیسلکسیا (Dyslexia) یا خوانش پریشی، اختلالی است که موجب می‌شود فرد پایین‌تر از سطح انتظار از سن خود، توانایی خوانش داشته باشد. در صورت ابتلا به اختلال خواندن، فرد قادر به درک مطلب نوشته شده نیست.
وجود مشکل در نیمکره چپ مغز سبب کند شدن عملکرد مغز و بروز اختلال خواندن می‌شود. در نتیجهی این عملکرد ضعیف مغز، در شناسایی صداها و یادگیری ربط دادن صحیح حروف و کلمات با یکدیگر، مشکلاتی به وجود می‌آید. معمولا اختلال دیسلکسیا از بدو تولد تا سن اول ابتدایی بروز پیدا می‌کند.
علائم اختلال خواندن
علائم بسیاری وجود دارند که بتوان به اختلال خواندن در کودک پی برد. کودکی که به این مشکل دچار می‌شود، دارای ناتوانی‌های زیر است:
- ناتوانی در رمزگشایی: ارتباط بین حروف در یک کلمه را نمی‌تواند درک کند.
- ناتوانی در خواندن: با وجود اطلاعات زیاد قادر به بیان آن‌ها نیست.
- نارسا خوانی در آوا: با وجود اطلاعات زیاد از حروف، قادر به هجی آن‌ها نیست.
- نارسا خوانی در ایده: به درستی متوجه ساختار لغت نیست.
- اختلال در آوا و ایده: هر دو مشکل قبلی را با هم دارد.
تشخیص اختلال دیسلکسیا
برخی از مشکلات مانند وجود مشکل بینایی یا شنوایی، کم هوشی و مشکلات اقتصادی یا اجتماعی می‌توانند زمینه‌ای برای اختلال خواندن باشد. از این رو برای تشخیص درست اختلال خواندن باید از راه‌های دیگری اقدام نمود که در ادامه بیان خواهیم نمود.
عدم توانایی در درک مطلب هنگام خواندن
سعی کنید متنی را برای کودک توضیح دهید که قبلا آن را خوانده و متوجه نشده است. اگر کودک با بیان شما، قادر به درک متن شد، می‌توانید بگویید دچار اختلال در خواندن است.
استفاده از آزمون خوانش
با مراجعه به کارشناسان و انجام این تست، در صورت مثبت بودن جواب آزمون، کودک به دیسلکسیا مبتلا است.
تشخیص بر طبق عادت های رفتاری
عادات رفتاری کودک مانند ناتوانی در یادگیری کلمات جدید، جا‌به‌جا گفتن حروف در یک کلمه، گم کردن زیاد خط هنگام روخوانی و … راهی برای تشخیص ابتلای کودک به اختلال خواندن می‌باشد. توجه داشته باشید تشخیص دقیق اختلال خواندن فقط توسط پزشک تایید می‌شود.
درمان اختلال خواندن
اختلال خواندن در صورت تشخیص زود هنگام، قابل درمان خواهد بود. البته ابتدای باید مشخص شود که علت اختلال خواندن آیا اختلال یادگیری است یا موارد دیگری وجود دارد؟ زمان طلایی برای درمان، اول تا سوم ابتدایی است. پس از سپری شدن این زمان، درمان بسیار کندتر و پرهزینه‌تر، پیش می‌رود.
روش های درمان کلینیکی
از روش‌های درمان کلینیکی زیر برای درمان اختلال خواندن استفاده می‌شود:
روش درمانی نوروفیدبک
اساس این نوع درمان بر استفاده از علم روان شناسی است. برای درمان از دستگاه‌های کامپیوتری موسوم به «لورتانورو فیدبک» استفاده می‌شود. در این روش با انتشار امواج توسط دستگاه، بهبود در عملکرد مغز ایجاد خواهد شد.
روش اورتون کینگهام
در این روش از حواسی مانند لامسه، چشایی، بینایی، شنوایی و حواس حرکتی برای تمرکز بر خواندن استفاده می‌شود. این روش به «تکنیک حواس چند گانه» معروف است.
استفاده از مهندسی معکوس
در این روش با طراحی انواع حرکات و بازی‌ها و همچنین کدگذاری، مطالب را به کودک دچار اختلال خواندن، آموزش می‌دهند.
سایر تکنیک های درمانی
علاوه بر روش‌های کلینیکی، والدین و درمان‌گران با استفاده از بعضی تکنیک‌های ساده می‌توانند به درمان اختلال خواندن کودک خود، کمک فراوانی نمایند. از جمله‌ی این تکنیک‌ها شامل موارد زیر هستند:
- مطالعه کردن والدین می‌تواند درمان بسیار موثری باشد.
- از کودک بخواهید دیکته را روی شن بنویسد.
- در آموزش از کاغذها و مدادهای رنگی، بیشتر استفاده کنید.
- تمرینات را با بازی در هم بیامیزید.
- با اشیا داستان بسازید.
- استفاده از تصویر درمانی برای درمان مشکلات جهت یابی، حافظه و ادراک تصویری بسیار مفید است.
- آموزش کودک را به محیط‌هایی مانند کتابخانه منتقل کنید.
- همراه با کودک با راه رفتن روی پله به انجام عملیات جمع و تفریق بپردازید.
- بازی‌هایی را برای درمان مشکلات تعادلی و حرکتی کودک طراحی نمایید.
- حروف برجسته بسازید و از کودک بخواهید با این حروف، کلمه بسازد.
- توسط شعر و آوا، معانی و مفاهیم کلمات را به کودک آموزش دهید.
- از علاقه‌ی کودک در روند یادگیری کمک بگیرید.
لازم به ذکر است که نارساخوانی در کودک قابل درمان است به شرطی که به موقع تشخیص داده شود و برای درمان آن، تمرینات لازم به کار گرفته شود.
انواع اختلال خواندن
اختلال خواندن با روش‌های مختلف تقسیم‌بندی می‌شود. در این‌جا یکی از انواع تقسیم‌بندی اختلال خواندن را بررسی می‌نماییم. با این روش مهم‌ترین انواع این اختلال شامل موارد زیر می‌شوند:
نارسا خوانی تحولی
نارسا خوانی تحولی ترکیبی از مشکلات خواندن، نوشتن و هجی کردن است و این امکان وجود دارد که با اختلال دیداری، شنیداری، زبان گفتاری و اختلال در مهارت‌های حرکتی همراه باشد.
نارسا خوانی اکتسابی
نارسا خوانی اکتسابی معمولا بر اثر آسیب مغزی ایجاد می‌شود. این اختلال چهار نوع است و این نوع اختلال خواندن یا از خطاهای حاصل بر اساس تشابه بینایی شکل می‌گیرد (به عنوان مثال کودک، حرف ب و پ را اشتباه می‌گیرد) یا بر اساس نوع معنایی اختلال ایجاد می‌شود (به عنوان مثال ورود را با خروج اشتباه می‌گیرد).
نارساخوانی فنولوژیک
این نوع از اختلال خواندن در واج شناسی به وجود می‌آید.
نارساخوانی سطحی
فرد مبتلا به این نوع نارسا خوانی قادر به بازشناسی کلمه بر اساس ظاهر آن نیست.
نارسا خوانی عمیق
در این نوع نارساخوانی به توصیف ناتوانی شدید در توانایی خواندن پرداخته می‌شود. شخص در نارساخوانی عمیق با مشکلات درک معنایی روبهرو است.
دلایل بروز اختلال خواندن و راه درمان کامل آن
با بررسی دلایل بروز اختلال در خواندن به این نتیجه می‌رسیم که اختلال خواندن یا به دلیل آسیب‌های مغزی است که از دوران جنینی و پس از تولد ایجاد می‌شوند یا به واسطه‌ی عوامل وراثتی منتقل شده به جنین است. در هر صورت با به وجود آمدن این اختلال، انواع نارساخوانی در فرد می‌تواند بروز یابد.
با این که درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما اگر اختلال خواندن زودتر تشخیص داده شود، می‌توان به درمان امید داشت. به عقیده‌ی برخی از متخصصین مغز و اعصاب، کودکان مبتلا به اختلال خواندن معمولا مهارت‌های خوبی در تفکر خلاق و حل مسئله از خود نشان می‌دهند. بد نیست بدانید افراد نابغه‌ای مانند آلبرت انشتین، والت دیزنی، توماس ادیسون و بسیاری از نوابغ دیگر از مبتلایان به اختلال خوانش بوده‌اند.
با ویدیوهای آی نو آسان تر بیاموزید
مدرسه مجازی آی نو، تنها یک مدرسه‌ی مجازی برای ارتقای سطح تحصیلی نیست. مدرسه مجازی آی نو همواره سعی دارد تا با ارائه‌ی مقالات در زمینه‌ی فرزند پروری و روش‌های مناسب برای مقابله با مشکلات آموزشی، روحی و جسمی کودکان و نوجوانان به والدین سر نخ‌هایی جادویی برای رفع این مشکلات دهد.
مدرسه مجازی آی نو بر این عقیده است که تفکر سالم و ارتقای سطح آموزشی در فرزندان، نیاز به بدن و روانی سالم دارد. با بررسی مقالات پژوهش و آموزشی مدرسه‌ی مجازی آی نو می‌توانید قبل از این‌که کودکتان با مشکلات جدی آموزشی و رفتاری روبهرو شود، بسیاری از این مشکلات را با روش‌های ساده حل کنید.
اگرچه اختلال خواندن در حال حاضر درمان خاصی ندارد اما در مدرسه مجازی آی نو با ارائه ویدیوهای آموزشی سعی داریم تا روند فراگیری را برای دانش‌آموزان تسهیل نماییم.
