روش تدریس نمایشی چیست؟
یکی از روشهای تدریس در مقطع ابتدایی روش تدریس نمایشی نام دارد که جزو روشهای روز دنیا به شمار میرود. همانطور که می‌دانید مقطع ابتدایی یکی از مقاطع تحصیلی حساس و بسیار مهم برای دانشآموزان به شمار میرود و از این رو نحوه تدریس و آموزش دروس مختلف به دانشآموزان اهمیت بسیار زیادی دارد. زیرا پایه و اساس علاقه‌مندی یا عدم علاقه دانشآموزان به یادگیری و مطالعه در مقطع ابتدایی پایه گذاری می‌شود. به همین دلیل است که والدین همواره به دنبال استفاده از روشهای نوین آموزش برای فرزندانشان می‌باشند.
در این میان نقش معلمان نیز اهمیت بسیار زیادی دارد و میتواند میزان موفقیت روشهای آموزشی را تعیین کند. به همین دلیل لازم است تا معلمان نیز با شرکت در کلاس‌های آموزشی خودشان را به روز نگه داشته و روش آموزش مناسب برای مقاطع مختلف تحصیلی را بلد باشند. روش تدریس نمایشی به عنوان یکی از بهترین و پربازده‌ترین روشهای آموزشی در مقطع ابتدایی و به طور ویژه برای کلاس‌های اول و دوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اصول یادگیری نمایشی بر پایه نمایش یا نشان دادن است و همانطور که مشخص شده است، گستردگی این روش نیز بسیار زیاد میباشد. معلم هر چیزی را که بتواند به شیوه نمایشی به دانشآموزان آموزش دهد در گروه روش تدریس نمایشی قرار می‌گیرد. اما اینکه الگوی تدریس نمایشی چیست و چه مزایا و معایبی دارد، موضوعی است که در ادامه مطلب آن پرداخته‌ایم.
معرفی روش تدریس نمایشی
روش یادگیری نمایشی همانطور که از نامش پیداست، به شیوه‌ای از آموزش اطلاق می‌شود که در آن نمایش حرف اول را می‌زند. با توجه به اینکه دانشآموزان در چه مقطعی مشغول به تحصیل هستند و قرار است چه درسی به آنها آموزش داده شود، معلم میتواند نمایش خود را متناسب با موضوع طراحی و اجرا کند.
انواع روش های تدریس یادگیری نمایشی میتواند به معلمان کمک کند تا به بهترین شکل ممکن با کمک بازی و نمایش کار آموزش را پیش ببرند و در انتقال مفاهیم به دانشآموزان عملکرد بسیار خوبی داشته باشند. برخلاف روشهای سنتی تدریس که در آن معلم رکن اساسی را در کلاس درس به عهده داشت، در روشهای نوین آموزشی، دانشآموزان جایگاه بسیار ویژه‌ای را در امر آموزش بر عهده دارند.
همین موضوع میتواند تا حد زیادی تعاملات اجتماعی بین دانشآموزان را نیز بهبود بخشد و مفاهیم اولیه تفکر انتقادی، تفکر خلاق، نحوه معاشرت با همکلاسی‌ها، پذیرش نظرات مخالف، افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس و قدرت تجزیه و تحلیل را در کنار نقد آگاهانه بهبود بخشد.
هدف از روش تدریس نمایشی این است که دانشآموزان در مقطع ابتدایی بتوانند آنچه که معلمشان قرار است از روی کتاب درسی یا به شکل شفاهی به آنها توضیح دهد را به صورت نمایشی جلوی چشمشان ببینند. یکی از مزایایی که روش تدریس نمایشی با خود به همراه می‌آورد، در شیوه اجرای آن است.
زیرا معمولا حافظه تصویری در کودکان بسیار خوب عمل می‌کند. دانشآموزان در مقطع ابتدایی هر چیزی را که ببینند به خوبی به حافظه می‌سپارند. اساساً تصویر و لمس به معنای واقعی میتواند کمک بسیار شایانی به درک بهتر و کامل‌تر مفاهیم درسی داشته باشد.
وقتی معلم مطالبی که در کتاب درسی بیان شده است را با روش تدریس نمایشی ترکیب می‌کند، میتواند تا حد زیادی یادگیری و ادراک را در دانشآموزان تقویت کند. البته نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که استفاده از روش یادگیری نمایشی برای دروس مختلف میتواند رویکرد متفاوتی داشته باشد.
برای مثال استفاده از این روش برای آموزش درس ریاضی میتواند تفاوت‌های زیادی با رویکرد روش تدریس نمایشی برای درس فارسی داشته باشد و این هنر، تبحر و تخصص معلم است که بتواند برای هر درسی متناسب با ویژگی‌ها و شرایط آن روش مناسبی را در نظر بگیرد.
البته چیزی که اهمیت دارد این است که روش تدریس نمایشی نیز مراحلی دارد و نحوه اجرای درست آن میتواند تا حد زیادی بازدهی و عملکرد این روش نوین تدریس را بهبود بخشد. در ادامه شما را با مراحل انجام روش تدریس نمایشی آشنا کرده ایم.
مراحل اجرای روش یادگیری نمایشی
دیدن و مشاهده کردن دو رکن اصلی یادگیری در مقطع ابتدایی به شمار میرود و معلم میتواند به واسطه استفاده از روش تدریس نمایشی مطالب و مفاهیم کتاب درسی را به دانشآموزان آموزش دهد. چند مرحله در اجرای روش یادگیری نمایشی وجود دارد که شامل موارد زیر است.
آمادگی
یکی از مهمترین اهداف استفاده از روش تدریس نمایشی در بین انواع روش تدریس ابتدایی مشخص کردن هدف و تاثیری است که باید در ذهن دانش‌آموز بگذارد. اگر معلم می‌خواهد به واسطه کمک گرفتن از روش یادگیری عروسکی یک وسیله را به دانشآموزان معرفی کند، لازم است تا از قبل، از اجزا و نحوه کار آن وسیله به طور کامل مطلع باشد و از سلامت و کارایی وسیله نیز اطمینان حاصل کند.
گاهی اوقات معلمان می‌توانند از ماکت یک وسیله نیز برای نشان دادن به دانشآموزان و انتقال مفاهیم کمک بگیرند. اما باید به این موضوع توجه کرد که ماکت هماهنگی کاملی با وسیله اصلی داشته باشد. زیرا تجسم و تصویرسازی در کودکان بسیار قوی عمل می‌کند و دانشآموزان هرچه که ببینند را در ذهنشان ثبت می‌کنند. همین موضوع یکی از دلایل است که روش تدریس نمایشی توانسته است تا این اندازه بازدهی بالایی را در بین دانشآموزان مقطع ابتدایی ایجاد کند و به عنوان یکی از روشهای بسیار محبوب در بین معلمان و دانشآموزان تبدیل شود.
توضیح
در قدم دوم که در روش تدریس نمایشی معلم باید به آن توجه داشته باشد، توضیح اولیه مفاهیم است. بهتر است معلم از قبل به کودکان بگوید که قرار است چه مطلبی برای آنها توضیح داده شود و در انتها قرار است که دانشآموزان چه موضوعاتی را یاد گرفته باشند. همچنین باید وسایلی که قرار است در روش یادگیری نمایشی از آن استفاده شود را به دانشآموزان معرفی کرده و نحوه کار با آنها را نیز به کودکان آموزش داد.
معلم میتواند از قبل پرسش‌هایی را آماده کند و آنها را با دانشآموزان در میان بگذارد و به آنها بگوید که انتظار دارد در پایان تدریس پاسخ این سوال‌ها برای دانشآموزان مشخص شده باشد. به این شکل دانشآموزان یاد می‌گیرند که با تمرکز و گوش دادن به صحبت‌های معلم که به واسطه استفاده از روش تدریس نمایشی مشغول انتقال مفاهیم میباشد، هدف درس را دریافت کرده و نکات و مفاهیم کلیدی را یاد بگیرند.
نمایش
بخش عملی کار در روش تدریس نمایشی مربوط به همین بخش می‌شود. ممکن است نمایش با کمک ابزارها و وسایل مختلفی انجام شود و به واسطه عملیاتی که انجام می‌شود، انتقال دانش و مهارت به دانشآموزان صورت می‌گیرد. به این شکل کودکان که به عنوان مشاهده کنندگان این نمایش می‌باشند، می‌توانند درک مناسبی از مفاهیم مطرح شده را داشته و از مطالب ارائه شده نتیجه‌ای بگیرند که هم راستا با انتظارات و اهداف کتاب درسی باشد.
تجربه
این بخش از روش تدریس نمایشی روال متفاوت‌تری را طی خواهد کرد و همانند روش تدریس کاوشگری از تجربه به عنوان یک دانش ارزشمند استفاده خواهد شد. در این قسمت از دانشآموزان خواسته می‌شود تا بعد از آنکه معلم تدریس خود را تمام کرد، نمایش انجام شده را تکرار کنند و به این شکل یک آموزش دانش‌آموز محور شکل می‌گیرد. این کار به دانشآموزان این فرصت را میدهد تا یک تجربه فردی کسب کنند و علاوه بر آن، قسمت‌هایی که خوب متوجه نشده‌اند را نیز پیدا کرده و مجدد سوالات خود را بپرسند.
معلم نیز بر کار دانشآموزان نظارت می‌کند و به عنوان یک راهنما اشکالات احتمالی دانشآموزان را برطرف کرده و به آنها کمک می‌کند تا به کمک روش تدریس نمایشی مفاهیم را مجدد برای خودشان و دوستانشان توضیح دهند. این بخش از روش یادگیری نمایشی ارتباط بسیار نزدیکی با روش تدریس کاوشگری دارد و می‌توان به صورت تلفیقی نیز از این دو تکنیک برای انتقال مفاهیم آموزشی به دانشآموزان مقطع ابتدایی استفاده کرد.
سنجش
مرحله سنجش که آخرین مرحله از روش تدریس نمایشی میباشد، به معلم و دانشآموزان این فرصت را میدهد تا آموخته‌های خود را به چالش بکشند. در این قسمت معلم میتواند با طرح پرسش‌هایی به صورت شفاهی یا کتبی از دانشآموزان بخواهد تا آنچه که آموخته‌اند را مجدد بیان کند یا به سوالات مشخصی پاسخ دهند. به این صورت بازدهی کلاس نیز مشخص خواهد شد و معیار بسیار مناسبی را در اختیار معلم قرار میدهد تا بتواند برای جلسات بعدی کلاس، روال مناسب‌تر و کارآمدتری را پیش بگیرد.
روش تدریس نمایشی غیر مستقیم
یکی از موضوعاتی که در مورد روش تدریس نمایشی مطرح می‌شود، استفاده از وسایل الکترونیک در کلاس برای انتقال مفاهیم کتاب‌های درسی به دانشآموزان میباشد. وقتی معلم از روش یادگیری نمایشی استفاده می‌کند و در کنار آن از وسایل الکترونیکی نیز استفاده نماید، در واقع از روش تدریس نمایشی غیر مستقیم استفاده کرده است.
این روش در مواقعی به کار میرود که انتقال مفاهیم به کمک نمایش تصاویر یا پاورپوینت بازدهی بالاتری برای دانشآموزان به همراه دارد و اصولاً تجسم کردن مفاهیم مطرح شده برای دانشآموزان ممکن است، دشوار باشد. گاهاً نیز امکانات برای نمایش در اختیار معلم قرار ندارد و از این رو معلم ناچار است تا از وسایل الکترونیک برای این کار کمک بگیرد.
در این حالت از روش تدریس نمایشی نیز بازدهی بسیار خوبی مشاهده می‌شود و دانشآموزان می‌توانند با کمک مشاهده و ثبت تصاویر در حافظه یادگیری کاملی را از مطالب کتاب درسی تجربه کنند. حتی می‌توان روش تدریس را فعالانه‌تر کرد و از دانشآموزان خواست که خودشان اقدام به تهیه فیلم، عکس یا کلیپ از محتوای درسی مشخص شده توسط معلم نمایند.
تفاوت روش تدریس نمایشی و اکتشافی
همانطور که گفته شد روش تدریس نمایشی و روش تدریس اکتشافی شباهت‌های بسیار زیادی با هم دارند، اما نمی‌توان از تفاوت‌های موجود بین آنها غافل شد و اصولاً نباید این دو روش را با هم اشتباه گرفت. در روش تدریس نمایشی اصول آموزش بر این استوار است که معلم مطالب و محتواهایی که از قبل آماده کرده است را به واسطه استفاده از ابزارهای مختلف به دانشآموزان آموزش میدهد.
اما در روش تدریس اکتشافی، دانش‌آموز نقش بسیار پررنگ‌تری را ایفا می‌کند. بنابراین می‌توان گفت که کارکرد القایی روش تدریس نمایشی نسبت به روش تدریس اکتشافی به ویژه در مقطع ابتدایی بسیار بیشتر میباشد. زیرا در روش تدریس اکتشافی دانش‌آموز باید خودش با آزمون و خطا و البته هدایت و راهنمایی معلم به پاسخ سوالات برسد.
اما در روش تدریس نمایشی مفاهیم و اهداف تدریس از ابتدا به دانشآموزان توضیح داده می‌شود و برای درک بهتر و کامل‌تر یا از روشهای عروسکی و یا از تصاویر برای آموزش کمک گرفته می‌شود. به این شکل دانش‌آموز میتواند یک تجربه مشاهده تصاویر و تجسم را در کنار مشاهده مطالب در کتاب درسی به همراه داشته باشد و این چیزی است که در روش تدریس اکتشافی مشاهده نمی‌شود.
مزایای روش یادگیری نمایشی در مقطع ابتدایی
اگر شما هم با این سوال مواجه هستید که مزایای یادگیری نمایشی چیست باید به شما بگوییم که این روش آموزشی مزایای بسیار زیادی را برای دانشآموزان به ویژه در مقطع اول و دوم ابتدایی به همراه دارد. مهمترین نکته‌ای که می‌توان با آن اشاره کرد این است که دانشآموزان می‌توانند از اشیا حقیقی برای درک مفاهیم مکتوب در کتاب‌های درسی کمک بگیرند.
همچنین استفاده از ماکت‌ها در صورتی که امکان استفاده از نمونه اصلی یا رفتن به گردش علمی برای بچه‌ها امکان‌پذیر نباشد نیز، در روش تدریس نمایشی کاربرد دارد و دست معلم را باز می‌گذارد تا بتواند با هر آنچه که در اختیار اوست تصویرسازی مناسبی برای درک درست مطالب و مفاهیم مورد هدف کتاب‌های مختلف درسی را برای دانشآموزان ایجاد کند.
یکی از مثال‌هایی که در این مورد می‌توان زد، حرکت سیارات به دور خورشید است که به راحتی به کمک ماکت‌های مناسب می‌توان این مفهوم مهم و کلیدی را به دانشآموزان آموزش داد. از دیگر مزایای روش تدریس نمایشی در مقطع ابتدایی این است که از آنجایی که کودکان در سن پایین قوه تخیل بسیار قوی دارند، به راحتی می‌توانند با تصویرسازی و یا ضبط تصاویر در حافظه از حافظه تصویری خود به بهترین شکل ممکن استفاده کرده و ارتباط بین پدیده‌ها را درک کنند.
اما در کنار تمام مزایایی که درباره روش تدریس نمایشی به آن اشاره کردیم، معایبی نیز وجود دارد که نباید از آنها غافل شد.
معایب یادگیری نمایشی به شرح زیر است :
مشارکت دانشآموزان در این روش کم است.
اجرای درست روش یادگیری نمایشی ارتباط بسیار مستقیمی با مهارت معلم دارد.
تفاوت‌های فردی در دانشآموزان در هنگام استفاده از این روش آموزشی در نظر گرفته نمی‌شود.
آماده سازی‌های لازم برای تدریس زمانبر خواهد بود.
تفکر انتقادی در هنگام استفاده از روش تدریس نمایشی در دانشآموزان کمتر می‌شود.
علی رغم معایب روش تدریس نمایشی که به آن اشاره شد، اگر معلم بتواند با مهارت کافی این روش آموزشی را به کار بگیرد، میتوانید مطمئن باشید که دانشآموزان بازدهی بسیار بالایی را تجربه خواهند کرد و این روش آموزشی به عنوان یک ابزار قدرتمند و ماندگار برای ارتقاء سطح آموزشی کشور به شمار میرود.
آشنایی با انواع روش تدریس نمایشی
در معرفی یادگیری نمایشی با مزایا و معایب آن و همچنین نحوه عملکرد آن آشنا شدید. اما باید به این موضوع هم اشاره کرد که پیاده سازی نمایش‌ها انواع مختلفی دارد و میتواند فرصت‌های خلاقانه زیادی را جهت اجرای روش تدریس در اختیار آموزگاران قرار دهد.
انواع روش تدریس نمایشی به شرح زیر است :
- نمایش عملی
- نمایش زنده
- نمایش رسانهای
- نمایش مشارکتی
- نمایش شبیه سازی
معلم میتواند در هنگام استفاده از روش تدریس نمایشی از هر کدام از این روش‌ها بسته به موضوع و هدف تدریس به صورت تنها یا تلفیقی استفاده کند.
روش تدریس نمایشی در مدرسه مجازی آی نو
یکی از مدارس مجازی بسیار خوب و حرفه‌ای در ایران، مدرسه مجازی آی نو میباشد که کادری بسیار حرفه‌ای و مجرب برای تدریس دروس مختلف در مقاطع ابتدایی متوسطه اول و متوسطه دوم را دارد. معلمان فعال در این مدرسه مجازی همگی از بهترین معلمان کشور بوده و سابقه بسیار درخشانی در امر آموزش دارند.
مهارت این مدرسه در تولید ویدیوهای آموزشی بسیار با کیفیت میباشد که در محیطی بسیار مناسب و توسط تجهیزات روز دنیا فیلمبرداری و ضبط شده است. استفاده از روش تدریس نمایشی برای مقطع اول و دوم ابتدایی در این مدرسه مجازی به عنوان یکی از بهترین روشهای آموزش در دنیا به کار گرفته شده است و اگر شما هم دوست دارید فرزندتان از این روش آموزشی بهره‌مند شود، فقط کافی است که به سایت این مدرسه مجازی مراجعه نمایید. شما میتوانید به راحتی با تهیه اشتراک از ویدیوهای آموزشی دروس مختلف فارسی، ریاضی و علوم برای مقطع اول و دوم ابتدایی استفاده کنید.
آموزش به صورت خط به خط و نکته به نکته صورت گرفته و لازم به ذکر است که در تولید ویدیوهای آموزشی برای مقطع اول و دوم ابتدایی از یک عروسک به جای معلم کمک گرفته شده است. از آنجایی که دانشآموزان با عروسک ارتباط بسیار خوبی برقرار می‌نمایند، می‌توانند به راحتی جذب ویدیوهای آموزشی شده و با مشاهده محیط بسیار جذاب و شاد این ویدیوها محتوای درسی خود را به طور کامل یاد بگیرند.
سوالات متداول
روش تدریس نمایشی چیست ؟
این روش یکی از بهترین روشهای تدریس برای مقطع ابتدایی به شمار میرود که برای آشنایی کامل آن میتوانید به متن مقاله مراجعه کنید.
انواع روش تدریس نمایشی شامل چه مواردی است ؟
انواع روش تدریس نمایشی شامل نمایش عملی، نمایش زنده، نمایش رسانهای، نمایش مشارکتی و نمایش شبیه سازی میباشد.
آیا استفاده از روش یادگیری نمایشی بازدهی دانشآموزان را افزایش میدهد ؟
بله. استفاده از این روش آموزشی میتواند تا حد زیادی بازدهی دانشآموزان را افزایش دهد و درک آنها را از مطالب کتاب درسی بهتر و سادهتر نماید.
