هر آنچه که باید درباره رشته کارشناسی کتاب آرایی بدانید!

معرفی همه جانبه رشته کارشناسی کتاب آرایی

رشته کارشناسی کتاب آرایی یکی از شاخه‌های هنر است که تمرکز ویژه‌ای بر طراحی و گرافیک دارد و هدف آن آموزش متخصصانی برای زیباسازی و آماده‌سازی کتاب در حوزه چاپ و نشر است. این رشته با ترکیب عناصر بصری، تایپوگرافی، تصویرسازی، صفحه‌آرایی و حتی فهم متنی، نقش کلیدی در تولید آثار مکتوب جذاب و موثر ایفا می‌کند. با توجه به این که در دنیای امروز رقابت در بازار نشر و چاپ بالا می‌باشد، نقش کتاب آرا بیش از هر زمان دیگری برجسته شده است. در ادامه نگاهی جامع به ابعاد مختلف رشته کتاب آرایی خواهیم انداخت. با ما همراه باشید.

تعریف تخصصی رشته کتاب آرایی

به منظور معرفی رشته کارشناسی کتاب آرایی باید بیان کنیم که این رشته مجموعه‌ای از فعالیت‌ها برای زیباسازی، منظم نمودن و کاربردی کردن ظواهر یک کتاب است که از جلد تا صفحات داخلی، طراحی فونت، چیدمان متن و تصویر، انتخاب رنگی و فضای گرافیگی تحت نظر یک متخصص کتاب آرا را دربرمی‌گیرد.

از منظر حرفه‌ای و در تعریف تخصصی رشته کارشناسی کتاب آرایی این رشته را به عنوان فرآیندی هنری – فنی در صنعت نشر معرفی می‌نمایند که شامل صفحه‌بندی، ترکیب‌بندی نوشتار و تصویر، اصول طراحی جلد، انتخاب فونت و فضاهای سفید، رعایت اصول دیداری و روانشناسی مخاطب در طراحی کتاب می‌شود.

واحدهای درسی مقطع کارشناسی رشته دانشگاهی کتاب آرایی

قابل توجه است که رشته کتاب آرایی اغلب به عنوان رشته‌ای مستقل در دانشکده‌های هنر تدریس می‌گردد و این دانشکده‌ها حدود 130 واحد را به عنوان واحدهای درسی رشته کارشناسی کتاب آرایی در نظر گرفته‌اند که به همراه 3 واحد پایان‌نامه جمعاً 133 واحد درسی می‌شود. توجه داشته باشید که دانشجویان باید در 8 ترم 4 ساله این واحدهای درسی را بگذرانند و در نهایت نیز با ارائه پایان‌نامه امکان فارغ‌التحصیلی از دانشگاه را خواهند داشت.

لازم به ذکر است که رشته کتاب آرایی به عنوان رشته‌ای فنی و هنری واحدهای کارگاهی و عملی نیز دارد. همچنین دروس عمومی رشته کارشناسی کتاب آرایی مانند سایر رشته‌های دانشگاهی دروس مرتبط با اخلاق اسلامی، اندیشه اسلامی، انقلاب اسلامی ایران، فارسی عمومی، انگلیسی عمومی و تربیت بدنی را دربرمی‌گیرد.

در معرفی تعدادی از دروس تخصصی رشته کارشناسی کتاب آرایی نیز می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

عناوین دروس تخصصی رشته کارشناسی کتاب آرایی
تحقیق در هنرهای سنتی ایران	هندسه نقوش در هنرهای سنتی ایران	آشنایی با هنرهای سنتی
کاربرد رایانه در هنرهای بصری	ادبیات و نگارگری	آشنایی با کاغذسازی، بوم‌سازی و قطعه‌سازی
نقوش، نمادها و اسطوره‌ها در نگارگری	آشنایی با هنر در تاریخ	آداب معنوی در هنرهای سنتی
تاریخ تطبیقی نگارگری ایران با نقاشی جهان	تحلیل و نقد آثار هنری	کارگاه طراحی و تذهیب 1 و 2
آشنایی با انواع خطوط اسلامی	خوشنویسی و طراحی حروف	گرایش‌های نوین در خوشنویسی ایرانی
کتیبه‌نگاری و خواندن کتیبه‌های اسلامی	آشنایی با نسخه‌های خطی	پایان نامه

مزایا و معایب تحصیل در رشته کتاب آرایی

در صورتی که قصد دارید بعد از قبولی در کنکور رشته کتاب آرایی را به عنوان رشته  دانشگاهی خود انتخاب نمایید، لازم است که با مزایا و چالش‌های این رشته نیز آشنا شوید که در جدول زیر به بیان برخی از این موارد پرداخته‌ایم:

مزایای تحصیل در رشته کتاب آرایی	معایب تحصیل در رشته کتاب آرایی
ترکیب هنر، تکنولوژی و صنعت نشر	نیاز به ابزارهای تخصصی و گران‌قیمت
فرصت‌های فراوان برای فعالیت فریلنسری و پروژه‌محور	رقابت بالا در بازار کار آزاد
امکان کسب درآمد بالا با مهارت حرفه‌ای	فشار زمانی در پروژه‌های چاپی
ارتباط با جهان ادبیات، کودک، آموزش و فرهنگ	کمبود فرصت‌های استخدام رسمی در ایران
قابلیت رشد فردی و خلاقانه	امکان ارتباط با کارفرمایان غیرحرفه‌ای و حقوق پایین

شرایط قبولی در دوره کارشناسی رشته کتاب آرایی

برای ورود به دانشگاه و انتخاب رشته کارشناسی کتاب آرایی در ایران به ویژه در دانشگاه‌های هنر کشور، حتما باید از طریق آزمون سراسری هنر اقدام نمایید و پس از قبولی و کسب رتبه مجاز و تراز لازم مراحل زیر را طی کنید:

1. یکی از مهم‌ترین شرایط قبولی در رشته کارشناسی کتاب آرایی شرکت در آزمون عملی است که بعد از اعلام نتایج اولیه و انتخاب رشته دانشگاهی زمان آن از طریق سازمان سنجش اعلام می‌شود. با توجه به این که رشته کتاب آرایی از گرایش‌های رشته کتابت و نگارگری است، به احتمال زیاد هر ساله بعد از آزمون تئوری، داوطلبان تحصیل در این رشته، باید برای سنجش طراحی، خلاقیت و تصویرسازی در آزمون عملی نیز شرکت کرده و نمره لازم را کسب کنند.
2. بعد از کسب رتبه مناسب در کنکور هنر، انتخاب رشته، کسب رتبه مجاز در آزمون عملی، قبولی یا عدم قبولی آن‌ها در دانشگاه مورد نظر از طریق سایت سازمان سنجش به نشانی org اعلام می‌شود.
3. در صورت پذیرش در دانشگاه داوطلبان باید برای ثبت‌نام اقدامات لازم را که در سایت دانشگاه اعلام شده است، طی نمایند.
4. لازم به ذکر است که در سال گذشته شرایط قبولی در رشته کتاب آرایی صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی بوده است؛ ولی در سال جاری این شرایط امکان تغییر دارد و قطعاً دانشگاه‌های برتر کشور به خصوص در دانشگاه‌های شهر تهران، پذیرش دانشجویان را با آزمون انجام می‌دهند.

مهارت های مورد نیاز برای قبولی در آزمون عملی رشته کتاب آرایی

همان‌طور که اشاره کردیم، قبولی در رشته کارشناسی کتاب آرایی منوط به نمره آزمون عملی نیز می‌باشد و این بدان معنا است که متقاضیان قبولی در این رشته، باید از قبل آمادگی لازم برای تحصیل در آن را داشته و مهارت‌هایی را آموزش دیده باشند که برخی از این توانایی‌ها و مهارت‌ها که به قبولی در آزمون عملی رشته کتاب آرایی بسیار کمک می‌کند عبارت است از:

• توانایی طراحی دستی و گرافیکی
• علاقه به مطالعه و تولید محتوا
• آشنایی با نرم‌افزارهای گرافیکی مانند InDesign, Photoshop, Illustrator, CoreIDRAW
• دقت بالا، سلیقه بصری و توانایی تحلیل دیداری

بهترین منبع برای قبولی در رشته کتاب آرایی

از آن جایی که قبولی در آزمون سراسری هنر به دلیل ظرفیت محدود دانشگاه‌های کشور در پذیرش دانشجو و رقابت بالای متقاضیان امری دشوار است، به تلاش و هوشمندی بیشتری توسط دانش آموزان نیاز دارد. بنابراین پیشنهاد کاربردی ما به دوستداران هنر ویدیوهای آموزشی مدرسه مجازی آی نو است که بهترین منبع برای قبولی در رشته کارشناسی کتاب آرایی هستند؛ زیرا که این ویدیوهای آموزشی با استفاده از امکانات پیشرفته تهیه شده‌اند و برترین اساتید کنکور کشور نیز در آن‌ها تدریس می‌کنند.

پس داوطلبان عزیز با تهیه این اشتراک می‌توانند با صرف هزینه‌ای مقرون به صرفه و تنها در منزل هر چند بار که خواستند این ویدیوهای آموزشی را تماشا کرده و قبولی خود را در آزمون سراسری، رشته دلخواه و دانشگاهی که همیشه آرزوی تحصیل در آن را داشته‌اند، تضمین نمایند.

لیست دانشگاه های پذیرنده رشته کارشناسی کتاب آرایی

تعدادی از دانشگاه‌های کشور رشته کتاب آرایی را ارائه می‌دهند، اما به عنوان بهترین دانشگاه های رشته کارشناسی کتاب آرایی می‌توان به دانشگاه‌ هنر اصفهان، دانشگاه الزهرا (ویژه دختران)، دانشگاه شاهد و دانشگاه غیرانتفاعی سوره اشاره کرد.

لازم به ذکر است که بر اساس دفترچه انتخاب رشته هنر در سال 1403 لیست دانشگاه های پذیرنده رشته کارشناسی کتاب آرایی به ترتیب جدول زیر بوده است:

نوع دوره	نحوه پذیرش	نام دانشگاه	استان	جنسیت	ظرفیت
روزانه	صرفاً با سوابق تحصیلی	دانشگاه هنر اصفهان	اصفهان	زن – مرد	18
غیرانتفاعی	صرفاً با سوابق تحصیلی	دانشگاه غیرانتفاعی سوره	تهران	زن – مرد	30
پیام نور	صرفاً با سوابق تحصیلی	دانشگاه پیام نور استان تهران – مرکز تهران شرق	تهران	زن – مرد	20
پیام نور	صرفاً با سوابق تحصیلی	دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی – مرکز مشهد	خراسان رضوی	زن – مرد	20
پیام نور	صرفاً با سوابق تحصیلی	دانشگاه پیام نور استان قم - مرکز قم	قم	زن – مرد	20

ظرفیت پذیرش در رشته کتاب آرایی

به طور کلی، ظرفیت پذیرش در رشته‌های هنر محدود است، در سال گذشته نیز ظرفیت پذیرش رشته کارشناسی کتاب آرایی طبق جدول زیر بوده است که این ظرفیت در سال جاری می‌تواند تغییر کند. بنابراین داوطلبان عزیز باید منتظر دفترچه انتخاب رشته کنکور هنر 1404 باشند تا از ظرفیت‌های جدید آگاهی یابند.

ظرفیت پذیرش رشته کارشناسی کتاب آرایی سال 1403
دوره روزانه (رایگان)	نوبت دوم (شبانه)	ظرفیت مازاد	پردیس خودگردان	پیام نور	غیرانتفاعی
18 نفر	----	----	-----	60 نفر	30 نفر

هزینه تحصیل در دوره کارشناسی کتاب آرایی

به طور کلی در دانشگاه‌های ایران هزینه تحصیل در دوره روزانه دانشگاه‌های دولتی در تمامی رشته‌های تحصیلی کاملاً رایگان می‌باشد و بعد از فارغ‌التحصیلی دانش‌آموختگان تنها متناسب با سال‌های تحصیل خود تعهد خدمت به دولت را دارند و رشته کتاب آرایی نیز از این قاعده مستثنی نیست. اما در صورتی که داوطلبان در دانشگاه‌های پیام نور، غیرانتفاعی، آزاد و دوره‌های نوبت دوم (شبانه) و پردیس خودگردان دانشگاه‌های سراسری پذیرفته شوند، ملزم به پرداخت شهریه می‌باشند و تعهد خدمت نیز نخواهند داشت.

قابل توجه است که هزینه تحصیل در رشته کارشناسی کتاب آرایی در دوره‌های غیرروزانه به دلیل وجود واحدهای کارگاهی و دروس عملی نسبت به رشته‌های دیگر تا حدودی بالاتر است. در ضمن، این مبلغ در هر دانشگاه و دوره متفاوت می‌باشد و هر ساله نیز افزایش می‌یابد.

 ادامه تحصیل در مقاطع ارشد و دکترا

لازم به ذکر است که آینده فارغ التحصیلان رشته کارشناسی کتاب آرایی به تصمیمات خود آن‌ها بستگی زیادی دارد. به طور مثال دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند با ادامه تحصیل در گرایش‌های گوناگون مقاطع ارشد و دکترا شانس موفقیت خود را در پیدا کردن موقعیت‌های شغلی متنوع افزایش دهند. برخی از این گرایش‌ها را در جدول زیر ذکر کرده‌ایم:

گرایش‌های کارشناسی ارشد	گرایش‌های دکتری
طراحی سنتی و تذهیب	پژوهش هنر
نگارگری	فلسفه هنر
خیالی‌نگاری	ارتباط تصویری
خوشنویسی	هنر اسلامی
تصویرسازی	تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی
گرافیک	هنرهای تجسمی
هنرهای تجسمی	مطالعات تئاتر
ارتباط تصویری	-----
مطالعات هنر	-----

لازم به ذکر است که در سطح دکترا، گرایش‌های مستقیم کتاب آرایی وجود ندارد، اما با تحصیل در گرایش‌های ذکرشده، می‌توان با انتخاب موضوعات مرتبط با کتاب آرایی در پایان‌نامه مسیر تخصصی را ادامه داد و فعالیت‌های پژوهشی بینارشته‌ای را پیش گرفت که امروزه در ایران و جهان بسیار مورد استقبال قرار می‌گیرد. همین امر باعث می‌گردد که بازار کار رشته دکترای کتاب آرایی نسبت به بازار کار دوره کارشناسی و ارشد پردرآمدتر و گسترده‌تر باشد. برخی از این موقعیت‌های شغلی برای فارغ‌التحصیلان دکترای این رشته عبارت است از:

• حوزه دانشگاهی و پژوهشی: هیئت علمی و پژوهشگر هنر
• مشاوره و طراحی حرفه‌ای در نشر و آموزش: مشاور طراحی و مدیر هنری ارشد
• تحقیقات بینارشته‌ای و تولید دانش بومی: تولید محتوای نظری و بومی
• فعالیت‌های بین‌المللی و مهاجرتی: تدریس یا طراحی در نشر جهانی

بازار کار و فرصت های شغلی رشته کتاب آرایی

یکی از دغدغه‌های اساسی فارغ التحصیلان کتاب آرایی میزان درآمد رشته کارشناسی کتاب آرایی در آینده است که باید بگوییم این رشته یکی از رشته‌هایی است که فرصت‎‌های شغلی متنوعی را دربرمی‌گیرد و برخی از این حوزه‌های کاری عبارت است از:

• طراح گرافیک در انتشارات، مجلات و روزنامه‌ها
• صفحه‌آرا و طراح جلد کتاب
• طراح کتاب‌های کودکان و نوجوانان
• همکاری با موسسات آموزشی برای تولید کتاب‌های کمک درسی
• طراح بسته‌های محتوای دیجیتال مثل PDF, e-book و اپلیکیشن‌های آموزشی
• تاسیس استودیو طراحی گرافیک یا انتشارات مستقل
• تدریس در مراکز آموزشی و هنری
• فعالیت آزاد و فریلنسری در بازار داخلی و بین‌المللی

قابل توجه است که میانگین درآمد ماهیانه کارشناس کتاب آرایی بین 10 تا 30 میلیون تومان می‌تواند متغیر باشد؛ هرچند که این امر، به سابقه کاری، کیفیت کار و حجم پروژه‌ها نیز بستگی زیادی دارد. در مورد کسب درآمد در بازار بین‌المللی نیز باید بگوییم که کارشناسان و متخصصان این رشته می‌توانند با تسلط بر زبان انگلیسی و نرم‌افزارهای جهانی، در بازارهای بین‌المللی و پلتفرم‌هایی مانند Freelancer, Upwork, Fiverr به صورت دورکار جذب شده و با گرفتن پروژه‌های گوناگون کسب درآمد دلاری داشته باشند.

شرایط ادامه تحصیل در رشته کتاب آرایی برای مهاجرت

دانش‌آموختگان رشته کتاب آرایی می‌توانند برای ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری به کشورهایی مانند:

• آلمان و اتریش که برای هنر و طراحی گرافیک امکان پذیرش بدون شهریه در برخی از دانشگاه‌ها دارند،
• کانادا و استرالیا که بازار کار خوبی برای طراحان کتاب دیجیتال و چاپی دارند،
• ایتالیا و فرانسه که به دلیل فرهنگ قوی هنری فرصت مناسبی برای ادامه تحصیل در رشته‌های گرافیکی محسوب می‌شوند،
• هلند و سوئد که با داشتن برنامه‌های انگلیسی‌زبان در طراحی ارتباطات و نشر دیجیتال انتخاب مناسبی هستند،

مهاجرت نمایند. قابل توجه است که متقاضیان مهاجرت به این کشورها، ملزم به داشتن ویژگی‌هایی می‌باشند که از جمله شرایط ادامه تحصیل در رشته کارشناسی کتاب آرایی برای مهاجرت عبارت است از:

• ارائه نمونه کار حرفه‌ای
• داشتن مدرک زبان
• رزومه هنری قوی
• مدرک لیسانس معتبر با معدل بالا
• دارا بودن مهارت در نرم‌افزارهای طراحی گرافیک

اشتراک کنکور آی نو!

شایان ذکر است که اشتراک کنکور آی نو یکی از بهترین منابع قبولی در کنکور سراسری هنر است که به دلیل برخورداری از ویژگی‌هایی مانند:

• بانک تست جامع
• آنالیز 10 هزار تست کنکور
• یادگیری روش‌های تست زنی با برترین اساتید کنکور کشور
• ایجاد آمادگی کامل برای امتحانات نهایی
• ویدیوی جمع‌بندی کنکور و تجزیه و تحلیل کنکور سال‌های اخیر منجر به قبولی تضمینی در رشته کارشناسی کتاب آرایی با اشتراک کنکور آی نو می‌شود.

با توجه به آن چه که در مقاله فوق بیان شد، دریافتیم که رشته کتاب آرایی برای افرادی با ذهن خلاق، درکی دقیق در زیبایی‌شناسی و علاقه به ادبیات و نشر بسیار مناسب است. در واقع این رشته پلی بین دنیای هنر و صنعت نشر ایجاد می‌کند و با گسترش کتاب‌های الکترونیک و محتوای بصری، تقاضا برای متخصصان این حوزه روز به روز بیشتر می‌شود. با وجود چالش‌هایی همچون عدم حمایت کافی از هنرمندان مستقل و هزینه‌های بالا برای ابزارهای حرفه‌ای، بازار کار متنوع و مسیرهای مهاجرتی گسترده، افق روشنی برای علاقه‌مندان این رشته فراهم می‌سازد.

بنابراین با توجه به اهمیت روزافزون این رشته برای آگاه نمودن علاقه‌مندان به رشته‌های هنری در این مقاله به طور کامل به معرفی رشته کارشناسی کتاب آرایی پرداخته‌ایم.

سوالات متداول

• تعریف تخصصی رشته کارشناسی کتاب آرایی چیست؟

  این رشته به عنوان فرآیندی هنری – فنی در صنعت نشر معرفی می‌شود که دربرگیرنده صفحه‌بندی، ترکیب‌بندی نوشتار و تصویر، اصول طراحی جلد، انتخاب فونت و فضاهای سفید، رعایت اصول دیداری و روانشناسی مخاطب در طراحی کتاب می‌شود. برای آشنایی بیشتر با رشته مذکور مقاله فوق را به طور کامل مطالعه نمایید.

• رشته کارشناسی کتاب آرایی چند واحد درسی دارد؟

  رشته کتاب آرایی در مقطع کارشناسی 133 واحد درسی را به همراه پایان‌نامه دربرمی‌گیرد که نام برخی از آن‌ها در مقاله فوق بیان شده است.

• بازار کار رشته کتاب آرایی چگونه است؟

  از جمله موقعیت‌های شغلی این رشته در مقطع دکترا عبارت است از هیئت علمی و پژوهشگر هنر، مشاور طراحی و مدیر هنری ارشد و ... که در مقاله بالا این موقعیت‌های شغلی به طور کامل معرفی شده است.