درسنامه درس یازدهم قافیه علوم و فنون ادبی ۱
در درس قافیه علوم و فنون ادبی ۱ با موضوعاتی پیرامون صنایع ادبی آشنا می‌شوید و اهمیت آن را در شعر فارسی یاد می‌گیرید. یکی از صنایع ادبی که لازم است آن را به خوبی بشناسید قافیه است. شعر خیال انگیز و موزون می‌باشد و احساس را درگیر می‌کند. اگر شعر در حالت بی‌وزنی گفته شود زیبایی خود را از دست می‌دهد و نمی‌تواند تاثیر زیادی روی مخاطب بگذارد. این موضوع باعث می‌شود تا شعرا به هدف خودشان نرسند و از این رو قافیه نقش بسیار مهمی در زیبایی و آهنگ شعر ایفا می‌کند. در درس یازدهم: قافیه علوم و فنون ادبی ۱ به موضوع پرداخته شده است.
همانطور که گفته شد وزن برای شعر لازم است. یکی از مواردی که وزن شعر را حفظ می‌کند و به بار آهنگی آن می‌افزاید قافیه است. قافیه باعث می‌شود تا ضرب آهنگ موسیقایی شعر حفظ شود و در درس قافیه کتاب علوم و فنون ادبی ۱ به این موضوع پرداخته شده و مثال‌های متعددی برای آن بیان شده است.
قافیه و ردیف در شعر
ردیف و قافیه دو تا از ارکان اصلی در شعر می‌باشند و لازم است شما بتوانید آنها را در اشعار مشخص کنید. به این منظور باید تعریف دقیق این دو را بدانید در درس یازدهم: قافیه علوم و فنون ادبی ۱ توجه و تمرکز بر قافیه و ردیف می‌باشد. بنابراین در پایان این درس پس از یادگیری کامل شما به خوبی می‌توانید این دو صنعت ادبی را در شعر مشخص کنید.
مطابق تعریف کتاب علوم و فنون ادبی دهم هر گاه دو کلمه در آخرین واژه دو مصرع یک بیت تکرار شوند و از نظر لفظ و معنا یکسان باشند به آن «ردیف» گفته می‌شود. ردیف بعد از قافیه می‌آید و در اشعاری که دارای ردیف هستند، قافیه کلمه یکی مانده به آخر هر مصرع می‌شود. قافیه به واژه‌هایی گفته می‌شود در بخش پایانی مصرع می‌آید و در واج‌های آخر خود مشترک هستند و دارای یک آواز می‌باشند.
حرف قافیه نیز یکی دیگر از مواردی است که در درس قافیه علوم و فنون ادبی ۱ با آن آشنا می‌شوید. حرف قافیه آن گروه از حروف مشترک در کلمه قافیه می‌باشد. به عنوان مثال در شعر:
«به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست/ عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست»
حرف میم در واژه خرم عالم حرف قافیه می‌باشد.
به قواعد قاعده توجه کنید
مدرس در زمان تدریس قافیه علوم و فنون ادبی ۱ مثال‌های متعددی را بیان می‌کند و تمامی قواعد قاعده که لازم است بدانید را نیز به شما آموزش می‌دهد. یادگیری قواعد قاعده اهمیت بالایی دارد و در ارزیابی مورد بررسی قرار می‌گیرد. قافیه دارای دو قاعده اصلی است. قاعده اول بیان می‌کند که هر یک از مصوت‌های “ا”،”و” به تنهایی اساس قافیه می‌باشند.
به عنوان مثال واژه‌های رعنا – ما، او – خو با هم، هم قافیه هستند و حرف قافیه آنها یک واج می‌باشد. قاعده دوم بیان می‌کند که گاهی یک مصوت با یک صامت قافیه می‌سازد. در زمان آموزش قافیه علوم و فنون ادبی ۱ مثال‌های متعددی برای این موضوع بیان می‌شود تا یادگیری را آسان‌تر کند. به یاد داشته باشید که برای یادگیری این درس باید به مثال‌ها توجه کنید و با تکرار و تمرین موارد را بیاموزید.
قوانین و تبصره‌های متعددی وجود دارد تا بتواند این هنر و صنعت ادبی را توضیح دهد. اگر در درک و یادگیری قافیه با مشکل مواجه شده‌اید می‌توانید از ابزارهای کمک آموزشی استفاده کنید. از جمله این ابزارهای کمک آموزشی می‌توان به ویدیو آموزشی قافیه علوم و فنون ادبی ۱ که در سایت مدرسه مجازی آی نو قرار گرفته است اشاره کرد.
قافیه در شعر نو
اصول و قوانین استفاده از قافیه در شعر کهن نحوه استفاده از آن را محدودتر کرده است، اما در شعر نو این اصول و قواعد شکل دیگری به خود گرفتند و محدودیت شعرهای کهن را ندارند. در شعر نو شاعر درگیر قافیه‌سازی و رعایت این اصول نمی‌شود. در شعر نو چند قافیه در کل شعر دیده می‌شود. نکات قافیه علوم و فنون ادبی ۱ بیشتر مربوط به اشعار کهن می‌شود. البته در این اشعار پیدا کردن قافیه و ردیف بسیار آسان‌تر است.
در شعر نو پیدا کردن قافیه نیاز به دقت و تمرین دارد. بنابراین باید در زمان آموزش همراه با مدرس پیش روید و یا از آموزش ویدیویی قافیه علوم و فنون ادبی ۱ استفاده کنید تا این موارد را به خوبی یاد بگیرید.
خود ارزیابی را جدی بگیرید
یکی از بخش‌های کتاب درسی خود ارزیابی است و در آن سوالات متعددی بیان شده است. در این بخش نکات مختلفی قرار گرفته که شما با آن روبرو می‌شوید. در زمان حل این تمرین‌ها حتماً نکات و خلاصه قافیه علوم و فنون ادبی ۱ را یادداشت کنید زیرا نکته‌های بسیاری در تمرین پنهان شده است که می‌تواند منبع بسیار خوبی برای طراحی سوالات امتحانی باشد.
