برخی از نکات روان شناسی سلامت روان شناسی
درس روان شناسی سلامت روان شناسی از مباحث بسیار مهم در کتاب درسی روان شناسی یازدهم به شمار می‌آید. در واقع با دانستن نکات مهم مطرح شده در مبحث سلامت روان شناسی، گذر از دوره‌ی حساس نوجوانی، آسان‌تر خواهد شد. درس روان شناسی سلامت روان شناسی آخرین درس کتاب روان شناسی یازدهم است. از شما انتظار می‌رود در پایان درس بتوانید:
- در رسیدن به سلامت، یک اقدام اساسی ارائه دهید.
- در یک مثال واقعی، مهم‌ترین روش‌های مقابله را به کار برید.
- یک فرضیه در خصوص تاثیر مذهب و باورهای دینی بر سلامت بسازید و از آن دفاع کنید.
- برای فشارهای روانی، مقابله‌های سازگارانه‌ای به کارگیرید.
در بخش اول این خلاصه، مقدمه‌ای را درباره‌ی روان شناسی سلامت ارائه خواهیم داد.
روان شناسی سلامت
آموزش روان شناسی سلامت روان شناسی را با تعریف روان شناسی سلامت، آغاز می‌نماییم. روان شناسی سلامت، شاخه‌ای از روان شناسی است که از یافته‌های این علم برای پیشگیری و درمان بیماری‌های جسمی بهره می‌برد.
سلامت و بیماری
در ابتدای درس هشتم: روان شناسی سلامت روان شناسی برای اشنایی دقیق با روان شناسی سلامت ابتدا با پیوستار سلامت و بیماری آشنا خواهیم شد. سمت راست این پیوستار بیانگر وضعیت سلامت کامل است. در سمت چپ آن نیز مرگ قرار دارد. هر چه به سمت مرگ پیش می‌رویم از درجه سلامت و شیوه‌ی سالم زندگی فاصله می‌گیریم و به ناتوانی و مرگ نزدیک می‌شویم. از هدف‌های روان شناسی سلامت، پیشگیری و درمان بیماری‌ها، حفظ و ارتقای سلامتی است.
نقش متقابل عوامل جسمانی و روانی در سلامت روان
روان شناسی سلامت به بررسی نقش متقابل عوامل جسمانی و روانی در سلامت روان می‌پردازد. در این مطالعات، متغیر‌های روان شناختی در دو نقش بررسی می‌شوند:
- نقش متغیر به عنوان عامل ایجاد بیماری‌های جسمی
- نقش متغیر در ایجاد پیامدهای بیماری‌های جسمانی
با آموزش ویدیویی روان شناسی سلامت روان شناسی مدرسه مجازی آی نو می‌توانید این مبحث را به شیوه‌ای جذاب فرا بگیرید.
سبک زندگی و بیماری
در ادامه درس روان شناسی سلامت روان شناسی در رابطه با سبک زندگی و تاثیر آن بر بیماری صحبت می‌کنیم. به مجموعه‌ی الگوهای رفتاری و شناختی که معمولا در زندگی روزمره از آنها استفاده می‌کنیم، سبک زندگی می‌گویند. تحقیقات نشان می‌دهند که سبک زندگی با عوامل خطرساز بیماری رابطه دارد.
ابعاد مهم سبک زندگی
روان شناسان سلامت در سبک زندگی افراد سه مورد مهم را مورد بررسی قرار می‌دهند. در ادامه‌ی ارائه‌ی خلاصه روان شناسی سلامت روان شناسی این ابعاد مهم سبک زندگی مورد بررسی قرار می‌گیرند.
تغذیه
تغذیه سالم و متعادل به سبک زندگی افراد مرتبط است. هر فردی به رژیم غذایی خاص سن و جنس خودش نیاز دارد. این نوع رژیم غذایی به تناسب رشد فرد، دچار تغییر می‌شود.
ورزش
یکی از عوامل سبک زندگی سالم، فعالیت بدنی و انجام انواع ورزشها است. ورزش سالم و مناسب، علاوه بر ایجاد لذت و شادابی، موجب ارتقای سلامتی و پیشگیری و کنترل بیماری‌ها می‌شود. ورزش می‌تواند به تنظیم سوخت و ساز بدن کنترل وزن و تناسب اندام کمک کند.
فشار روانی و روش های مقابله با آن
نحوه برخورد و کنترل فشارهای روانی و استفاده از روش‌های مقابله با این فشارها از ابعاد مهم سبک زندگی افراد است. در ادامه‌ی درس روان شناسی سلامت روان شناسی، قبل از بررسی روش‌های مقابله با فشارهای روانی، لازم است ابتدا با مفهوم فشار روانی آشنا شوید.
فشار روانی
در درس روان شناسی سلامت روان شناسی به بررسی فشار روانی هم می‌پردازیم. پس از بوجود آمدن تغییرات، معمولا فشار روانی (استرس) به وجود می‌آید. فشار روانی عبارت است از «نیاز برای دوباره سازگار شدن با شرایط جدید زندگی». فشارهای روانی به دو شکل مثبت و منفی ایجاد می‌شوند. هنگام ایجاد فشار روانی، شخص یک رویداد یا موقعیت را به صورت فشارآور و فراتر از توانایی خود ارزیابی می‌کند و سلامتی خود را در خطر می‌بیند.
یکی از پیامدهای فشار روانی، از دست دادن تمرکز است. در فشار روانی منفی فرد به دلیل ارزیابی‌اش از مشکل، احساس ناخوشایندی را تجربه می‌کند. در فشار روانی مثبت، فرد با خونسردی با تمرکز بالا و هشیارانه عمل می‌کند.
راه های مقابله با فشارهای روانی منفی
همه افراد با فشارهای روانی منفی متعددی درگیر می‌شوند اما همه‌ی آنها با یک روش با فشارهای روانی منفی مقابله نمی‌کنند. اما مقابله یعنی چه؟
مقابله
مقابله به معنای تلاش فرد برای از بین بردن فشار روانی و یا به حداقل رساندن و تحمل آن است. مقابله در دو نوع سازگارانه و ناسازگارانه تعریف می‌شود. در ادامه‌ی تدریس روان شناسی سلامت روان شناسی با ویژگی‌های انواع مقابله با فشارهای روانی منفی آشنا می‌شویم. برای فراگیری نکات مهم این مبحث می‌توانید سری به ویدیوهای آموزشی روان شناسی یازدهم انسانی مدرسه مجازی آی نو بزنید.
انواع مقابله با فشارهای روانی
در درس روان شناسی سلامت روان شناسی ذکر شده است که مقابله با فشار روانی در دو نوع تقسیم بندی می‌شود:
- مقابله‌های ناسازگارانه: مقابله‌هایی که به حل مسئله و برطرف کردن فشار روانی کمک نمی‌کنند. معمولا مقابله‌های ناکارآمد، ناسازگار و مضر هستند و فرد برای کاهش فشار روانی به رفتارهای مضر و مخرب روی میآورد.
- مقابله‌های سازگارانه: این مقابله‌ها به حل مسائل و برطرف‌کردن عامل فشارآور و به حداقل رساندن تحمل فشار روانی کمک می‌کنند. نمونه‌هایی از مقابله‌های سازگارانه در ادامه بررسی می‌شوند.
استفاده از مهارت حل مسئله
افرادی که به حل مسئله علاقه‌مند هستند معمولا با روش حل مسئله به مقابله با فشار روانی می‌روند. این افراد با حل مسئله، به برطرف کردن عامل فشار و به حداقل رساندن و تحمل فشار روانی کمک می‌کنند.
مشورت و راهنمایی گرفتن
وقتی به تنهایی نمی‌توانید با فشار روانی مقابله نمایید، بهترین روش کمک گرفتن و مشورت با افراد ذی‌صلاح است.
استفاده از حس شوخ طبعی
شوخی به عنوان یک روش مقابله سازگارانه، برای مواقعی که امکان از بین بردن مشکل در کوتاه مدت وجود ندارد، بسیار کارآمد است. با شوخی کردن، مشکل سبک شمرده می‌شود و می‌تواند برای گذران اوقات سخت بسیار موثر باشد.
فعالیت بدنی و ورزش کردن
در بسیاری از مواقع می‌توان از ورزش کردن به عنوان یکی از روش‌های مقابله سازگارانه استفاده نمود. ورزش‌های ملایم به فرد در بی توجهی به فشار روانی کمک می‌کنند.
در ادامه به ارائه‌ی مهم‌ترین نکات روان شناسی سلامت روان شناسی، یعنی فهرستی از روش‌های سازگارانه کوتاه مدت و بلند مدت، می‌پردایم:
برخی از روش‌های سازگارانه کوتاه مدت عبارتند از:
- نفس عمیق کشیدن
- گفتن عبارت «ایست!»
- شمردن اعداد
- تلقین برخی جملات
- ترک موقعیت
- نوشیدن یک لیوان آب خنک
- خواندن یک بیت یا یک جمله
- به خاطر آوردن یک رویداد خوشایند یا یک بیت خوشایند
برخی از روش‌های سازگارانه بلند مدت نیز عبارتند از:
- ورزش‌های هوازی
- تمرین آرام سازی خود
- استفاده از روش‌های حل مسئله
- نوشتن خاطرات
- تغذیه مناسب
- حمایت‌های اجتماعی
- تفریح و سرگرمی
- برنامه‌ریزی زمان‌بندی شده
منفعل بودن
در این مقابله ناکارآمد، فرد دست از فعالیت برمی‌دارد و هیچ تلاشی برای از بین بردن فشار روانی نمی‌کند.
در انتظار معجزه بودن
در این نوع مقابله، فرد بدون این‌که تلاش کند، منتظر است تا اتفاق خارق‌العاده‌ای بیفتد.
انجام دادن رفتارهای تکانشی و بدون فکر و تامل
فرد در این نوع مقابله از لحاظ هیجانی به شدت تحریک، عصبی و پرخاشگر می‌شود و بر رفتار خود کنترل ندارد.
استفاده از داروهای شیمیایی، دخانیات و سایر مواد مشابه
فرد در این نوع مقابله برای فراموش کردن هیجانات منفی فشار روانی و رهایی از آنها از داروهای آرام‌بخش، اعتیاد‌آور یا سیگار استفاده می‌کند. این روش نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند، مشکلات بزرگ‌تری را نیز ایجاد می‌نماید.
تاثیر مذهب بر سلامت
ارتباط با خداوند، در ایجاد آرامش روانی از دو راه مستقیم و غیر مستقیم، کمک می‌کند.
- راه مستقیم: توکل به خداوند از طریق ایجاد آرامش ذهنی، سبب کاهش فشار روانی می‌شود. شرکت در مراسم مذهبی با افزایش احساس حمایت اجتماعی، سبب بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود.
- راه غیر مستقیم: تحقیقات نشان داده است افرادی که پایبندی مذهبی دارند، از رفتارهای پرخطر جنسی، مصرف سیگار، الکل و تغذیه ناسالم پرهیز می‌کنند.
با مشاهده‌ی ویدیو آموزشی روان شناسی سلامت روان شناسی مدرسه مجازی آی نو می‌توانید با نکات مهم این درس به روشی جذاب آشنا شوید. این ویدیوها در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفته‌اند و شما می‌توانید در هر ساعتی از شبانه‌روز با یک تلفن همراه هوشمند، تبلت یا لپ‌تاپ از هر مکانی با اتصال به اینترنت، این فیلم‌های آموزشی را مشاهده کنید.
